44 Dywizja Piechoty (44 DP) – rezerwowa duża jednostka piechoty Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej.
44 DP nie funkcjonowała w organizacji pokojowej Wojska Polskiego. Była to rezerwowa duża jednostka piechoty, która miała być mobilizowana zgodnie z planem „W” na obszarze Okręgu Korpusu Nr IV, w ramach II rzutu mobilizacji powszechnej, z wyjątkiem 144 pułku piechoty, który miał być zmobilizowany w I rzucie. Eksterytorialnie miały być mobilizowane dwa bataliony 144 pp we Włocławku (Okręg Korpusu Nr VIII) oraz batalion saperów w Modlinie i dywizyjny zestaw łączności w Zegrzu i Warszawie (Okręg Korpusu Nr I). Zgodnie z planem „W”, mobilizacja II rzutu, w tym głównie 44 DP, miała rozpocząć się siódmego dnia powszechnej mobilizacji („dzień X”).
Dywizja w kampanii wrześniowej 1939
W pierwszych dniach września 44 Dywizja Piechoty koncentrowała się w rejonie tylnym Armii „Łódź”. Dowództwo nad dywizją objął pułkownik Eugeniusz Żongołłowicz, dotychczasowy dowódca piechoty dywizyjnej 5 DP we Lwowie. Przybył on do Łowicza wieczorem 4 września, a jeszcze tego samego dnia dwukrotnie udał się wraz z szefem sztabu do Łodzi, gdzie otrzymał rozkazy od dowódcy armii, generała dywizji Juliusza Rómmla. Obszar koncentracji dywizji został wyznaczony w okolicy Dłutów-Tuszyn, a 146 pułk piechoty był mobilizowany od 1 września w Piotrkowie. Niemniej jednak, z powodu szybkości niemieckiego ataku, nie udało się całkowicie sformować dywizji. 4 września I batalion 146 pułku piechoty włączono do obrony Piotrkowa Trybunalskiego, współdziałając z 86 pułkiem piechoty. Rozproszone jednostki 44 DP wycofywały się następnie w kierunku Wisły. 15 września zostały skierowane z rejonu Cegłowa do obrony Warszawy. Część dywizji walczyła na obszarze Pragi w składzie zgrupowania gen. Juliusza Zulaufa do momentu kapitulacji stolicy 28 września.
Planowana organizacja wojenna 44 DP
Dywizyjny zestaw łączności miał być mobilizowany przez Centrum Wyszkolenia Łączności z 1 batalionem telegraficznym w Zegrzu (w tym kompania telefoniczna, pluton łączności KG oraz drużyna parkowa łączności) oraz pułk radiotelegraficzny w Warszawie (pluton radiowy oraz personel i sprzęt radiowy dla drużyny parkowej łączności).
Wszystkie oddziały taborów miały być mobilizowane przez kadrę 4 dywizjonu taborów w Łęczycy.
Oddziały i zakłady służby zdrowia miały być mobilizowane przez 4 Szpital Okręgowy w Łodzi.
W nawiasach podano nazwy jednostek mobilizujących pozostałe oddziały dywizji.
Dowództwo 44 DP (10 pp jako grupa dyspozycyjna personelu Typ II Nr 15)
dowódcy broni i szefowie służb 44 DP
sztab 44 DP
Kwatera Główna 44 DP (10 pp)
kompania asystencyjna nr
pluton łączności Kwatery Głównej nr 55
pluton pieszy żandarmerii nr 55 – por. Antoni Bielawski
Poczta Polowa Nr 82 (UPT Łódź)
sąd polowy nr 83 (KRU Skierniewice)
kompania gospodarcza KG 44 DP
Piechota dywizyjna
144 pułk piechoty
145 pułk piechoty
146 pułk piechoty
samodzielna kompania karabinów maszynowych i broni towarzyszącej nr 44 (18 pp) – por. Zdzisław Eugeniusz Kozdęba (poległ 17 IX)
kompania kolarzy nr 44 (18 pp) – ppor. rez. Edward Beyga
Artyleria dywizyjna
54 pułk artylerii lekkiej
samodzielny patrol meteorologiczny nr 54 (26 pal)
Jednostki broni
batalion saperów typ IIb nr 71 (1 bsap.)
kompania telefoniczna nr 55
pluton radio nr 55
drużyna parkowa łączności nr 55
Jednostki i zakłady służb
kompania sanitarna nr 431
szpital polowy nr 431
polowa kolumna dezynfekcyjno-kąpielowa nr 431
polowa pracownia bakteriologiczno-chemiczna nr 431
polowa pracownia dentystyczna nr 431
dowództwo grupy marszowej służb typ II nr 431
dowództwo grupy marszowej służb typ II nr 432
kolumna taborowa parokonna nr 431
kolumna taborowa parokonna nr 432
kolumna taborowa parokonna nr 433
kolumna taborowa parokonna nr 434
kolumna taborowa parokonna nr 435
kolumna taborowa parokonna nr 436
kolumna taborowa parokonna nr 437
kolumna taborowa parokonna nr 438
warsztat taborowy (parokonny) nr 431
pluton taborowy nr 431
park intendentury typ I nr 431 (składnica materiału intendenckiego Nr 4 w Łodzi)
pluton parkowy uzbrojenia nr 431 (Składnica Uzbrojenia Nr 4 w Gałkowie)
Obsada personalna Kwatery Głównej 44 DP
Przypisy
Bibliografia
Убиты в Катыни. Книга Памяти польских военнопленных – узников Козельского лагеря НКВД, расстрелянных по решению политбюро ЦК ВКП(б) от 5 марта 1940 года. Лариса Еремина (red.). Москва: Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья», 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
Tadeusz Jurga: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939: organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. T. 7. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
Wacław W. Stachiewicz: Wierności dochować żołnierskiej: przygotowania wojenne w Polsce 1935-1939 oraz kampania 1939 w relacjach i rozważaniach szefa Sztabu Głównego i szefa Sztabu Naczelnego Wodza. Warszawa: Rytm, 1998, ISBN 83-86678-71-2, OCLC 830510751. Brak numerów stron w książce.
Ludwik Głowacki: Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939. Wyd. 5. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985. ISBN 83-11-07109-8.
Juliusz Rómmel: Za honor i ojczyznę. Wspomnienia dowódcy armii „Łódź” i „Warszawa”. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry”, 1958.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik Oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
Jan Wróblewski: Armia „Łódź” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
Apoloniusz Zawilski: Bitwy polskiego września. Kraków: Znak Horyzont, 2019. ISBN 978-83-240-5692-7.
Henryk Barański, Tadeusz Kryska-Karski: Piechota 1939-1945. Zeszyt 13. Londyn: Polish Institute, 1973.