46 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej (46 paplot.) – jednostka przeciwlotnicza ludowego Wojska Polskiego.
Pułk był częścią 15 Dywizji Zmechanizowanej i miał swoją siedzibę w garnizonie Olsztyn.
Historia oddziału
Na mocy rozkazu ministra obrony narodowej nr 006/Org. z 26 stycznia 1950 dokonano przekształcenia 15 Dywizji Piechoty w etat terytorialnej dywizji piechoty. W jej składzie powstała 5 bateria przeciwlotnicza, która stacjonowała w Olsztynie. Baterię zorganizowano według etatu nr 2/111 z dnia 20 stycznia 1950.
Zgodnie z rozkazem ministra ON nr 0043/Org. z 17 maja 1951, na bazie 5 baterii przeciwlotniczej utworzono 46 dywizjon artylerii przeciwlotniczej (Jednostka Wojskowa Nr 2321). Dywizjon otrzymał etat nr 2/133 dywizjonu artylerii przeciwlotniczej DP typu „mała konna” z dnia 23 marca 1951.
Na podstawie rozkazu ministra ON nr 0079/Org. z 20 listopada 1952, 15 DP została przeniesiona na etat dywizji piechoty typu „B”. W efekcie 46 dywizjon artylerii przeciwlotniczej otrzymał etat nr 2/160 dywizjonu artylerii przeciwlotniczej DP typu „B” z dnia 20 listopada 1952.
Na podstawie rozkazu ministra ON nr 0046/Org. z 22 września 1954, nakazano przeformować 15 DP na dywizję zmechanizowaną typu „B” do 1 maja 1955. Dywizjon otrzymał nowy etat dywizjonu artylerii przeciwlotniczej DZ typu „B” z 8 listopada 1954.
Na mocy rozkazu ministra ON nr 0076/Org. z 19 września 1955, dywizjon otrzymał kolejny nowy etat dywizjonu artylerii przeciwlotniczej DZ typu „B” z 19 września 1955.
Na podstawie rozkazu ministra ON nr 0025/Org. z 25 kwietnia 1957, dywizjon zyskał nowy etat dywizjonu artylerii przeciwlotniczej DZ z 2 kwietnia 1957.
Na podstawie rozkazu ministra ON nr 0010/Org. z 2 października 1958, dywizjon otrzymał etat nr 5/239 dywizjonu artylerii przeciwlotniczej z 4 października 1958.
Zarządzeniem szefa SG WP nr 077/Org. z 19 września 1960 dywizjon został przeformowany na nowy etat nr 5/257 dywizjonu artylerii przeciwlotniczej DZ z 19 września 1960.
Na podstawie zarządzenia szefa SG WP nr 076/Org. z 28 sierpnia 1961, 15 DZ została przeformowana na etat szkolnej dywizji zmechanizowanej, a dywizjon otrzymał nowy etat.
W 1967 dywizjon został przekształcony w 46 pułk artylerii przeciwlotniczej według etatu pułku artylerii przeciwlotniczej szkolnej DZ. Numer oraz miejsce stacjonowania pozostały bez zmian.
W drugiej połowie lat 70. XX wieku pułk został wyposażony w zestawy radiolokacyjno-przelicznikowe ZRP-1 „WAZA”.
W 1980 pułk otrzymał nowy etat – pułku artylerii przeciwlotniczej „skadrowanej” DZ.
W 1989 15 DZ została przekształcona w Bazę Materiałowo–Techniczną, a 46 pułk artylerii przeciwlotniczej przeformowano na 46 Ośrodek Materiałowo–Techniczny.
Na podstawie rozkazu dowódcy Warszawskiego Okręgu Wojskowego nr 05/Org. z 28 stycznia 1994, 46 OMT zostało wyłączone ze składu 15 DZ i podporządkowane bezpośrednio szefowi Wojsk OPL WOW. Z kolei do 15 DZ włączono 15 pułk przeciwlotniczy.
Zmiana podporządkowania wpłynęła na nowe zadania mobilizacyjne, a ośrodek stał się bazą mobilizacyjną 46 armijnego pułku artylerii przeciwlotniczej.
W 2000 roku Ośrodek został rozformowany.
Skład organizacyjny
Dowództwo i sztab
bateria dowodzenia
pluton rozpoznawczy
pluton łączności
pluton RSWP
4 baterie przeciwlotnicze
2 plutony ogniowe
plutony: remontowy, zaopatrzenia, medyczny
Na uzbrojeniu pułku znajdowały się:
24 armaty przeciwlotnicze S-60 kal. 57 mm
radiolokacyjna stacja wstępnego poszukiwania RSWP „Jawor”
radiolokacyjna stacja artyleryjska RSA-SON-9A
4 wozy dowodzenia WD Rekin-1
1 wóz dowodzenia WD Rekin-2
Dowódcy baterii, dywizjonu i pułku
kpt. Julian Galijski (1951–1954)
kpt. Kazimierz Karczmarski (1954–1956)
kpt. Józef Lembicz (1956–1957)
mjr Ryszard Markiewicz (1957–1961)
mjr dypl. Edward Gruszka (1961–1963)
mjr dypl. Stanisław Szarek (1963–1973)
mjr dypl. Ryszard Ogonowski (1973–1976)
ppłk dypl. Stefan Gajewski (1976–1977)
mjr dypl. Andrzej Ostrokólski (1977–1979)
ppłk dypl. Julian Bardzik (1979–1982)
mjr dypl. Adam Wojciechowski (1982–1986)
ppłk dypl. Andrzej Gierymski (1986–1995)
ppłk dypl. Romuald Jóźwiak (1995–2000)
Przypisy
Bibliografia
Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.