45 Dywizja Piechoty (niem. 45. Infanterie-Division) to niemiecka dywizja, która brała udział w agresji na Polskę i Francję oraz w ataku na Związek Radziecki.
Historia
45 Dywizja Piechoty (25 DP) została utworzona w wyniku przekształcenia austriackiej 4 Dywizji Piechoty. Formalnie weszła w skład armii niemieckiej 1 kwietnia 1938 roku, po aneksji Austrii przez III Rzeszę. W 1939 roku 45 Dywizja uczestniczyła w zajęciu Czechosłowacji jako część IX Korpusu Piechoty 12 Armii.
Od 1 września 1939 roku dywizja walczyła przeciwko Polsce w ramach 14 Armii, w Grupie Armii „Południe”. W składzie XVII Korpusu Piechoty zaatakowała pozycje „Armii Kraków”. O 4:45 jej jednostki przekroczyły granicę Polski w Ligocie Górnej, kierując się na Trzyniec i Cieszyn. Po południu 1 września, pododdziały 135. pułku piechoty przekroczyły rzekę Olzę. Przed południem 2 września, oddziały Dywizji dotarły do linii Wisły w Ustroniu i Harbutowicach, pod Skoczowem. Po przekroczeniu rzeki w rejonie Górek Wielkich, zostały na kilka godzin zatrzymane przez polski ogień artyleryjski i karabinowy z wzgórza Bucze. 3 września po południu dotarły do Bielska.
W dniach 14–16 września dywizja stoczyła walki z 21 Dywizją Piechoty Górskiej w rejonie Dachnowa i Oleszyc.
Po zakończeniu agresji na Francję, dywizja okupowała Belgię aż do maja 1941 roku.
W początkowej fazie ataku na Związek Radziecki, 45 DP weszła w skład XII Korpusu Piechoty Armii „Środek”. Na przełomie czerwca i lipca 1941 roku poniosła znaczne straty w walkach o twierdzę w Brześciu. Następnie, jako część 2 Armii Pancernej, atakowała Pińsk, Homel i Tułę.
Po trudnych walkach w grudniu 1941 roku, dywizja została zmuszona do prowadzenia walk odwrotowych przez wojska Armii Czerwonej. 12 grudnia część dywizji została okrążona i rozproszona. Z powodu odcięcia dróg zaopatrzeniowych, 45 DP znalazła się w krytycznej sytuacji. Większość artylerii została porzucona z powodu braku koni, które padały z zimna i głodu.
W sierpniu 1942 roku dywizja znalazła się w składzie LV Korpusu Piechoty 2 Armii, Grupy Armii „B”. Walczyła na południowym odcinku frontu w rejonie Orła i Woroneża.
W 1943 roku 45 DP toczyła walki w centralnej części frontu, a w lipcu poniosła znaczne straty w bitwie pancernej pod Kurskiem. Jesienią 1943 roku dywizja prowadziła walki odwrotowe pod Sożem, Briańskiem i Homlem. W czerwcu 1944 roku weszła w skład XXXV Korpusu Piechoty 9 Armii.
Prowadząc walki odwrotowe, 45 DP wraz z GA Środek została w większości zniszczona latem 1944 roku pod Bobrujskiem. Pozostałości dywizji wycofano z frontu i 18 lipca 1944 roku użyto jako kadrę do formującej się 45 Dywizji Grenadierów na poligonie w Dollersheim, którą połączono z 546 Dywizją Grenadierów, pełniącą rolę dywizji zaporowej.
Po przerzuceniu dywizji na teren okupowanej Polski, 21 października 1944 roku przemianowano ją na 45 Dywizję Grenadierów Ludowych (Volksgrenadierdivision).
6 sierpnia 1944 roku dywizja, wchodząc w skład VIII KA, wraz z 1 Dywizją Pancerno-Spadochronową Hermann Göring, została skierowana w rejon Magnuszewa i Studzianek, aby zlikwidować przyczółek zajęty przez oddziały 8 Gwardyjskiej Armii. Atak miał na celu wypchnięcie stamtąd nielicznych oddziałów 8 Gwardyjskiej Armii.
Pomimo początkowych sukcesów Niemców, dowództwo Armii Czerwonej wzmocniło przyczółek dodatkowymi siłami, w tym polską 1 Warszawską Brygadą Pancerną im. Bohaterów Westerplatte oraz 3 Dywizją Piechoty dowodzoną przez płk Stanisława Galickiego. Ostatecznie, 11 sierpnia ataki 45 DP i pozostałych niemieckich jednostek zostały powstrzymane, zmuszając je do wycofania się na pozycje wyjściowe.
Z powodu niskich stanów osobowych, 22 września 1944 roku do 45 DGL włączono 1132 Pułk Grenadierów.
12 stycznia 1945 roku, kiedy Armia Czerwona rozpoczęła ofensywę, na odcinku 45 DGL panował spokój. Radzieckie natarcie na odcinku VII korpusu zaczęło się 14 stycznia. Walki odwrotowe z przeważającymi siłami Armii Czerwonej spowodowały ruch wojsk 9 Armii oraz 4 Armii Pancernej na zachód, co doprowadziło do ich okrążenia na północ od Końskich.
Od 12 stycznia 45 DGL cofała się z rejonu Magnuszewa w kierunku Radom-Opoczno i znalazła się w kotle w okolicach Ruskiego Brodu, w towarzystwie około 60 000 żołnierzy niemieckich z różnych jednostek 9 i 4 Armii. Ciężkie walki o wydostanie się z okrążenia miały miejsce od 19 do 21 stycznia, kiedy to niemieckim wojskom udało się przerwać pierścień okrążenia.
Piechota 45 DGL, podobnie jak inne jednostki, po wydostaniu się z okrążenia, kierowała się drogami na Białaczów-Paradyż, a następnie w stronę Sulejowa, gdzie dotarła 23 stycznia. W kolejnych dniach, po przeprawie przez Pilicę, żołnierze z 45 DGL dołączyli do „Kampfgruppe Nehring” i wycofywali się dalej na zachód.
Po dotarciu do Głogowa, niedobitków 45 DGL oraz resztki innych cofających się dywizji i grup bojowych, zaczęto formować z nich bataliony Wehrmachtu. Powstało w sumie 22 bataliony, które trafiły do odtwarzanego systemu obrony Śląska. 20 kwietnia 1945 roku, wokół 130 Pułku Grenadierów (jedynego w pełni sprawnego pułku 45 DGL) stworzono Dywizyjną Grupę Bojową, która została podporządkowana dowódcy Führergrenadierdivision.
45 DGL skapitulowała w maju 1945 roku w Hradcu Králové w Czechosłowacji.
Dowódcy dywizji
gen. por. Friedrich Materna: 1 IV 1938 – 1 X 1940;
gen. mjr Gerhard Körner: 25 X 1940 – 27 IV 1941;
gen. mjr Fritz Schlieper: 27 IV 1941 – 27 II 1942;
gen. por. Fritz Kühlwein: 27 II 1942 – 25 IV 1943;
gen. mjr Hans Freiherr von Falkenstein: 25 IV 1943 – 30 XI 1943;
gen. mjr Joachim Engel: 30 XI 1943 – 27 II 1944;
gen. mjr Gustav Gihr: 27 II 1944 – 9 IV 1944;
gen. mjr Joachim Engel: 9 IV 1944 – VI 1944;
gen. mjr Richard Daniel: 19 VII 1944 – 2 V 1945.
Struktura organizacyjna
Struktura organizacyjna w sierpniu 1939 roku:
- 130 pułk piechoty: miejsce postoju sztabu, I i II batalionu – Czeski Krumlow, III batalionu – Freistadt;
- 133 pułk piechoty: miejsce postoju sztabu, I, II, III batalionu oraz I rezerwowego batalionu – Linz, II rezerwowego batalionu – Wels;
- 135 pułk piechoty: miejsce postoju sztabu i I batalionu – Ried, II batalionu – Braunau, III batalionu – Gmunden;
- 98 pułk artylerii: miejsce postoju sztabu, I i II dywizjonu – Wels, III dywizjonu – Czeski Krumlow;
- I dywizjon 99 pułku artylerii ciężkiej: miejsce postoju – Linz;
- 81 batalion pionierów: miejsce postoju – Ottensheim;
- 45 oddział przeciwpancerny: miejsce postoju – nie został wystawiony;
- 65 oddział łączności: miejsce postoju – Linz;
Struktura organizacyjna w styczniu 1940 roku:
- 130, 133 i 135 pułk piechoty, 98 pułk artylerii, I/99 pułk artylerii ciężkiej, 81 batalion pionierów, 45 oddział rozpoznawczy, 45 oddział przeciwpancerny, 65 oddział łączności, 45 polowy batalion zapasowy;
Struktura organizacyjna w maju 1944 roku:
- 130, 133, 135 pułk grenadierów, 98 pułk artylerii, I/99 pułk artylerii ciężkiej, 81 batalion pionierów, 45 dywizyjny batalion fizylierów, 45 oddział przeciwpancerny, 65 oddział łączności, 45 polowy batalion zapasowy;
Struktura organizacyjna w lipcu 1944 roku:
- 130, 133 i 135 pułk grenadierów, 98 pułk artylerii, 81 batalion pionierów, 45 dywizyjny batalion fizylierów, 45 oddział przeciwpancerny, 45 oddział łączności, 98 polowy batalion zapasowy;
Struktura organizacyjna w marcu 1945 roku:
- 130, 133 pułk grenadierów i sztab 10 pułku grenadierów, 98 pułk artylerii, 81 batalion pionierów, 45 dywizyjny batalion fizylierów, 45 oddział przeciwpancerny, 45 oddział łączności, 98 polowy batalion zapasowy;
Przypisy
Bibliografia
Wasilij Czujkow: Koniec Trzeciej Rzeszy. Warszawa: 1982. ISBN 83-11-06846-1.
Czesław Grzelak, Henryk Stańczyk: Kampania polska 1939. Początek II wojny światowej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2005. ISBN 83-7399-169-7.
Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990. ISBN 83-211-1096-7.
Haupt Werner: Die deutchen Infanterie Division b.m.w i b.d.w; ISBN 3-89555-274-7;
Stahl Friedrich: Heereseinteilung 1939. Gliderung, Standorte und Kommandeure sämtlicher Einheiten des Friedensheeres am 3.1.1939 und die Kriegsliederung vom 1.9.1939; ISBN 978-3-89555-338-7, ISBN 3-89555-338-7;
Schramm Percy Ernst: Kriegstagebuch des Oberkommandos der Wehrmacht 8 vol.; ISBN 3-8289-0525-0;
Apoloniusz Zawilski: Bitwy polskiego września, wyd. Znak, 2009.
Chris Bishop: Niemiecka piechota w II Wojnie Światowej, wyd. Bellona, Warszawa, 2009.
Samuel Mitcham: Niemieckie siły zbrojne 1939-1945. Wojska lądowe. Warszawa: 2009. ISBN 978-83-11-11596-5.