50 Dywizja Piechoty
50 Dywizja Piechoty, znana także jako Dywizja „Brzoza” oraz 50 DP (rez.) – to duża jednostka piechoty Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej, która została improwizowana podczas kampanii wrześniowej w 1939 roku.
Formowanie i walki
50 Dywizja Piechoty (Rezerwowa) działała pod dowództwem pułkownika w stanie spoczynku Ottokara Brzozy-Brzeziny i wchodziła w skład Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” dowodzonej przez generała Franciszka Kleeberga. Powstała z Zgrupowania „Brzoza”, które zostało sformowane przez pułkownika Brzozę-Brzezinę w rejonie Małoryty. 26 września dołączyła do „Grupy Poleskiej”, a 28 września dołączono także zgrupowanie „Drohiczyn Poleski” pod dowództwem podpułkownika Kazimierza Gorzkowskiego. Tego samego dnia, na rozkaz dowódcy SGO „Polesie”, przeprowadzono reorganizację, co formalnie doprowadziło do utworzenia 50 DP. Dywizja brała udział w wszystkich działaniach SGO „Polesie”: 1 października zajęła Kock oraz wsie Talczyn, Annopol i Pasmugi, a następnie walczyła pod Serokomlą. 3 października przeprowadziła atak na Stoczek, jednak z powodu słabego wsparcia artyleryjskiego natarcie zostało powstrzymane przez intensywny ogień artylerii niemieckiej. W nocy dywizja otrzymała rozkaz przemieszczenia się do rejonu Adamów – Burzec. 5 października uczestniczyła w ciężkich walkach z niemiecką 13 Dywizją Zmotoryzowaną, mając na celu obronę Adamowa i Krzywdy. Następnego dnia, razem z resztą zgrupowania, dywizja skapitulowała.
Organizacja i obsada personalna
Organizacja i skład osobowy 50 Dywizji Piechoty wyglądały następująco:
Dowództwo 50 Dywizji Piechoty
- dowódca dywizji – płk w st. sp. Ottokar Brzoza-Brzezina
- dowódca piechoty dywizyjnej – ppłk Kazimierz Franciszek Gorzkowski
- dowódca artylerii dywizyjnej – ppłk Henryk Dudek (do 27 IX)
- dowódca artylerii dywizyjnej – ppłk Stanisław Asłanowicz
- szef sztabu – ppłk dypl. Zenon Wiesław Adamowicz
- kwatermistrz – mjr dypl. Henryk Filip Bezeg (do 25 IX)
- kwatermistrz – płk w st. sp. Tadeusz Łakociński (od 26 IX)
178 pułk piechoty
- dowódca – mjr st. spocz. Tadeusz Król (do 1 X)
- dowódca – ppłk Władysław Michał Dec (od 1 X)
179 pułk piechoty
- dowódca – ppłk Michał Karol Gumkowski (do 29 IX)
- dowódca – ppłk piech. Władysław Żabiński
- I adiutant – kpt. piech. st. sp. Paweł Cyms
180 pułk piechoty
- dowódca – mjr piech. Franciszek Pająk
- dywizjon artylerii lekkiej 50 DP – kpt. Marian Poraj-Jankowski
- batalion saperów – mjr Cyprian Ułaszyn
- kompania łączności – por. Rostkowski
- kolumna samochodowa – por. art. rez. Jakub Otto Finkenstein
- pluton pieszy żandarmerii nr 92 – kpt. Grzegorz Czeski
Przypisy
Bibliografia
Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939. Wyd. 2. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1986. ISBN 83-222-0377-2.
Jan Wróblewski: Samodzielna Grupa Operacyjna „Polesie” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989. ISBN 83-11-07659-6.
Andrzej Wesołowski, Tadeusz Zawadzki: 50 Dywizja Piechoty „Brzoza”. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2019, seria: Wielka Księga Piechoty Polskiej 1918–1939. ISBN 978-83-8164-219-4.