45 Komenda Odcinka Jastrzębie Zdrój – to obecnie nieistniejący, samodzielny pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza, który pełnił służbę na granicy polsko-czechosłowackiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
45 Komenda Odcinka została utworzona w 1945 roku w Jastrzębiu-Zdroju, w ramach 10 Oddziału Ochrony Pogranicza. Na potrzeby komendy zajęto trzy budynki sanatorium ZUS oraz obiekt „Katowiczanka”, a także gospodarstwo Witczaków, co obejmowało większość budynków i gruntów rolnych.
Struktura komendy opierała się w głównej mierze na żołnierzach z różnych pododdziałów, w tym piechoty, artylerii, wojsk pancernych oraz kawalerii. W skład komendy, razem ze strażnicami, wchodziło ponad 500 osób, 128 koni (z czego jedna trzecia to konie wierzchowe) oraz 18 różnych pojazdów. W późniejszych latach do dyspozycji komendy trafiły także psy śledcze i ochronne oraz rowery.
We wrześniu 1946 roku odcinek został włączony do Katowickiego Oddziału WOP nr 10.
Doświadczenia zdobyte w trakcie służby na odcinku doprowadziły do decyzji o przemieszczeniu sztabu komendy, co było spowodowane niekorzystnym usytuowaniem sztabu względem podległych strażnic. W wyniku tego, we wrześniu 1947 roku przeniesiono sztab do Cieszyna, a żołnierze opuścili budynki sanatoryjne.
W 1947 roku 45 Komenda Odcinka WOP przekazała 209 strażnicę WOP Gorzyce do 46 Komendy Odcinka w Raciborzu oraz utworzono 205a strażnicę w Pogwizdowie.
24 kwietnia 1948 roku, na podstawie 45 Komendy Odcinka, sformowano Samodzielny Batalion Ochrony Pogranicza nr 63.
Struktura organizacyjna
Dyslokacja 45 Komendy Odcinka przedstawiała się w następujący sposób:
- komendantura odcinka i pododdziały przysztabowe – Jastrzębie-Zdrój
- 205 strażnica WOP Cieszyn
- 205a strażnica WOP Pogwizdów – od listopada 1947
- 206 strażnica WOP Kaczyce
- 207 strażnica WOP Marklowice
- 208 strażnica WOP Godów
- 209 strażnica WOP Gorzyce – do 1946 roku.
Ochrona granicy
W 1947 roku w całym odcinku komendy wprowadzono zapory w miejscach, które były dogodnie usytuowane do przekroczenia granicy, co przyczyniło się do zatrzymania znacznej ilości przemytu oraz około 2 tysięcy przestępców.
W 1948 roku na odcinku 45 Komendy Odcinka uruchomiono 7 przejściowych punktów kontrolnych małego ruchu granicznego (PPK MRG):
- Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Pogwizdów
- Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Kaczyce Dolne
- Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Kaczyce Górne
- Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Wymysłów
- Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Marklowice
- Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Skrbeńsko
- Przejściowy Punkt Kontrolny MRG Gołkowice
Komendanci odcinka
- mjr Aleksander Przybysz (w 1945 roku)
- kpt. Arciszewski
- mjr Mieczysław Szpuner (w październiku 1947 roku)
Zobacz też
- 4 Pułk Piechoty (LWP)
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
Jan Ławski: Ochrona granic Polski Ludowej 1945–1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974.
Archiwum Straży Granicznej, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 r.
Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (43) Sylwetki dowódców jedn. WOP – mjr Mieczysław Szpunar. „Tygodnik Prudnicki”. 21 (756), s. 10, 15-05-2005. ISSN 1231-904X.