5 Dunajska Dywizja Piechoty (bułg. Пета пехотна дунавска дивизия) to bułgarski związek taktyczny, który funkcjonował w okresie Księstwa oraz Trzeciego Carstwa w latach 1891–1920.
Dywizja została utworzona w 1891 roku. Brała udział zarówno w I, jak i II wojnie bałkańskiej, a także w I wojnie światowej. W 1920 roku została przekształcona w 5 Dunajski pułk piechoty.
Działania
Wojny bałkańskie
Podczas I wojny bałkańskiej, dywizja uczestniczyła w walkach w ramach 3 Armii, natomiast w II wojnie bałkańskiej weszła w skład 1 Armii.
Napięcia w relacjach międzynarodowych na Bałkanach doprowadziły do ogłoszenia przez cara Bułgarii, Ferdynanda I, powszechnej mobilizacji w dniu 30 września 1912 roku.
30 lipca 2013 w Bukareszcie rozpoczęły się rozmowy pokojowe, a dzień później weszło w życie zawieszenie broni kończące II wojnę bałkańską. Po podpisaniu traktatu pokojowego w Bukareszcie, car Ferdynand I ogłosił demobilizację armii. Jednak z powodu napięć w stosunkach z Wysoką Portą, w połowie sierpnia 1913 roku, dywizja została skoncentrowana w południowo-wschodniej części granicy jako część zgrupowania operacyjnego liczącego około 43 000 żołnierzy. W miarę postępujących rozmów pokojowych z Imperium Osmańskim, liczba żołnierzy stopniowo maleła. Już pod koniec miesiąca oddziały 5 DP zostały wycofane z granicy i zdemobilizowane w swoich macierzystych garnizonach.
I wojna światowa
W związku z rosnącym zagrożeniem wojennym, na początku lipca 1914 roku, sztab Armii Bułgarskiej rozpoczął aktualizację planów mobilizacyjnych. W marcu 1915 roku ogłoszono wytyczne dotyczące mobilizacji, które przewidywały zmobilizowanie w dywizji sztabu, czterech pułków piechoty, dwóch rezerwowych pułków piechoty, dwóch pułków marszowych, dwóch pułków pospolitego ruszenia, pułku etapowego oraz pododdziałów wsparcia. Pułk artylerii przeszedł na etat dwupułkowej brygady artylerii, a do dywizji miał być przydzielony batalion inżynieryjny. Mobilizacja rozpoczęła się 24 września 1915 roku.
Początkowo dywizja stacjonowała na froncie rumuńskim w składzie 3 Armii. W związku z zagrożeniem po lądowaniu jednostek brytyjsko-francuskiego korpusu ekspedycyjnego w Salonikach, dywizja została przetransportowana na południe i przydzielona pod dowództwo 2 Armii gen. lejt. Todorowa.
Na początku 1916 roku, po konferencji w Niszu, dowództwo niemieckie wycofało większość swoich jednostek z Bałkanów, a wojska bułgarskie zostały rozmieszczone na granicy greckiej, blokując oddziały Ententy zgrupowane w Salonikach. W centrum tego zgrupowania obronnego znajdowała się 11 Armia niemiecka, w skład której wchodziły niemiecka 101 DP oraz trzy dywizje bułgarskie: 2 Tracka, 5 Dunajska i 9 Plewneńska DP. Ogólne dowództwo nad 1 Armią bułgarską i 11 Armią niemiecką sprawował niemiecki feldmarszałek August von Mackensen.
Od początku 1918 roku, dywizja zmagała się z poważnymi problemami dyscyplinarnymi. Coraz częściej zdarzały się przypadki odmowy wykonania rozkazów, co było spowodowane działalnością agitacyjną prowadzoną przez członków i sympatyków marksistowskiej frakcji Bułgarskiej Robotniczej Partii Socjaldemokratycznej. Ponadto dochodziło do konfliktów pomiędzy oficerami niemieckimi i bułgarskimi.
Wiosną 1918 roku, 8 DP brała udział w działaniach w ramach 1 Armii i była rozmieszczona pomiędzy jeziorami Ochrydzkim i Dojran, blokując na swoim odcinku od jeziora Dojran do rzeki Wardar.
29 maja oddziały greckie zaatakowały silnie ufortyfikowane pozycje 5 Dunajskiej DP w rejonie Skra di Legen. W dwudniowej bitwie Grecy wyparli Bułgarów z zajmowanych stanowisk, biorąc do niewoli 1805 żołnierzy. W wyniku walki praktycznie cały 49 pułk piechoty uległ zniszczeniu. Ta porażka miała znaczny wpływ na morale bułgarskich oddziałów, tym bardziej, że została zadana przez oddziały greckie, które były wcześniej lekceważone przez Bułgarów. W rezultacie przegranej w bitwie pod Skra di Legen, doszło do zmiany na stanowisku dowódcy Armii – gen. lejt. D. Geszowa zastąpił gen. mjr Stefan Nieriezow.
W lipcu 1919 roku skadrowano jeden pułk piechoty. W tym okresie dywizja dysponowała trzema pułkami piechoty (w tym jednym skadrowanym), pułkiem artylerii, batalionem inżynieryjnym, szpitalem polowym oraz kompanią intendencką.
Struktura organizacyjna
W grudniu 1903 roku, na mocy dekretów księcia Ferdynanda I, rozpoczęto reorganizację dywizji piechoty. W czasie pokoju dywizja składała się z dwóch brygad piechoty, pułku artylerii, batalionu inżynieryjnego, batalionu taborów oraz szpitala. W każdej brygadzie piechoty znajdowały się dwa dwubatalionowe pułki piechoty, w tym jedna kompania zabezpieczająca oraz pluton ciężkich karabinów maszynowych. Pułk artylerii składał się z dwóch dywizjonów, z których każdy miał po dwie czterodziałowe baterie.
Stan w 1907 roku:
dowództwo dywizji – Rusczuk
1 Brygada – Ruszczuk
2 pułk piechoty – Rusczuk
5 pułk piechoty – Rusczuk
2 Brygada – Tyrnowo
8 pułk piechoty – Tyrnowo
31 pułk piechoty – Tyrnowo
1 pułk artylerii – Razgrad
W przypadku wojny struktura dywizji zwiększała się (1912) do trzech brygad piechoty, a pułk artylerii przekształcano w dwupułkową brygadę artylerii. Etatowo dywizja dysponowała 12 batalionami piechoty, batalionem inżynieryjnym oraz 8 bateriami artylerii. Na uzbrojeniu dywizji znajdowało się 24 813 karabinów, 24 ciężkie karabiny maszynowe oraz 72 działa. Stan osobowy wynosił 858 oficerów, 42 urzędników wojskowych, 3455 podoficerów, 32 918 szeregowych oraz 7550 koni.
Przypisy
Bibliografia
Dariusz Faszcza: Zapomniany sojusznik kajzerowskich Niemiec. Armia Bułgarska w czasie pierwszej wojny światowej. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2015. ISBN 978-83-7889-339-4.
T. Тодоров, T. Евтимов: Пътеводител на архивните фондове 1877–1945. T. 1. Sofia: Военно издателство, 1976.