4 Szara Brygada Strzelców
Oddział piechoty Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
W grudniu 1919 roku, podczas rozmów atamana Symona Petlury z naczelnikiem państwa i jednocześnie naczelnym wodzem wojsk polskich, Józefem Piłsudskim, uzyskano zgodę na formowanie ukraińskich jednostek wojskowych na terenie Polski.
Historia brygady sięga Szarej Dywizji Sirożupannyków.
W grudniu 1919 roku z pozostałości 4 Szarej Dywizji Strzelców utworzono 4 zbiorczy pułk piechoty, który został przydzielony do nowo utworzonej Wołyńskiej Dywizji Zbiorczej. W składzie tej dywizji pułk wziął udział w I pochodzie zimowym, do którego dołączyły resztki 1. i 2. zbiorczych pułków piechoty.
Na podstawie rozkazu dowódcy 2 Wołyńskiej Dywizji Strzelców nr 33 z 3 lipca 1920 roku, 4 Szary pułk strzelców został przekształcony w brygadę zgodnie z etatami z 25 lutego 1920. 20 lipca wydano rozkaz organizacyjny, na mocy którego 1. i 2. sotnie piechoty pułku zostały przekształcone w 10. i 11. kurenie strzelców, a konna sotnia pułku oraz grupa karabinów maszynowych stały się pododdziałami sztabowymi brygady. Pod koniec lipca w Tłustem do składu 4 Szarej Brygady Strzelców dołączono trzeci kureń strzelców, który został sformowany we Włoszech z ukraińskich jeńców armii austro-węgierskiej.
Na podstawie rozkazu dowódcy dywizji nr 43 z 1 sierpnia, „włoski” kureń otrzymał numer porządkowy 12.
W październiku Armia URL przeprowadziła mobilizację, co znacznie zwiększyło liczebność jej oddziałów. Po podpisaniu przez Polskę układu o zawieszeniu broni na froncie przeciwbolszewickim, od 18 października wojska ukraińskie były zmuszone do prowadzenia działań zbrojnych samodzielnie.
W listopadzie, pod naciskiem wojsk sowieckich, brygada poniosła znaczne straty i przeszła na zachodni brzeg Zbrucza, gdzie została internowana przez Wojsko Polskie.
Na podstawie rozkazu dowódcy 2 Wołyńskiej Dywizji Strzelców nr 77 z 24 listopada, na bazie Szarej Brygady utworzono 4 Zbiorczą Brygadę Strzelców, do której włączono niedobitki pozostałych jednostek piechoty zgrupowania. Dawne 10. i 11. kurenie strzelców połączono w 1 Szary kureń zbiorczy, natomiast z „włoskiego” 12 kurenia oraz resztek 6 Brygady Strzelców stworzono 2 kureń zbiorczy.
Struktura organizacyjna
Organizacja brygady w listopadzie 1920 roku:
- dowództwo i sztab
- samodzielna sotnia konna
- sotnia techniczna
- półsotnia warty polowej
- 10 „włoski” kureń strzelców
- 11 „włoski” kureń strzelców
- 12 „włoski” kureń strzelców
Żołnierze oddziału
== Uwagi ==
== Przypisy ==
== Bibliografia ==
Jacek Legieć: Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w kampanii polsko-bolszewickiej 1920 r. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2002. ISBN 83-7322-529-3.
Janusz Odziemkowski, Andrij Rukkas: Polska – Ukraina 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Volumen”, 2017. ISBN 978-83-64708-29-9.
Andrij Rukkas: Razem z Wojskiem Polskim. Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w 1920 roku. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej–Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8098-843-9.
Sebastian Szajdak: Polsko–ukraiński sojusz polityczno–wojskowy w 1920 roku. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2005. ISBN 83-7399-132-8.