5 kopiejek – 10 groszy 1842

5 kopiejek – 10 groszy 1842 to dwunominałowa moneta o wartości pięciu kopiejek i dziesięciu groszy, stworzona dla Królestwa Kongresowego w wyniku ukazu carskiego z 15 października 1841 roku. Z dniem 1 stycznia 1842 roku doszło do unifikacji systemów monetarnych Królestwa i Imperium Rosyjskiego. Moneta ta była bite w mennicy w Warszawie, wykonana w srebrze, z datą 1842, według rosyjskiego systemu wagowego – zołotnikowego, opartego na funcie rosyjskim.

W większości opracowań moneta ta klasyfikowana jest jako próbna, podobnie jak dwunominałowe 10 kopiejek – 20 groszy 1842.

Awers

Na awersie znajduje się orzeł cesarstwa rosyjskiego, dwugłowy, ozdobiony trzema koronami. W prawej łapie trzyma miecz i berło, a w lewej jabłko królewskie. Na piersi orła umieszczono tarczę herbową ze Św. Jerzym w płaszczu, na koniu pokonującym smoka. Wokół tarczy znajduje się łańcuch z krzyżem Św. Andrzeja, a na skrzydłach orła widnieje sześć tarcz z herbami – po lewej stronie Kazania, Astrachania, Syberii, a po prawej stronie Królestwa Polskiego, Krymu i Wielkiego Księstwa Finlandii. Na dole, po obu stronach ogona orła, widoczny jest znak mennicy w Warszawie – litery M W, całość otoczona jest perłowym otokiem.

Rewers

Na rewersie umieszczono nominał „5″, poniżej niego „КОПѢЕКЪ”, następnie nominał „10″, a pod nim „GROSZY”. Na dole znajduje się data „1842″, a całość również otoczona jest perłowym otokiem.

Opis

Moneta została wybita w mennicy w Warszawie, wykonana w srebrze próby 868, na krążku o średnicy 15 mm i masie 1,04 grama. Rant monety jest skośnie wklęsło ząbkowany. Nakład monety jest nieznany, jednak według raportów mennicy w latach 1842–1850 żaden egzemplarz nie trafił do obiegu.

Moneta ta przypisywana jest do stopnia rzadkości R5 (25–120 sztuk).

W kontekście numizmatyki rosyjskiej, zaliczana jest do monet Mikołaja I.

W opracowaniu z 1902 roku autorstwa Karola Plage, obie monety, czyli:

5 kopiejek – 10 groszy 1842
10 kopiejek – 20 groszy 1842

są określane jako „Monety próbne wykonane przez Majnerta”. Józef Majnert pracował w mennicy w Warszawie do 1851 roku. Nie ma jednak pewności, czy informacja podana przez Karola Plage oznacza, że monety te były rzeczywiście próbne, wykonane przez Józefa Majnerta w ramach przygotowań do wdrożenia ukazu carskiego, czy też były to wyroby fałszywe, doskonale wykonane przez fałszerza na podstawie oficjalnych dokumentów dotyczących wzorów nowych monet dwunominałowych.

W pracy Jerzego Romanowa z 1893 roku, pomiędzy wieloma dokumentami źródłowymi, zamieszczono kopię pisma z 7 lipca 1859 roku, wysłanego przez dyrekcję mennicy w Warszawie do Muzeum w Ermitażu, informującą o przesłaniu brakujących w kolekcji muzealnej roczników monet wybitych nad Wisłą. W piśmie tym, w jednym zdaniu, wymienione są monety 5- i 10-kopiejkowe w srebrze z 1842 roku jako monety „wzorowe”, co sugeruje, że mogły być próbne. Choć monety dwunominałowe nie są explicite wymieniane, można przypuszczać, że właśnie o nie chodzi.