42 Pułk Zmechanizowany im. Hetmana Wielkiego Koronnego Stanisława Żółkiewskiego
42 Pułk Zmechanizowany im. Hetmana Wielkiego Koronnego Stanisława Żółkiewskiego (42 pz) to nieistniejący oddział Wojsk Zmechanizowanych Sił Zbrojnych PRL oraz III RP.
Historia
W 1950 roku 42 Zmotoryzowany Pułk Piechoty, stacjonujący w Żarach, przeszedł reorganizację i stał się 42 Pułkiem Zmechanizowanym. Jednostka została zorganizowana według etatu Nr 5/65, licząc 1890 żołnierzy. Oddział był częścią 11 Dywizji Zmechanizowanej, a od 1963 roku 11 Drezdeńskiej Dywizji Pancernej.
Na początku lat 60. XX wieku wprowadzono w pułku tzw. „etat pokojowo-wojenny”. W skład 42 pz wchodziły: trzy bataliony piechoty zmotoryzowanej, batalion czołgów oraz artyleria pułkowa. Ponadto w jednostce znajdowały się kompanie: łączności, saperów i medyczna, a także plutony: przeciwlotniczy, rozpoznawczy i rozpoznania skażeń. Batalion piechoty zmotoryzowanej składał się z trzech kompanii piechoty, kompanii wsparcia oraz pododdziałów zabezpieczenia, takich jak plutony łączności, zaopatrzenia i medyczny oraz drużyna naprawy samochodów. Batalion czołgów obejmował trzy kompanie czołgów, pluton łączności, pluton medyczny oraz drużynę gospodarczą. Artyleria pułkowa dysponowała baterią moździerzy i baterią artylerii przeciwpancernej. Pułkowy pluton rozpoznawczy składał się z czterech drużyn rozpoznawczych na opancerzonych samochodach oraz trzech czołgów. Stan osobowy pułku zmechanizowanego wynosił 1651 żołnierzy, a jego zasadnicze uzbrojenie obejmowało: 34 czołgi średnie T-34/85, 3 transportery opancerzone BTR-152 oraz 4 rozpoznawcze samochody opancerzone BRDM-1. W zakresie sprzętu artyleryjskiego jednostka dysponowała: 6 armatami przeciwpancernymi 85 mm, 6 działami bezodrzutowymi 82 mm, 6 armatami przeciwpancernymi 57 mm, 6 moździerzami 120 mm oraz 9 moździerzami 82 mm.
Na dzień 8 lipca 1993 roku jednostka przyjęła imię hetmana wielkiego koronnego Stanisława Żółkiewskiego oraz dziedzictwo tradycji 214 Pułku Ułanów (1920) i 24 Pułku Ułanów im. Hetmana Wielkiego Koronnego Stanisława Żółkiewskiego (1920-1947), a 6 lipca ustanowiono Świętem Pułku.
W 1995 roku pułk przeszedł reorganizację i stał się 11 Brygadą Zmechanizowaną.
Żołnierze pułku
Dowódcy pułku
- ppłk dypl. Zdzisław Bobecki (1950–1952)
- mjr Józef Banaszewski (1952–1955)
- ppłk Józef Mysłowski (1955–1957)
- ppłk dypl. Bronisław Jakimowicz (1957–1961)
- ppłk Eugeniusz Przybylski (1961–1964)
- płk dypl. Stanisław Mroczka (1964–1965)
- płk dypl. Józef Kamola (1965–1973)
- płk dypl. Zenon Bryk (1973–1975)
- ppłk dypl. Zygmunt Skotnicki (1975–1977)
- ppłk dypl. Jerzy Słowiński (1977–1980)
- ppłk dypl. Jerzy Nantka (1980–1985)
- ppłk dypl. Marek Samarcew (1985–1989)
- mjr dypl. Jan Szydłowski (1989–1990)
- ppłk dypl. Stanisław Nowakowicz (1990–1992)
- mjr dypl. Jerzy Bęben (1992–1993)
- płk dypl. Marek Girek (1993–1995)
- mjr dypl. Janusz Bronowicz (13 I – 30 VI 1995)
Skład (lata 80. XX w)
- Dowództwo i sztab
- 3 x bataliony zmechanizowane
- 3 x kompanie zmechanizowane
- bateria moździerzy 120 mm
- pluton plot
- pluton łączności
- batalion czołgów
- 3 kompanie czołgów
- pluton łączności
- kompania rozpoznawcza
- dywizjon artylerii samobieżnej (2 baterie 122 mm haubic samobieżnych)
- bateria ppanc
- kompania saperów
- bateria plot
- kompania łączności
- kompania zaopatrzenia
- kompania remontowa
- kompania medyczna
- pluton chemiczny
- pluton ochrony i regulacji ruchu
Przypisy
Bibliografia
Wiesław Chłopek, 11 Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej im. Króla Jana III Sobieskiego. Zarys dziejów, Wydawnictwo „Chroma”, Żary 2005, wyd. I, ISBN 83-922412-3-1.
Jerzy Kajetanowicz, Związki taktyczne i oddziały polskich wojsk pancernych i zmechanizowanych w latach 1945–1970. Zmiany organizacyjne. „Zeszyty Naukowe WSOWL”. 2 (144), 2007. Wrocław: Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych. ISSN 1731-8157.
Waldemar Kotula, Krzysztof Polusik, Dariusz Radziwiłłowicz, 42 Pułk Zmechanizowany im. Hetmana Wielkiego Koronnego Stanisława Żółkiewskiego. Tradycje i współczesność, Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, Pruszków 1993, ISBN 83-85621-11-3.
Paweł P. Piotrowski, Śląski Okręg Wojskowy. Przekształcenia organizacyjne 1945-1956, Warszawa: Wydawnictwo TRIO, 2003, ISBN 83-88542-53-2, OCLC 830528040. Brak numerów stron w książce.