5 Dywizja Strzelecka
5 Dywizja Strzelecka (ros. 5-я стрелковая дивизия), znana także jako 5 Witebska Dywizja Strzelecka im. Czechosłowackiego Proletariatu, odznaczona Orderem Czerwonego Sztandaru (ros. 5-я стрелковая Витебская Краснознамённая дивизия имени Чехословацкого пролетариата), stanowiła związek taktyczny piechoty Armii Czerwonej.
Formowania i walki
Dywizja została sformowana 9 czerwca 1918 roku jako 2 (Пензенская) Dywizja Piechoty, a 6 października 1918 roku przekształcono ją w 5 Dywizję Strzelecką. W 1939 roku, pod dowództwem płk. Kuźmy Galickiego, uczestniczyła w agresji na Polskę i Litwę, a następnie została przydzielona do Nadbałtyckiego Specjalnego Wojennego Okręgu.
23 sierpnia 1920 roku, w wyniku skutecznego ataku polskiego 59 Pułku Piechoty na Łomżę, wielu żołnierzy dywizji zostało wziętych do niewoli przez Polaków.
W czerwcu 1941 roku, pod komendą płk. F.P. Ozerowa, dywizja znalazła się w składzie 16 Korpusu Strzeleckiego 11 Armii Okręgu Bałtyckiego. W listopadzie 1941 roku brała udział w walkach w ramach 30 Armii. W 1942 roku przekształcono ją w 44 Gwardyjską Dywizję Strzelecką.
13 października 1942 roku dywizja została ponownie sformowana w Moskiewskim Okręgu Wojskowym na bazie 109 Brygady Strzeleckiej, a rozformowanie miało miejsce w 1946 roku.
Struktura organizacyjna
Pierwsze formowanie:
- 142 pułk strzelecki
- 190 pułk strzelecki
- 336 pułk strzelecki
- 27 pułk artylerii lekkiej
- 174 pułk artylerii haubic
- 61 dywizjon przeciwpancerny
- 324 dywizjon artylerii przeciwlotniczej (236 bateria przeciwlotnicza)
- 56 kompania rozpoznawcza
- 54 batalion saperów
- 427 dywizjon moździerzy (od 02.02.1942)
- 90 batalion łączności
- 31 batalion medyczno-sanitarny
- 270 kompania chemiczna
- 1 batalion transportowy
- 96 piekarnia polowa
- 105 punkt weterynaryjny
- 143 stacja poczty polowej
- 26 kasa polowa
Drugie formowanie:
- 142 pułk strzelecki
- 190 pułk strzelecki
- 336 pułk strzelecki
- 27 pułk artylerii lekkiej
- 61 dywizjon przeciwpancerny
- 43 bateria przeciwlotnicza gwardii (do 3.04.1943)
- 427 dywizjon moździerzy (do 12.12.1942)
- 28 kompania rozpoznawcza
- 54 batalion saperów
- 255 batalion łączności
- 31 batalion medyczno-sanitarny
- 270 kompania chemiczna
- 97 kompania transportowa
- 275 piekarnia polowa
- 175 punkt weterynaryjny
- 1754 stacja poczty polowej
- 1711 kasa polowa
Podporządkowanie
Dowódcy dywizji
płk Michaił Griszyn (w 1939 roku)
Nagrody i nazwy honorowe
13 grudnia 1920 — „Saratowska”
18 grudnia 1921 — „Witebska” (zmiana nazwy)
26 września 1925 — „imienia Czechosłowackiego Proletariatu”
2 stycznia 1929 — Honorowy Rewolucyjny Czerwony Sztandar WCKW
Przypisy
Bibliografia
Iwan Jakubowski: Ziemia w ogniu. Warszawa: 1976.
Wiktor Krzysztof Cygan: Kresy we krwi. Obrona północno-wschodniej Polski we wrześniu 1939. Warszawa: Espadon Publishing, 2006. ISBN 978-83-60786-00-0.
RKKA. [dostęp 2010-11-20]. (ros.).
Grzegorz Łukomski, Bogusław Polak, Mieczysław Wrzosek: Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920, Koszalin 1990.
Piotr Zarzycki: Suplement do września 1939. Ordre de Bataille armii niemieckiej, słowackiej i sowieckiej wraz z obsadami personalnymi. Warszawa: Księgarnia Historyczna, 2014. ISBN 978-83-933204-7-9.