5 Dywizja Pancerna SS „Wiking”

5 Dywizja Pancerna SS „Wiking” to jednostka Waffen-SS, która została utworzona w drugiej połowie 1940 roku jako dywizja grenadierów, bazując na pułku SS „Germania”, który został wyłączony z szeregów SS-Verfügungstruppe.

Historia

W grudniu 1940 roku nowa jednostka otrzymała nazwę Dywizja Zmotoryzowana SS „Germania”, jednak po zakończeniu formowania w styczniu 1941 roku, nazwa ta została zmieniona na Dywizję Zmotoryzowaną SS „Wiking”. Na stanowisku dowódcy jednostki znalazł się SS-Brigadeführer Feliks Steiner.

W skład dywizji wchodzili Niemcy z pułku Germania oraz kolaboranci z Norwegii, Szwecji, Danii, Belgii, Holandii, Finlandii oraz Estonii, którzy zostali przydzieleni do pułków „Westland” i „Nordland”. W ten sposób, dywizja ta stała się jedną z najbardziej „międzynarodowych” w historii Waffen-SS, a także jedną z najsilniejszych dywizji SS, dorównując elitarnym jednostkom Wehrmachtu.

Dywizja wzięła udział w inwazji III Rzeszy na ZSRR. W dniach 3-6 lipca 1941 roku, jej pododdziały przeprowadziły szereg antyżydowskich pogromów (w takich miejscach jak Złoczów, Zborów, Jezierna, Tarnopol, Skałat, Grzymałów), w wyniku których zamordowano od 4300 do 7000 Żydów.

W listopadzie 1942 roku, podczas działań na Kaukazie, dywizja została przekształcona w dywizję grenadierów pancernych. W październiku 1943 roku przekształciła się w dywizję pancerną, kontynuując walki na froncie wschodnim. W maju 1944 roku wzięła udział w operacji „Maigewitter”, mającej na celu zwalczanie oddziałów partyzanckich w Lubelszczyźnie. W bitwie pod Rąblowem, która miała miejsce 14 maja 1944 roku, walczyła przeciwko oddziałom Armii Ludowej, Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich oraz jednostkom radzieckim. Następnie, dywizja została wycofana do Niemiec w celu przezbrojenia.

Po przezbrojeniu, dywizja brała udział w walkach pod Warszawą, a niektóre jej pododdziały uczestniczyły w tłumieniu powstania warszawskiego. W styczniu 1945 roku walczyła na Węgrzech, a jej działania bojowe zakończyły się w Austrii, w rejonie Grazu.

Organizacja i skład 5 Dywizji Pancernej SS „Wiking” w maju 1944 r.

Sztab dywizji

  • pluton motocykli: 6 lkm,
  • samobieżna bateria artylerii plot.: 4 działka 20 mm,
  • pluton samobieżnej artylerii ppanc.: 3 lkm, 3 działa 75 mm (7,5 cm PaK 40),
  • pluton dział piechoty: 2 działa 75 mm (7,5 cm IG 37),
  • mieszany pluton grenadierów panc.: 4 ckm, 6 lkm, 2 moździerze 81 mm.

5. pułk czołgów SS (5 pułk pancerny SS)

  • sztab pułku,
  • I batalion pancerny – 4 kompanie (I-IV) – czołgi Pz.Kpfw. V „Pantera” (wg etatu 79 czołgów),
  • pluton obsługi technicznej czołgów,
  • II batalion pancerny – 4 kompanie (V-VIII) – czołgi Pz.Kpfw. IV (wg etatu 80-100 czołgów),
  • pluton obsługi technicznej czołgów.

9. pułk grenadierów pancernych SS „Germania”

  • sztab pułku,
  • I batalion: 3 kompanie (I-III) – 4 ckm, 18 lkm, 2 moździerze 81 mm, 2 miotacze płomieni,
  • kompania ciężkiej broni wsparcia (IV) w składzie:
  • pluton moździerzy: 2 lkm, 4 moździerze 120 mm,
  • pluton dział ppanc.: 3 lkm, 3 działa 75 mm (7,5 cm PaK 40),
  • 2 sekcje dział piechoty: 2 lkm, 4 działa 75 mm (7,5 cm IG 37),
  • II batalion (kompanie VI-IX) – struktura i uzbrojenie jak w I batalionie,
  • III batalion (kompanie XI-XV) wyposażony w półgąsienicowe transportery opancerzone Sd.Kfz. 251/1 Ausf. D:
  • 3 kompanie (I-III) na transporterach opancerzonych: 4 ckm, 40 lkm, 2 moździerze 81 mm, 2 miotacze płomieni, 7 działek 20 mm, 2 działa 75 mm,
  • IV kompania w składzie:
  • 1 pluton saperów: 13 lkm, 6 miotaczy płomieni,
  • sekcja dział piechoty: 1 lkm, 2 działa 75 mm (7,5 cm IG 37),
  • pluton dział ppanc.: 8 lkm, 3 działa 75 mm (7,5 cm PaK 40),
  • pluton dział: 8 lkm, 6 dział 75 mm,
  • XVI (samobieżna) kompania artylerii plot: 12 działek 20 mm, 4 lkm,
  • XVII (samobieżna) kompania dział piechoty: 6 dział 150 mm sIG 33, 8 lkm,
  • XVIII zmotoryzowana kompania saperów: 2 ckm, 12 lkm, 6 miotaczy płomieni, 2 moździerze 81 mm.

10. pułk grenadierów pancernych SS „Westland”

  • struktura i uzbrojenie jak w 9. pułku.

5. pułk artylerii pancernej SS

  • sztab pułku i bateria sztabowa: 2 lkm,
  • samobieżna bateria artylerii plot.: 4 poczwórnie sprzężone działka 20 mm, 2 lkm,
  • I batalion artylerii polowej (samobieżnej):
  • sztab i (samobieżna) bateria sztabowa: 3 lkm, 3 działka 20 mm,
  • 2 baterie samobieżnych lekkich haubic: każda po 6 pojazdów Sd.Kfz. 124 „Wespe” uzbrojonych w haubice 105 mm (10,5 cm leFH 18),
  • 1 bateria samobieżnych ciężkich haubic polowych: pojazdy Sd.Kfz. 165 „Hummel” uzbrojonych w haubice 150 mm (15 cm sFH 18 (L/30)),
  • II batalion: sztab i bateria sztabowa: 3 lkm, 3 działka 20 mm,
  • 2 zmotoryzowane baterie: każda po 6 haubic 10,5 cm leFH 18/40,
  • III batalion (o takiej samej strukturze jak II batalion),
  • IV batalion: sztab i bateria sztabowa (3 lkm, 3 działka 20 mm),
  • 2 zmotoryzowane baterie: każda po 6 haubic 15 cm sFH 18, 2 lkm,
  • 1 zmotoryzowana bateria: 6 dział 105 mm (10,5 cm sK 18/40), 2 lkm.

5. batalion rozpoznawczy SS

  • sztab batalionu,
  • pluton ciężkich samochodów panc.: 6 ciężkich samochodów panc. SdKfz 234/3 z 75 mm działami KwK 37, 6 lkm,
  • kompania samochodów panc.: 18 działek 20 mm, 24 lkm,
  • kompania samochodów panc.: uzbrojona w transportery opancerzone, 16 działek 20 mm, 25 lkm,
  • 2 kompania transporterów opancerzonych: 49 lkm, 2 moździerze 81 mm, 3 działa 75 mm,
  • 1 kompania transporterów opancerzonych w składzie:
  • pluton saperów: 13 lkm, 6 miotaczy płomieni,
  • pluton dział ppanc.: 8 lkm, 3 działa 75 mm (7,5 cm PaK 40),
  • sekcja dział piechoty: 2 działa 75 mm (7,5 cm lG 37), 4 lkm,
  • sekcja dział: 8 lkm, 6 dział 75 mm,
  • zmotoryzowana kolumna zaopatrzeniowa batalionu rozpoznawczego: 3 lkm.

5. batalion artylerii ppanc. SS

  • sztab batalionu,
  • 3 kompanie dział samobieżnych: każda po 14 dział 75 mm (7,5 PaK 40) i 14 lkm, Sd.Kfz. 139 Marder III/ 75 mm (7,5 cm PaK 40).

5. batalion artylerii plot SS

  • sztab i bateria sztabowa,
  • 3 zmotoryzowane baterie ciężkiej artylerii plot: każda po 4 działa 88 mm Flak 36, 3 działka 20 mm, 3 lkm,
  • 1 zmotoryzowana bateria średniej artylerii plot: 9 dział 37 mm, 4 lkm,
  • zmotoryzowany pluton reflektorów: 4 reflektory o średnicy 600 mm.

5. pancerny batalion saperów

  • sztab (2 lkm),
  • 1 kompania saperów na transporterach opancerzonych: 2 ckm, 46 lkm, 3 ciężkie karabiny ppanc., 2 moździerze 81 mm, 6 miotaczy płomieni Sd.Kfz 251/7 Ausf. D „Pionierpanzerwagen”,
  • 2 zmotoryzowane kompanie saperów: 2 ckm, 18 lkm, 2 moździerze 81 mm, 6 miotaczy płomieni,
  • zmotoryzowana kolumna mostowa do budowy przepraw dla czołgów ciężkich: 5 lkm,
  • zmotoryzowana kolumna mostowa do budowy przepraw dla czołgów lekkich: 3 lkm.

5. batalion łączności SS

  • 1 pancerna kompania telefoniczna: 14 lkm,
  • 1 pancerna kompania radiowa: 20 lkm,
  • 1 zmotoryzowana kolumna zaopatrzeniowa batalionu łączności.

5. polowy batalion uzupełnień (szkolny)

  • 5 kompanii.

5. oddział zaopatrzeniowy SS

  • 7 kompanii zaopatrzeniowych (I-VII) o nośności 120 ton: każda po 8 lkm,
  • 5. zmotoryzowana kolumna zaopatrzeniowa lekkiej artylerii plot,
  • 5. zmotoryzowana kompania warsztatowa: 4 lkm,
  • 5. zmotoryzowana kompania zaopatrzeniowa: 8 lkm.

5. park samochodowy SS

  • 1., 2., 3. zmotoryzowane kompanie obsługi: każda po 4 lkm,
  • 5. zmotoryzowana kolumna obsługi ciężkiego sprzętu (o nośności 75 ton).

Służby medyczne

  • 1., 2. kompanie medyczne 5. oddziału medycznego SS: każda po 2 lkm,
  • 1., 2., 3. oddział 5. kolumny ambulansowej SS.

Administracja

  • 5. zmotoryzowana kompania piekarń polowych SS: 6 lkm,
  • 5. zmotoryzowana kompania rzeźni polowych SS: 6 lkm,
  • 5. zmotoryzowany dywizyjny pluton administracyjny SS: 2 lkm,
  • 5. zmotoryzowany oddział (5 plutonów) Żandarmerii Polowej SS: 15 lkm,
  • 5. zmotoryzowany oddział poczty polowej SS: 2 lkm.

Całkowita liczba żołnierzy i oficerów w dywizji wynosiła około 14 800.

Dowódcy

  • SS-Obergruppenführer Felix Steiner (1 grudnia 1940 – 1 maja 1943),
  • SS-Obergruppenführer Herbert Otto Gille (1 maja 1943 – 6 sierpnia 1944),
  • SS-Oberführer Eduard Deisenhofer (6 sierpnia 1944 – 12 sierpnia 1944),
  • SS-Standartenführer Johannes Mühlenkamp (12 sierpnia 1944 – 9 października 1944),
  • SS-Oberführer Karl Ullrich (9 października 1944 – 5 maja 1945).

Przypisy

Bibliografia

  • Janusz Ledwoch: Waffen SS jednostki pancerne. Warszawa: Inter-Model, 1993. Brak numerów stron w książce.
  • Jacek Solarz: Wiking 1941-1945. Warszawa: Wydawnictwo Militaria, 2003. ISBN 83-7219-167-0. Brak numerów stron w książce.
  • Ryszard Majewski: Waffen-SS mity i rzeczywistość. Wrocław: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1983, s. 284-285. ISBN 83-03-00102-7.
  • Robin Lumsden: Waffen-SS organizacja działania bojowe umundurowanie. Warszawa: Wydawnictwo Militaria, 1999. ISBN 83-7219-018-6. Brak numerów stron w książce.
  • pismo Militaria nr 4/2010.
  • Kai Struve. German Pogroms: Atrocities of the Waffen-SS Division ‘Wiking’ in Eastern Galicia in July 1941. „Moreshet. Journal for the Study of the Holocaust and Antisemitism”. 19, 2022. (ang.).
  • Praca zbiorowa: Mała Encyklopedia Wojskowa. Warszawa: MON, 1971. Sprawdź autora:1.
  • Dariusz Jędrzejewski, Zbigniew Lalak: Niemiecka broń pancerna 1939-1945. Warszawa: Lampart, 1999. Sprawdź autora:1.