4 Pułk Ułanów – oddział jazdy Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego
Formowanie i zmiany organizacyjne
Pułk został założony w 1815 roku w Augustowie. W jego skład wchodziły cztery szwadrony oraz piąty szwadron rezerwowy. Pierwszy i drugi szwadron tworzyły 1 dywizjon, natomiast trzeci i czwarty były częścią 2 dywizjonu. Każdy szwadron dzielił się na dwa półszwadrony, które z kolei składały się z dwóch plutonów. Pluton był podzielony na mniejsze oddziały, zwane trójkami, złożone z trzech rot. Pułk był częścią 2 Brygady Dywizji Ułanów Królestwa Kongresowego.
30 listopada 1816 roku, Naczelny Wódz przydzielił pułk pod dowództwo Brygady Gwardii Konnej na czas jej stacjonowania w Warszawie.
Ubiór
Barwy pułku były w odcieniu niebieskim. Ułańska kurtka była granatowa, z niebieskimi wyłogami, wypustkami oraz kołnierzem. Czapka również była niebieska, a oficerowie nosili złocone krzyże kawalerskie na kokardach przy czapkach. Kołnierze surdutów, lejbików i płaszczy również miały kolor niebieski. Na guzikach i czapkach widniał numer 4, a chorągiewki pułku miały barwy niebiesko-białe.
Miejsce dyslokacji w 1830
Pułk stacjonował w województwie lubelskim i podlaskim.
- sztab – Chełm
- 1 szwadron – Horodło
- 2 szwadron – Chełm
- 3 szwadron – Dubienka
- 4 szwadron – Włodawa
- rezerwa – Sokołów
Konie
Pułk używał koni kare. W każdym szwadronie obowiązywały różne zasady dotyczące maści koni:
- 1 szwadron – konie o jednolitej maści
- 2 szwadron – konie z gwiazdkami na czole
- 3 szwadron – konie z gwiazdkami, strzałkami i pęcinami
- 4 szwadron – konie z łysinami
- trębacze – konie gniado-srokate
Konie żołnierskie miały ogony obcięte do kolon i przerywane, natomiast konie oficerskie były anglizowane.
Żołnierze pułku
Dowódcy:
- płk Jan Leon Kozietulski,
- płk Andrzej Ruttié (od 1821),
- ppłk Wincenty Trzebychowski (od 25 lutego 1831, zmarł 27 lutego 1831),
- płk Ignacy Żeliński (od 7 marca 1831),
- ppłk Wojciech Łączkowski (od 27 września 1831)
Oficerowie:
- Michał Józef Zamoyski
Walki pułku
Pułk brał udział w walkach podczas powstania listopadowego. Oto niektóre bitwy i potyczki, w których uczestniczył:
- Siedlce (7 lutego)
- Stoczek (14 lutego)
- Boimie (16 lutego)
- Wawer (19 lutego)
- Grochów (25 lutego)
- Kurów (3 marca)
- Dębe Wielkie, Jędrzejów (1 kwietnia)
- Stoczek, Osiny (3 kwietnia)
- Boreml (19 kwietnia)
- Kołacz (21 kwietnia)
- Wężyczyn, Kuflew (25 kwietnia)
- Jędrzejów (13 maja)
- Siedlce (23 maja)
- Mińsk (14 lipca)
- Koło (3 sierpnia)
- Wilanów (25 sierpnia)
- Warszawa (6 i 7 września)
W uznaniu zasług w walkach, pułk otrzymał 1 krzyż kawalerski oraz 22 złote i 23 srebrne medale.
Przypisy
Bibliografia
- Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
- Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie. Tom IV. Od 1815 do 1831 roku. Warszawa: 1966.
- Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie – Królestwo Polskie 1815-1830. Poznań: Wydaw. Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-48-3.
- Tadeusz Korzon, Bronisław Gembarzewski, Jadwiga Rogowa: Dzieje wojen i wojskowości w Polsce. T.3. Lwów, Warszawa, Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1923.
- Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
- Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
- Jarosław Szlaszyński, 4 Pułk Ułanów pod dowództwem płk. Jana Hipolita Kozietulskiego w Augustowie w latach 1815-1816, Rocznik Augustowsko-Suwalski, T. XIX, Suwałki 2019, s. 99-115. ISSN 1730-9875.