43 Komenda Odcinka Rajcza/Żywiec
To zlikwidowany samodzielny pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza, który pełnił służbę na granicy polsko-czechosłowackiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
43 Komenda Odcinka została utworzona w 1945 roku w Rajczy, w ramach 9 Oddziału Ochrony Pogranicza z siedzibą w Nowym Sączu. Służba w ochronie granicy państwowej rozpoczęła się 2 listopada 1945 roku.
Meldunek z 26 sierpnia 1946 roku do dowódcy Okręgu Wojskowego nr 5 odnosił się do warunków bytowych obowiązujących w komendzie 43 Odcinka 9. Oddziału WOP w Rajczy.
[…] Budynek znajduje się na wsi w górzystej okolicy. Jest to murowany, jednopiętrowy obiekt, ogrodzony i w dobrym stanie. W całym budynku są okna pojedyncze, należy dokończyć oszklenie izby chorych, przeprowadzić remont łaźni oraz odmalować sale żołnierskie. Kanalizacja jest nieczynna, komenda dysponuje jedną studnią, a toaleta nie jest skanalizowana i ma sześć oczek. Piece kaflowe zapewniają odpowiednią temperaturę, oświetlenie elektryczne jest wystarczające, jednak oświetlenie korytarzy i ustępów jest niewystarczające. Na jednego żołnierza przypada około 15 m². Żołnierze korzystają z łóżek żelaznych z siennikami. Wszyscy mają zapewnioną wystarczającą ilość koców oraz bielizny pościelowej. Rzeczy osobiste żołnierzy przechowywane są w szafkach. Magazyn żywnościowy oraz stołówki dla oficerów i szeregowych są w trakcie remontu. Izolator nie istnieje.
We wrześniu 1946 roku 43 Komenda Odcinka została włączona do struktur Krakowskiego Oddziału WOP nr 9 z siedzibą w Krakowie, a sztab komendy przeniesiono z Rajczy do Żywca.
Na podstawie 43 Komendy Odcinka, 24 kwietnia 1948 roku, sformowano Samodzielny Batalion Ochrony Pogranicza nr 57.
Struktura organizacyjna
Dyslokacja 43 Komendy Odcinka przedstawiała się następująco:
- komendantura odcinka i pododdziały sztabowe – Rajcza
- 195 strażnica WOP Korbielów
- 196 strażnica WOP Złatna
- 197 strażnica WOP Glinka
- 198 strażnica WOP Kolonia
- 199 strażnica WOP Zwardoń.
Wydarzenia
W 1946 roku, 7 lipca, żołnierze komendy w lesie koło Zubrzycy i Babiej Góry rozbili zbrojną grupę „Marka”. Zginęło 8 osób, a 10 zostało zatrzymanych. Pozostali uciekli na teren Czechosłowacji. Zabezpieczono broń i amunicję, nie ponosząc strat.
W lipcu 1946 roku, pododdziały zbrojnego podziemia zaatakowały szefa sztabu komendantury nr 43, kpt. Siergieja Kapustina, rzucając granat przez okno do jego mieszkania.
W tym samym roku, w Krzyżowej, pododdziały zbrojnego podziemia zastrzeliły zastępcę komendanta odcinka ds. wywiadu, por. Kazimierza Szymańskiego.
Komendant odcinka
mjr Gienadij Błaszkiewicz.
Zobacz też
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Jan Ławski: Ochrona granic Polski Ludowej 1945–1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowe, 1974.
- Tadeusz Kwiędacz: Prawda na granicy: Inna historia Zbigniewa Plewy i Stanisława Kopika: Rajcza 1946–1947. Rafał Brzeziński (red.). Dzierżoniów: Edytor, 2023, s. 1–153. ISBN 978-83-65266-97-2.
- Archiwum SG. Historia Karpackiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Kraków 1962.
- Archiwum Straży Granicznej, sygn. 217/143 k. 119-123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
- Marek Jarosiński. Rys historyczny beskidzko-karpackiego pogranicza polsko-słowackiego. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/2000, 2000. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.