5 Batalion Saperów (5 bsap) – niezależny pododdział inżynieryjny ludowego Wojska Polskiego.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Batalion został sformowany w miejscowości Basy, w pobliżu Sum, na podstawie rozkazu wydanego przez dowódcę 1 Armii Polskiej w ZSRR nr 001 z dnia 1 kwietnia 1944 roku, jako część 4 Pomorskiej Dywizji Piechoty.
Przysięgę wojskową żołnierze batalionu złożyli 1 listopada 1944 roku w Lublinie.
W sierpniu 1944 roku batalion zabezpieczał przemarsz jednostek dywizji na front, przechodząc przez Kowel, Lubomi, Chełm i Lublin, a następnie operując w rejonie Warszawy. W trakcie operacji warszawskiej wspierał manewry 4 Dywizji Piechoty, organizując jej przeprawę po lodzie w okolicach Góry Kalwarii. Odpowiadał także za działania dywizji w walkach o Jastrowie (forsowanie Gwdy) oraz na Wale Pomorskim. Uczestniczył w bitwie o Kołobrzeg, a następnie brał udział w forsowaniu Odry i operacji berlińskiej. Szlak bojowy zakończył nad Łabą.
Obsada personalna
Dowódcy batalionu:
- mjr Grzegorz Durow
- mjr Jan Panow
- Stanisław Szewczyk
- Paweł Gliński
- Stanisław Jurneczko
Struktura organizacyjna
Etat 04/506
- Dowództwo i sztab
- 3 x kompania saperów
- 3 x pluton saperów
- drużyna zaopatrzenia
- kwatermistrzostwo
- magazyn techniczny
- drużyna gospodarcza
Razem:
żołnierzy – 254 (oficerów – 33, podoficerów – 44, szeregowych – 177)
sprzęt:
- samochody – 3
- łódź MN – 1
Marsze i działania bojowe
Po sformowaniu i wstępnym okresie szkolenia, batalion zmienił miejsce stacjonowania, przegrupowując się z rejonu Sum do Kiwerców, a później do Ołyki. Po przegrupowaniu rozpoczął intensywne szkolenie w zakresie zabezpieczenia działań bojowych w natarciu. Pod koniec lipca batalion wykonał marsz w kierunku Chełma, Pińska i Lublina. Wraz z siłami dywizji, 5 sierpnia, przekroczył Bug i po zgrupowaniu w rejonie Lublina rozpoczął intensywne ćwiczenia. W Lublinie żołnierze batalionu realizowali zadania związane z ochroną i obroną miasta. Na początku września rozpoczęto przygotowania do uroczystości złożenia przysięgi wojskowej przez żołnierzy dywizji. Dwa dni po przysiędze batalion, w składzie dywizji, przegrupował się z Lublina do Anina pod Warszawą. Po przybyciu do Warszawy, żołnierze batalionu zajmowali się przygotowaniem i rozbudową obrony zajętej przez oddziały dywizji, a także przygotowaniem sprzętu do przepraw i działań saperskich, niezbędnego do zabezpieczenia natarcia połączonego z forsowaniem przeszkód wodnych. Istotnym zadaniem było również usuwanie pozostałości po działaniach wojennych, zwłaszcza niszczenie min, niewybuchów oraz innych niebezpiecznych przedmiotów. Działania te miały miejsce na terenie prawobrzeżnej Warszawy, gdzie stacjonowały jednostki dywizji. Do 21 września saperzy rozbroili i usunęli 230 min, zasypali 190 lejów, zmodernizowali 6 kilometrów dróg, a w ciągu kolejnego tygodnia rozminowali główne trasy, drogi podmiejskie oraz wiele budynków i obiektów.
Po przekroczeniu Wisły 16 stycznia 1945 roku w rejonie Ostrówka, batalion zabezpieczał działania bojowe dywizji, która rozwijała natarcie w kierunku Jeziorna oraz północnej części Warszawy. Pod koniec stycznia, w walkach o Wał Pomorski, batalion brał udział w zabezpieczaniu działań na kierunkach Golice, Czaplinek i Wałcz. W dniach 12–13 marca 1945 roku uczestniczył w zdobyciu Kołobrzegu, a po wykonaniu zadań bojowych angażował się w prace inżynieryjne pasów obrony dywizji na wybrzeżu Bałtyku. W pierwszej dekadzie kwietnia, razem z oddziałami dywizji, przegrupował się nad Odrę, którą sforsował w rejonie miejscowości Blessing. W kolejnych walkach brał udział w forsowaniu kanału Hohenzollernów i Haweli. 6 maja w Klietz nad Łabą zakończył działania bojowe i w czerwcu wrócił do kraju.
Okres powojenny
W latach 1945–1956 batalion uczestniczył w rozminowywaniu terenów województwa poznańskiego, łódzkiego, kieleckiego, zielonogórskiego, warszawskiego, wrocławskiego i rzeszowskiego. W województwach poznańskim, łódzkim i zielonogórskim ochraniał mosty w czasie powodzi. W batalionie były gotowe do natychmiastowego użycia patrole saperskie.
W 1949 roku stacjonował w Kaliszu, a później w Krośnie Odrzańskim.
17 września 1994 roku batalion przyjął tradycje saperów 5 Kresowej Dywizji Piechoty.
Przypisy
Bibliografia
Zdzisław Barszczewski: Przywrócone życiu. Rozminowanie ziem Polski. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 1998. ISBN 83-11-08751-2.
Franciszek Kaczmarski, Stanisław Soroka: Wojska inżynieryjne LWP w latach 1945–1979. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06710-4.
Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945–1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005, s. 428. ISBN 83-88089-67-6.
Juliusz Malczewski, Roman Polkowski: Wojsko Polskie. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek inżynieryjno-saperskich, drogowych i chemicznych. T. 4. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1970.
„Pancerniak” – miesięcznik 5 Kresowej Dywizji Zmechanizowanej, Sławomir Żmijewski, Nr 40 wrzesień 1994 s. 5, 10
Kazimierz Radziwończyk. 4 Dywizja Piechoty im. Jana Kilińskiego. Formowanie i szkolenie. cz.I. Wojskowy Przegląd Historyczny. 3, s. 101-128, 1986. Warszawa: Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe. ISSN 0043-7182.