50 Dywizjon Artylerii Lekkiej (50 dal)
50 Dywizjon Artylerii Lekkiej (50 dal) był pododdziałem artylerii lekkiej Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.
Dywizjon nie funkcjonował w ramach pokojowej struktury armii. Został utworzony w trakcie powszechnej mobilizacji przez 22 Pułk Artylerii Lekkiej w Przemyślu. Był uzbrojony w 12 armat kal. 75 mm wz. 1897. Gotowość do marszu osiągnął 6 września 1939 roku.
50 dal w kampanii wrześniowej
Pomimo pierwotnego przeznaczenia do Armii „Prusy”, dywizjon został zatrzymany 8 września w Siedliskach i otrzymał zadanie obrony twierdzy Przemyśl. 1 Bateria została przydzielona do obrony przeciwpancernej, a pozostałe jednostki zostały wykorzystane jako artyleria ogólnego wsparcia. Od 8 września 1 Bateria wspierała improwizowany pułk Ośrodka Zapasowego 24 Dywizji Piechoty w obronie Przemyśla. W dniach 8-13 września zajmowała pozycje ogniowe na prawym brzegu Sanu, rozmieszczając plutony przy moście drogowym i kolejowym, wspierając III batalion dowodzony przez kpt. Jakuba Szutta. Nocą z 13 na 14 września przeszła na lewy brzeg Sanu razem z pułkiem z OZ 24 DP. 14 września, od świtu, bateria 1/50 dal zajęła pozycje w szykach I batalionu pułku OZ 24 DP kpt. Franciszka Wylegały na Zniesieniu i Podzamczu. Skutecznie ostrzelała niemiecką kolumnę zmotoryzowaną z 7 DP, która próbowała wkroczyć do Przemyśla. W czasie zaciętych walk na pozycjach batalionu, armaty prowadziły ogień na wprost. W trakcie tych walk ranny został dowódca baterii kpt. Włodzimierz Dośla. W dniach 10/11 września dywizjon (bez 1 baterii) został skierowany do dyspozycji dowódcy 38 Dywizji Piechoty w Popowicach. Dopiero w nocy z 11 na 12 września nawiązał kontakt taktyczny z 96 pułkiem piechoty i nad ranem wszedł pod rozkazy dowódcy artylerii dywizji płk. Stefana Zielke. 14 września dywizjon wspierał 97 pułkiem piechoty w starciu z Niemcami pod Sądową Wisznią. 15 września 50 dal kontynuował wsparcie 38 DP rez. w kierunku Lwowa, zmierzając do Lasów Janowskich. Tego dnia w wyniku nalotu lotnictwa niemieckiego zniszczona została 3 bateria w rejonie Księżego Mostu, a tylko niewielka część baterii przetrwała z jedną armatą. 2 bateria, podczas zmiany stanowisk, znalazła się pod intensywnym ostrzałem niemieckiej artylerii, co doprowadziło do jej prawie całkowitego zniszczenia. Resztki dywizjonu dołączyły do III/38 pal i nocą z 16 na 17 września, jako piechota, przebiły się do Lasów Janowskich. Pozostałe grupy w okrążeniu, w tym resztki 3 baterii, 17 września w rejonie Mużyłowic Narodowych dostały się do niewoli. 1 bateria w dniach 13 i 14 września brała udział w obronie Przemyśla, odpierając niemieckie natarcie na mosty na Sanie. Około godziny 15.00 jeden z działonów baterii został zniszczony w wyniku ostrzału Fortu XVI Zniesienie przez niemiecką artylerię. Nocą z 14 na 15 września bateria wycofała się w kierunku Mościsk i dołączyła do zgrupowania tzw. „Frontu Południowego” gen. broni K. Sosnkowskiego, który próbował przebić się w kierunku Lwowa.
Obsada personalna
Skład personalny dywizjonu we wrześniu 1939 roku:
- dowódca dywizjonu – mjr art. Czesław Pieniążek-Odrowąż
- oficer łączności – ppor. Mieczysław Kos
- dowódca 1 baterii – kpt. Włodzimierz Dośla
- dowódca 2 baterii – ppor. Konstanty Piekarski
- oficer ogniowy – ppor. Stefan Machura
- dowódca 3 baterii – por. Jan Wiktorów
- oficer ogniowy – ppor. Rudolf Kołeczek
Przypisy
Bibliografia
Karol Lucjan Galster: Księga Pamiątkowa Artylerii Polskiej 1914-1939. Londyn: 1975.
Robert Osiński: 22 Pułk Artylerii Lekkiej, Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej, zeszyt 23. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1993. ISBN 83-85621-20-2.
Zygmunt Kubrak: 39 Pułk Piechoty. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej, zeszyt 109. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1999. ISBN 978-83-87103-84-2.
Przemysław Dymek: 22 Dywizja Piechoty Górskiej (2 Dywizja Górska) 1921-1939 tom I Meritum. Poznań: Wydawnictwo PIU Geoperitus, 2019. ISBN 978-83-951987-2-4.
Przemysław Dymek: 22 Dywizja Piechoty Górskiej (2 Dywizja Górska) 1921-1939 tom II Annexis. Poznań: Wydawnictwo PIU Geoperitus, 2019. ISBN 978-83-951987-4-8.
