44 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Na mocy rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.11069/Mob. z dnia 13 sierpnia 1921 roku, w miejsce batalionów etapowych i wartowniczych powstały bataliony celne. 44 batalion celny został utworzony w obrębie odpowiedzialności dowództwa 2 Armii, a jego organizacja opierała się na batalionach etapowych dostępnych w dyspozycji Armii. Etat batalionu wynosił 14 oficerów oraz 600 szeregowych, a jednostka podlegała Ministerstwu Spraw Wewnętrznych.
Chociaż batalion pełnił rolę oddziału wojskowego, nie był częścią pokojowego etatu armii, co uniemożliwiało pozyskiwanie rekrutów w standardowy sposób. Ministerstwo Spraw Wojskowych, zarówno przy formowaniu, jak i uzupełnianiu batalionu, często przydzielało mu żołnierzy przeznaczonych do zwolnienia, oficerów rezerwy oraz żołnierzy i oficerów uznanych przez dowództwa okręgów generalnych za niezdolnych do dalszej służby wojskowej.
Na podstawie uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922 roku, Minister Spraw Wewnętrznych, w rozkazie z 9 listopada 1922 roku, zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”, wprowadzając jednocześnie nową organizację wewnętrzną. 44 batalion celny został przekształcony w 44 batalion Straży Granicznej.
Służba celna
Odcinek batalionowy dzielony był na trzy lub cztery pododcinki, które obsadzały kompanie celne odpowiedzialne za wystawianie posterunków oraz patroli. Posterunki umiejscowione były wzdłuż granicy w taki sposób, aby mogły się nawzajem widzieć w ciągu dnia. Batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej, gdzie bataliony celne wystawiały posterunki wzdłuż granicy, a policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W ramach ochrony granicy, batalion podlegał staroście.
Rozmieszczenie placówek wzdłuż przydzielonego odcinka granicznego batalion zrealizował do 28 listopada 1921 roku. Sztab batalionu ulokował się w Budsławiu, 1 i 2 kompania celna w Dołhinowie, a 3 kompania w Zacieniu.
W czerwcu 1922 roku dowództwo batalionu przeniosło się z Budsławia do Dołhinowa, pozostawiając w Budsławiu adiutantura, kompanię gospodarczą, oddział karabinów maszynowych, izbę chorych oraz tabor. Do Dołhinowa przybył dowódca batalionu, część kancelarii oraz oficer do zleceń. 1 kompania przeniosła się do Milczy, a 2 kompania celna do Kamionki.
28 października, po licznych perturbacjach, odwołaniach i uszczegóławianiu rozkazów, całe dowództwo batalionu oraz pododdziały sztabowe przybyły do Dołhinowa.
Sąsiednie bataliony
30 batalion celny ⇔ 31 batalion celny – XII 1921
Żołnierze batalionu
Dowódcy batalionu
Struktura organizacyjna
Przypisy
Bibliografia
Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
Teresa T. Prengel-Boczkowska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
Ordre de bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej, Szczecin. (sygn. 110/350 i 110/351)
Szkice dyslokacyjne batalionów celnych 1920−1922 → Archiwum Straży Granicznej, Szczecin. (sygn. 110/61.)
Materiały dotyczące spraw dyslokacyjnych: przeniesienia siedzib komend, batalionów Straży Granicznej, obszary odcinków granicznych, 1922–1923 → Archiwum Straży Granicznej, Szczecin.
