47 dywizjon artylerii ciężkiej – samodzielny pododdział artylerii Wojska Polskiego w okresie II RP.
Dywizjon nie był częścią pokojowej struktury wojska. Został zmobilizowany w 1939 roku przez 1 pułk artylerii ciężkiej z Modlina, przeznaczony do odwodu Naczelnego Wodza. Był uzbrojony w 12 armat kal. 120 mm wz. 78/09/31.
47 dac w kampanii wrześniowej
W ramach drugiego etapu mobilizacji powszechnej, 1 pac rozpoczął formowanie 47 dywizjonu artylerii ciężkiej typu I. Mobilizacja miała miejsce najpierw we wsi Nowy Modlin, a następnie w Rybitewie. 7 września mobilizację zakończono.
Tego samego dnia dywizjon został podporządkowany Grupie Operacyjnej gen. Zulaufa i skierowany do wsparcia przedmościa „Zegrze”, w obronie Warszawskiej Brygady Obrony Narodowej. 8 i 9 września 47 dac dotarł do rejonu Nieporętu i zajął stanowiska ogniowe na skraju lasu w kierunku Bugo-Narwi. Ostrzał z trzech baterii był korygowany przez obserwatora z balonu obserwacyjnego. W trakcie marszu do Nieporętu dywizjon był atakowany przez niemieckie lotnictwo. Od 9 do 11 września dywizjon prowadził daleki ogień nękający w kierunku nadchodzących jednostek niemieckich, a 9 września mjr Kubicki objął dowództwo artylerii całego przedmościa. 11 września dywizjon ostrzeliwał niemiecką 217. Dywizję Piechoty, która forsowała Bugo-Narew w rejonie Ryni, a ostrzał był korygowany przez obserwatorów w balonach obserwacyjnych. 12 września oddziały niemieckiej 217. DP zepchnęły broniące się bataliony 20 Dywizji Piechoty w stronę stanowisk dywizjonu, a w kompanii balonów skończył się zapas gazu, ponadto stanowiska były pod ostrzałem niemieckiej artylerii. Na odcinku trzech baterii piechota niemiecka zbliżyła się do pozycji baterii, co zmusiło armaty do strzelania ogniem „na wprost”, a następnie ostrzałem odbitkowym na odległość 50 m. Doszło do walki wręcz kanonierów broniących swoich armat. 13 września niemiecka 31. DP sforsowała Bugo-Narew i zajęła Wieliszew oraz Poniatów. 1 i 2 bateria wspierały polską piechotę z 20 DP oraz Warszawskiej Brygady ON w kontrataku. 3 bateria kontynuowała ostrzał pozycji niemieckich pod Rynią, prowadząc ogień do północy, aby osłonić odwrót 20 DP.
14 września 47 dac dotarł do Warszawy i został przydzielony do odcinka Warszawa-Zachód z zadaniem wsparcia sektora Ochota, Wola pod dowództwem ppłk. Kalandyka. Różne baterie zajęły stanowiska: 1 bateria na boisku „Skry”, 2 bateria obok cmentarza żydowskiego, a 3 bateria w Parku Ujazdowskim. Od 15 do 18 września dywizjon ostrzeliwał cele według wskazań dowódcy sektora, a 18 września wspólnie z I/9 pułkiem artylerii ciężkiej wspierał wypad oddziałów ppłk. dypl. Okulickiego w kierunku Blizna. W trakcie ostrzału oba dywizjony zniszczyły 4 niemieckie czołgi oraz około 15 pojazdów transportowych. 19 i 20 września, z powodu ograniczonej ilości amunicji kal. 120 mm, armaty zostały wymienione na haubice kal. 100 mm wz. 14/19 w liczbie 9 sztuk. 20 września nastąpiła zmiana dowódcy 2 baterii. 26 września 47 dac próbował wesprzeć kontratak 56 pułku piechoty na Fort Szczęśliwice, jednak z powodu przerwanej łączności, działania dywizjonu były niemożliwe. Wieczorem 27 września 47 dac przeszedł do Cytadeli, gdzie uszkodzone zostały haubice oraz pozostała broń i sprzęt. W kolejnych dniach dywizjon wymaszerował z Warszawy do niewoli.
Obsada personalna
Dowódca dywizjonu – mjr Michał Kubicki
Adiutant dywizjonu – por. Stanisław Dawidczyński
Oficer gospodarczy i dowódca plutonu dowodzenia – kpt. int. Konstanty Pietrzak
Dowódca 1 baterii – kpt. Bolesław Gołębiowski
Dowódca 2 baterii – por. rez. Józef Malinowski (do 20 IX 1939), kpt. Bolesław Wasilewski
Dowódca 3 baterii – por. Stefan Dzieńkowski
Oficer ogniowy – por. rez. Jerzy Przymanowski
Przypisy
Bibliografia
Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Instytut Wydawnictw PAX. Warszawa 1990
Piotr Zarzycki: Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny. Pruszków 1995. ISBN 83-85621-87-3
Piotr Zarzycki: 1 Pułk Artylerii Ciężkiej. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 55. Pruszków: Wydawnictwo „Ajaks”, 1997. ISBN 978-83-87103-27-9.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.