42 cm Küstenhaubitze M.14 – ciężka haubica nadbrzeżna i polowa opracowana przez Austro-Węgry.
Historia
W latach 1907–1910 w Austro-Węgrzech prowadzone były prace nad nową haubicą nadbrzeżną o dużym kalibrze. Prototyp został po raz pierwszy wystrzelony w 1912 roku, a próby poligonowe gotowego działa miały miejsce w 1914 roku. Po ich zakończeniu działko zostało przyjęte do uzbrojenia jako 42 cm Küstenhaubitze M.14.
Haubica M.14 wyposażona była w stałe łoże, które mogło być zamontowane na betonowej platformie. Posiadała stalową lufę, zamek klinowy oraz hydrauliczno-sprężynowy oporopowrotnik. Pociski, które można było z niej wystrzeliwać, ważyły 800 lub 1000 kg. Ładunek miotający był zmienny i składał się z pięciu różnych ładunków, z których najcięższy ważył 51 kg.
Przed wybuchem I wojny światowej zdołano zakończyć produkcję tylko jednego egzemplarza M.14 (drugi był w trakcie produkcji). Został on zainstalowany w twierdzy Pula, usytuowanej nad Morzem Adriatyckim. Zgodnie z projektem umieszczono go na betonowej platformie i przykryto lekką kopułą pancerną.
Po rozpoczęciu wojny podjęto decyzję, że kolejne egzemplarze będą używane jako działa polowe. Drugi egzemplarz został przystosowany do demontażu na części (zespoły łączono za pomocą śrub). W miejscu, gdzie miało stanąć działo, przygotowywano betonową platformę (wykopanie dołu pod fundament trwało około 20 godzin, a ułożenie mieszanki betonowej co najmniej 10 dni, natomiast montaż działa zajmował około 40 godzin).
Montaż haubicy na stanowisku polowym:
Gotowy egzemplarz numer dwa został przydzielony do specjalnie utworzonej baterii, która składała się z 8 oficerów i 200 żołnierzy (w tym 27 osób bezpośrednio obsługujących działo). Bateria weszła do akcji w styczniu 1915 roku, ostrzeliwując zajęty przez armię rosyjską Tarnów. Ogień był korygowany telefonicznie przez obserwatora znajdującego się w balonie oraz radiowo przez załogę samolotu Albatros.
Pod koniec kwietnia bateria została przeniesiona do Krakowa, a następnie do Puli. W kolejnych miesiącach brała udział w walkach na froncie serbskim, a w czerwcu i lipcu 1915 roku w oblężeniu Modlina, później uczestniczyła w działaniach na froncie włoskim oraz ponownie serbskim. W trakcie jednej z akcji na froncie włoskim działo uległo uszkodzeniu. Naprawy przeprowadzono w zakładach Škody w Pilźnie. Bateria otrzymała w zamian działo M.15 (numer 3). Powstała również nowa bateria, która otrzymała czwarte wyprodukowane działo. Po remoncie działo numer dwa zostało przydzielone do nowo utworzonej trzeciej baterii. Dalsza produkcja tego typu dział została wstrzymana, ponieważ gotowy był projekt lepiej przystosowanej do funkcji działa polowego 42 cm Autohaubitze M.16.
Wiosną 1916 roku baterie wyposażone w haubice M.15 brały udział w ofensywie na froncie włoskim.
W tym samym okresie płk. dypl. Bohdan Hulewicz – wówczas młody oficer w armii niemieckiej – napotkał takie działo w Ghistelles, na południe od Ostendy.
Przypisy
Bibliografia
Stefan Pataj: Artyleria lądowa 1872-1970. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1975. Brak numerów stron w książce
landships.freeservers.com. [dostęp 2007-06-07]. (ang.).