5 Pomorska Brygada Artylerii Ciężkiej (5 BAC) to jednostka taktyczna artylerii ciężkiej ludowego Wojska Polskiego.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Brygada została utworzona w Zaciszu, niedaleko Kiwerców, na podstawie rozkazu nr 05 wydanego przez dowódcę 1 Armii Polskiej w ZSRR w dniu 7 maja 1944 roku, korzystając z zasobów 5 pułku artylerii ciężkiej. Po zakończeniu działań wojennych, brygada pełniła rolę okupacyjną na terenach Niemiec. W lipcu 1945 roku powróciła do Polski, gdzie została zlokalizowana w Poznaniu.
W wrześniu 1945 roku jednostka została rozformowana. Na jej podstawie powstał 80 pułk artylerii ciężkiej, a jeden z dywizjonów został wykorzystany do sformowania 82 pułku artylerii ciężkiej.
30 września 1967 roku, 31 Brygada Artylerii Armat przyjęła dziedzictwo 5 Brygady Artylerii Ciężkiej i została przemianowana na 5 Pomorską Brygadę Artylerii Armat.
Struktura organizacyjna
W skład brygady wchodziły:
- dowództwo i sztab
- bateria dowodzenia
- 3 × dywizjon artylerii ciężkiej
- 3 × bateria artylerii ciężkiej
- park artyleryjski (w tym plutony: dowodzenia, parkowy oraz materiałów pędnych i smarów)
- kwatermistrzostwo (pluton gospodarczy)
Stan etatowy brygady wynosił 1129 żołnierzy, w tym 116 oficerów, 308 podoficerów oraz 705 kanonierów.
Dowódcy brygady
- płk Artur Hulej
- gen. bryg. Włodzimierz Kierp
- Dowódca 1 dywizjonu: mjr Franciszek Juchniewicz
- Dowódca 2 dywizjonu: kpt. Bronisław Rakowski, mjr Jan Sołowiow
- Dowódca 3 dywizjonu: mjr Julian Pawłowski
- Oficerowie: Janusz Przymanowski
Podstawowy sprzęt brygady
W skład uzbrojenia i wyposażenia brygady wchodziły:
- 152 mm haubico-armata – 36 sztuk
- rusznice przeciwpancerne – 36 sztuk
- karabiny maszynowe – 18 sztuk
- samochody – 102 sztuki
- ciągniki – 45 sztuk
Sztandar brygady
Sztandar został ufundowany przez mieszkańców Wawra i wykonany przez lokalne siostry felicjanki, a wręczono go brygadzie 29 listopada 1944 roku.
Opis sztandaru:
Płat o wymiarach 92 × 92 cm, obszyty z trzech stron żółtą frędzlą, przymocowany do drzewca za pomocą sześciu kółek oraz stalowego pręta. Drzewce wykonane z jasnego, politurowanego drewna składa się z dwóch części połączonych stalowymi okuciami. Głowica ma formę ażurowego liścia, wewnątrz którego znajduje się podwójnie złożony orzeł, identyczny jak ten noszony na czapce w 1 Dywizji Piechoty.
Strona główna:
Na czerwonym tle haftowany białą nicią orzeł. Pod orłem umieszczone skrzyżowane lufy armatnie. Wokół orła haftowane żółtą nicią napisy: „HONOR I OJCZYZNA”, „5-ta BRYGADA ARTYLERII CIĘŻKIEJ”. W rogach, ponad gałązkami dębu i lauru haftowanymi nićmi zielono-złotymi, znajdują się haftowane żółtą nicią napisy oraz daty: „WAKINO 21.X.43”; „SMOLEŃSK 12.X.43”; „DOLSK 12.VI.44”; „PRAGA 14.IX.1944”.
Strona odwrotna:
Na białym tle, pośrodku, znajduje się haftowany i malowany wizerunek św. Barbary. Wokół wizerunku napis haftowany żółtą nicią: „ŚWIĘTA BARBARO PROWADŹ NAS DO ZWYCIĘSTWA”.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
- Wanda Bigoszewska, Henryk Wiewióra: Sztandary ludowego Wojska Polskiego 1943–1974. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974.
- Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960. Skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
- Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Władysław Ways: Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek artylerii, Cz. II. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.