49 Pułk Śmigłowców Bojowych
49 Pułk Śmigłowców Bojowych (49 pśb) to jednostka lotnictwa Wojsk Lądowych.
Historia
W wyniku wcześniejszych postanowień dotyczących utworzenia w polskich siłach zbrojnych jednostki wyposażonej w śmigłowce bojowe, pod koniec 1967 roku rozpoczęto formowanie 49 Pułku Śmigłowców na bazie rozformowanego 25 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego w Pruszczu Gdańskim, który był wyposażony w samoloty Lim-5. Pierwszym dowódcą podczas formowania był ostatni dowódca 25 plm, ppłk Henryk Bajor, jednak 19 lutego 1968 roku zastąpił go ppłk Jerzy Knyszewski.
Na koniec lutego 1968 roku jednostka otrzymała pierwsze śmigłowce Mi-2, a od marca rozpoczęto szkolenie personelu. Proces formowania 49 Pułku Śmigłowców zakończono oficjalnie 2 maja 1968 roku, a jednostka składała się z pięciu eskadr. W czerwcu śmigłowce pułku uczestniczyły w pierwszych ćwiczeniach wojsk lądowych. W okresie od sierpnia do października 1968 roku, wzmocniony dodatkowymi jednostkami śmigłowcowymi, pułk wspierał operacje 2 Armii Wojska Polskiego, która brała udział w interwencji Układu Warszawskiego w Czechosłowacji. W tym czasie pułk stacjonował w Hradcu Kralove. We wrześniu 1969 roku pułk brał udział w międzynarodowych manewrach Układu Warszawskiego Odra-Nysa 69, a 14 października 1969 roku jednostka otrzymała sztandar.
1 lipca 1971 roku pułk został włączony w struktury Lotnictwa Wojsk Lądowych, zmieniając nazwę na 49 Pułk Lotnictwa Wojsk Lądowych. W 1972 roku w pułku szkolono oficerów wojsk NRD. W 1973 roku w skład jednostki wprowadzono uzbrojone wersje śmigłowców Mi-2. W latach 1973, 1975 i 1977 załogi pułku triumfowały w II, III i IV Centralnych Taktyczno-Bojowych Zawodach Rozpoznania Powietrznego, zdobywając puchar przechodni. W 1976 roku pułk uczestniczył w międzynarodowych manewrach Układu Warszawskiego Tarcza 76 w Drawsku. W 1977 roku po raz pierwszy przeprowadzono strzelanie pociskami przeciwpancernymi 9M14 Malutka z śmigłowców Mi-2URP. W 1978 roku pułkowi podporządkowano samodzielne eskadry i klucze śmigłowców wojsk lądowych.
16 grudnia 1981 roku do pułku włączono Klucz Śmigłowców Szturmowych, który był wyposażony w śmigłowce Mi-24D (utworzony 1 stycznia 1979 roku w 37 Pułku Śmigłowców Transportowych). Jednocześnie pułk przyjął ostateczną nazwę 49 Pułk Śmigłowców Bojowych. Liczba śmigłowców Mi-24 stopniowo wzrastała, osiągając 16 w 1985 roku. W 1987 roku pułk uczestniczył w dużych międzynarodowych manewrach UW pod nazwą „Opal 87”, a w 1988 roku zdobył sztandar przechodni dla najlepiej wyszkolonej jednostki Północnej Grupy Wojsk Układu Warszawskiego.
Na początku lat 90. XX wieku pułk przeszedł reorganizację, w wyniku której zlikwidowano część eskadr i kluczy stacjonujących poza macierzystą bazą. 24 października 1995 roku pułk przeszedł z struktur 4 Korpusu Lotniczego do Lotnictwa Wojsk Lądowych. 15 czerwca 1996 roku jednostka otrzymała nowy sztandar.
W latach 2005–2008 żołnierze pułku uczestniczyli w misji wojskowej w Iraku (IV, V i VIII zmiana), a w latach 2007–2008 w misji w Afganistanie (III zmiana).
W związku z afgańską misją, piloci pułku w lutym 2008 roku rozpoczęli szkolenia w nocnych lotach. Podczas jednego z lotów ćwiczebnych, 27 lutego 2009 roku, miała miejsce katastrofa, w której zginął pilot por. Robert Wagner.
Na dzień 31 grudnia 2011 roku Pułk został rozformowany, a od 1 stycznia 2012 roku rozpoczęła działalność 49 Baza Lotnicza w składzie 1 Brygady Lotnictwa Wojsk Lądowych.
Odznaki
Odznaka pułkowa
Odznaka o wymiarach 45×38 mm ma kształt stylizowanego przekroju poprzecznego okrętu, połączonego z konturem wirnika śmigłowca. Pod dnem okrętu znajduje się biało-czerwona emaliowana szachownica lotnicza. U góry, na tle trzech łopat wirnika nośnego, umieszczono herb Pruszcza Gdańskiego. Na przekroju kadłuba okrętu widnieje liczba 49, a po bokach stylizowane fragmenty śmigłowca oraz inicjały jednostki PSB. Projekt odznaki stworzył Stanisław Niewiadomski.
Odznaka 2 eskadry
Odznaka wykonana z oksydowanej stali ma formę ażurowego koła, w które wkomponowana jest płaskorzeźba trzmiela trzymającego miecz i tarczę z herbem Pruszcza Gdańskiego. Nad trzmielem znajdują się dwa płaty wirnika śmigłowca oraz cyfra 2.
Odznaka 3 eskadry
Odznaka o wymiarach 33×35 mm ma kształt kwadratowej tarczy z emaliowaną biało-czerwoną szachownicą lotniczą oraz czarną cyfrą 3 w dolnym narożniku. Na tarczy umieszczono srebrzystą płaskorzeźbę śmigłowca bojowego, w którą wkomponowano okrągłą tarczę z srebrnym skorpionem na błękitnym tle. Skorpion trzyma w kleszczach herb Gdańska, a nad nim znajduje się kontur wznoszącej się rakiety.
Wyposażenie
Śmigłowce:
- Mi-2
- Mi-24D, W
Dowódcy
- ppłk pil. Henryk Bajor (listopad 1967 – 19 lutego 1968)
- płk dypl. pil. Jerzy Knyszewski (19 lutego 1968 – 5 września 1972)
- ppłk dypl. pil. Aleksander Szeluk (5 września 1972 – 14 maja 1976)
- płk dypl. pil. Józef Gomółka (14 maja 1976 – 10 grudnia 1983)
- płk dypl. pil. Waldemar Szlachta (10 grudnia 1983 – 20 czerwca 1990)
- płk dypl. pil. Zbigniew Nawrocki (20 czerwca 1990 – 14 czerwca 1996)
- płk dypl. pil. Jerzy Świs (14 czerwca 1996 – 1999)
- płk dypl. pil. Dariusz Wroński (1999–2006)
- płk dypl. pil. Adam Trzeciak (2007–2011) do chwili przeformowania w 49 Bazę Lotniczą w 1 Brygadzie Lotnictwa Wojsk Lądowych)
- płk dypl. pil. Piotr Saniuk (2012–) pierwszy dowódca 49 Bazy Lotniczej 1 BLWL
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Zdzisław Sawicki, Jerzy Waszkiewicz, Adam Wielochowski: Mundur i odznaki Wojska Polskiego. Czas przemian. Warszawa: Bellona, 1997. ISBN 83-11-08588-9. Brak numerów stron w książce
Miłosz Rusiecki: 49 Pułk Śmigłowców Bojowych w: Lotnictwo Wojskowe nr 3/1999
Strona pułku. 49psb.pow.mil.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-27)].