4 Pułk Strzelców Konnych Ziemi Łęczyckiej (4 psk) to jednostka kawalerii Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.
Pułk został utworzony na mocy przemianowania dowództwa „wojennego” 2 pułku strzelców konnych. Jego tradycje bojowe sięgają walk o niepodległość 2 pułku dragonów, z którego pododdziały weszły w jego skład. W okresie międzywojennym pułk stacjonował w Płocku, a jego macierzystą brygadą była Mazowiecka Brygada Kawalerii. W 1939 roku zmieniono jego przydział wojenny, a pułk walczył w składzie Nowogródzkiej Brygady Kawalerii.
Rodowód pułku
„Pokojowy” 4 pułk strzelców konnych nawiązywał do tradycji utworzonego we wrześniu 1919 roku 2 pułku dragonów. W 1920 roku pułki jazdy dywizyjnej (dragonów) zostały przemianowane na pułki strzelców konnych, a nowe szwadrony zostały do nich przydzielone. Po zakończeniu działań wojennych zaszły zmiany w numeracji oraz podległości szwadronów. 28 października 1920 roku „wojenny” 2 pułk strzelców konnych został przekształcony w „pokojowy” 4 pułk strzelców konnych, w skład którego weszły I i III dywizjon „wojennego” 2 pułku strzelców konnych oraz 2 szwadron 2 psk, który przekształcono w IV dywizjon, a także V dywizjon „wojennego” 4 pułku strzelców konnych.
Kawalerowie Virtuti Militari
Pułk w okresie pokoju
Zakwaterowanie
Początkowo pułk stacjonował w Zgierzu, gdzie w przypadku mobilizacji miał wystawić dwuszwadronowe dywizjony jazdy dywizyjnej dla 7., 10. i 26 Dywizji Piechoty. W Zgierzu zredukowano dotychczasowe wojenne dywizjony do szwadronów. W tym czasie pułk składał się z dowództwa i sztabu, trzech szwadronów liniowych, oddziału szkolnego karabinów maszynowych, pułkowej szkoły podoficerskiej oraz kadry szwadronu zapasowego. Zgodnie z pokojowym etatem, pułk miał liczyć 30 oficerów, 115 podoficerów i 491 szeregowców oraz 621 koni, a w jego wyposażeniu znajdowało się 561 karabinków kawaleryjskich, 57 pistoletów i 558 szabel.
W listopadzie 1921 roku dowództwo oraz pododdziały zostały przeniesione do Płocka, do kompleksu koszarowego po oddziałach rosyjskiej 15 Dywizji Kawalerii. W Płocku 4 pułk strzelców konnych stacjonował razem z 8 pułkiem artylerii polowej.
Reorganizacja i podporządkowanie
W 1923 roku pułk był jazdą dywizyjną, a jego dowódca podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr IV. W zakresie szkolenia pułk podlegał dowódcy V Brygady Kawalerii. W jego skład wchodziły trzy szwadrony strzelców konnych, oddział szkolny karabinów maszynowych, pułkowa szkoła podoficerska oraz kadra szwadronu zapasowego.
W 1924 roku, w związku ze zmianą terminu „jazda” na „kawaleria”, pułki strzelców konnych zostały przeformowane w pułki jazdy samodzielnej. Reorganizacja polegała na sformowaniu 4 szwadronu oraz przekształceniu oddziału karabinów maszynowych w szwadron ciężkich karabinów maszynowych. Dodatkowo w pułku stworzono pluton łączności oraz sekcję pionierów.
Jednocześnie 4 psk wyszedł z bezpośredniego podporządkowania dowódcy Okręgu Korpusu nr IV i wszedł w skład XIII Brygady Kawalerii. Na przełomie marca i kwietnia 1937 roku zreorganizowano 2 Dywizję Kawalerii, a 4 pułk strzelców konnych wszedł w skład I Brygady Kawalerii, która od 1 kwietnia 1937 roku zaczęła używać nazwy Mazowiecka Brygada Kawalerii.
Latem 1939 roku pułk został przeniesiony z macierzystej Mazowieckiej Brygady Kawalerii do Nowogródzkiej Brygady Kawalerii gen. bryg. Władysława Andersa.
Święto pułkowe przypada na 23 maja, w rocznicę wręczenia pierwszego sztandaru w Łęczycy w 1920 roku, a pułk nawiązywał do tradycji 4 pułku szaserów, sformowanego w 1806 roku.
Konie
Konie były grupowane według maści w poszczególnych pododdziałach, według następującego schematu: 1 szwadron – jasnogniade, 2 szwadron – gniade, 3 szwadron – ciemnogniade, 4 szwadron – skarogniade, szwadron karabinów maszynowych – gniade i kare, pluton łączności – odmastki, a pluton trębaczy – siwe.
Mobilizacja
Mobilizacja w 1939 roku
24 sierpnia 1939 roku, w ramach mobilizacji alarmowej w grupie „brązowej”, zmobilizowano kompanię km plot. typ B nr 118. W grupie „żółtej” zmobilizowano pułk w składzie etatowym, brygadowy szwadron kolarzy nr 1, pluton sanitarny konny typ I nr 81 oraz dwie kolumny taborowe kawaleryjskie typ II nr 145 i 146. W I rzucie mobilizacji powszechnej zmobilizowano własny szwadron marszowy (nr 3 Mazowieckiej BK) oraz uzupełnienie marszowe szwadronu kolarzy. Po zmobilizowaniu swoich pododdziałów 4 psk opuścił Płock i zajął okoliczne wsie, a dowództwo kwaterowało w miejscowości Gulczewo. Od 25 sierpnia pułk został podporządkowany dowódcy Nowogrodzkiej Brygady Kawalerii gen. bryg. Władysławowi Andersowi.
4 psk w kampanii wrześniowej
Działania bojowe
Walki na granicy
Kampanię wrześniową 1939 roku pułk odbył w ramach Nowogródzkiej Brygady Kawalerii. 26 sierpnia 1939 roku pułk przemaszerował do Rościszewa, pozostawiając w Płocku czasowo wzmocniony 4 szwadron, do momentu zluzowania przez batalion ON. 3 szwadron przesunięto do Bieżunia. 29 sierpnia 4 psk został dyslokowany do Lubowidza, który osiągnął 30 sierpnia, i stanowił odwód Nowogródzkiej BK. 1 września 1939 roku pułk skoncentrował się w lasach na południe od Lubowidza. 2 września w godzinach południowych pułk przesunięto do Sarnowa, aby zabezpieczyć prawe skrzydło Nowogródzkiej BK oraz lewe 20 Dywizji Piechoty walczącej w rejonie Mławy. Stanowił II rzut brygady za rozwiniętym 27 pułkiem ułanów. 1 szwadron wsparł I rzutowy dywizjon 27 puł. w Petrykozach, gdzie odparł natarcie niemieckich cyklistów i samochodów pancernych. Zadał straty wrogowi w postaci zabitych i rannych, a także zniszczył jeden samochód pancerny strzałami z kb ppanc. Pułk zabezpieczył się na linii wzgórz od strony Mławy, a kolarze zajęli Kuczbork. 3 szwadron, wracając z wypadu na Narzym, stoczył potyczkę z niemiecką piechotą biwakującą na polu. 3 września 4 psk, działając w zgrupowaniu płk. Żelisławskiego, przeprowadził całością sił wypad na Narzym. Natarcie pułku załamało się na pozycjach obronnych niemieckiego 162 pułku piechoty, który obsadzał wieś, dwór oraz wzgórza za stawami, przy ogniu broni maszynowej i artylerii. Straty pułku obejmowały kilku rannych, w tym rtm. Nieniewskiego. Natarcie przeprowadzone zbyt małymi siłami i bez wsparcia artylerii nie odciążyło walczącej pod Mławą 20 DP. Tego dnia szwadrony pułku również odparły natarcie niemieckiego pododdziału cyklistów pod Kawęczynem. 4 psk z 3 baterią 9 dywizjonu artylerii konnej obsadził w I rzucie obrony brygady odcinek od Kuczborka do Chojnowa, z 1 szwadronem i 9 szwadronem kolarzy Nowogródzkiej BK w odwodzie w miejscowości Zielona. Wysadzono mostki w Chojnowie i Kuczborku. 4 września strzelcy konni z Płocka odeszli z linii obrony i przemaszerowali przez Sierpc do Płocka. W nocy z 4/5 września 4 psk, wspierany przez 9 dak i 15 baterię artylerii konnej, wspólnie z batalionem ON Warszawa I, 71 dywizjonem artylerii lekkiej oraz innymi drobnymi pododdziałami, organizował obronę północnego przedmościa. Do pułku dołączył pododdział z nadwyżek 4 psk por. rez. Edmunda Hera. 8 września wieczorem pułk, wraz z innymi oddziałami, przeszedł na zachodni brzeg Wisły, opuszczając wcześniej Płock i wysadzając most.
Próba natarcia na Mińsk Mazowiecki
W nocy 8/9 września pułk dotarł do Młodzieszyna, znajdującego się na skraju Puszczy Kampinoskiej. 9 i 10 września pułk przeszedł marsz w kierunku Kazunia i z powrotem do Kromnowa Polskiego. Następnie wieczorem 10 września i 11 września pułk marszował przez Modlin, Jabłonnę, Zielonkę do Anina, który osiągnięto po godzinie 15. 12 września 4 psk przeszedł do Miedzeszyna i obsadził rzekę Świder frontem na południe, broniąc tyłów utworzonej Grupy Operacyjnej Kawalerii gen. bryg. W. Andersa i osłaniając Warszawę z tego kierunku. 13 września Nowogródzka BK, wraz z GO Kaw., przeprowadziła natarcie na Mińsk Mazowiecki, a 4 psk początkowo stanowił odwód dowódcy Grupy Operacyjnej gen. W. Andersa. Z powodu załamania się natarcia 26 i 25 pułku ułanów, gen. Anders wprowadził do walki jako wsparcie obu pułków ułańskich 3 i 4 szwadron 4 psk. Pozostała część pułku znajdowała się w odwodzie w lesie obok Józefowa. Ze względu na twardy opór niemieckiej piechoty, wspieranej przez silną artylerię, natarcie nie powiodło się. O godzinie 21 oddziały przerwały walkę i podjęły marsz na Kołbiel, Garwolin i Łaskarzew. 4 psk pełnił funkcję przedniej straży GO w tym marszu. W wyniku ostrzału artyleryjskiego oraz walki pułk stracił do 20 żołnierzy poległych i rannych, w tym śmiertelnie rannego rtm. Rasiewicza.
Odwrót na Lubelszczyznę
14 września w godzinach przedpołudniowych pułk dotarł do lasów w pobliżu Łaskarzewa, gdzie odpoczywał. W trakcie marszu czasowo do pułku dołączyła kawaleria dywizyjna 2 Dywizji Piechoty Leg., nazywana 5 szwadronem. W godzinach wieczornych pułk, wraz z baterią 2/9 dak, maszerował jako straż boczna Nowogródzkiej BK, trasą Korytnica-szosa Lubelska-Łysobyki-Michów. 15 września strzelcy konni z Płocka dotarli do Łysobyki nad Wieprzem. Marszem nocnym 16/17 września pułk osiągnął rejon miejscowości Ostrów. 17 września 4 psk zajął obronę w miejscowości Turek i okolicy, zabezpieczając przemarsz GO Kawalerii od strony Lublina, zajętego przez wojska niemieckie. Pluton kolarzy stoczył potyczkę z niemiecką kawalerią w lesie, a 3 szwadron odparł natarcie niemieckiej piechoty wspieranej przez pojazdy pancerne na Turek, niszcząc jeden samochód pancerny. Pozostałe szwadrony prowadziły walkę ogniową z niemiecką piechotą próbującą wedrzeć się do bronionego obszaru lasów. 19 września pułk przemieścił się w kierunku południowym, docierając do miejscowości Albertów. Następnie, nocnym i dziennym marszem, będąc atakowanym przez niemieckie lotnictwo, dotarł w południe 20 września do lasów w pobliżu majątku Rejowiec. W wyniku bombardowania poległ jeden strzelec, a pułk stracił około 80 koni. Kolejnym nocnym marszem 21 września, o świcie, 4 psk osiągnął miasto Rejowiec. W tym rejonie do pułku wcielono kawalerię dywizyjną 12 Dywizji Piechoty jako 5 szwadron, a pozostałości plutonu łączności i pionierów uzupełniły szwadrony liniowe pułku. Następnie pułk przeszedł do Horyszowa Ruskiego na postój.
Bój pod Cześnikami i Tomaszowem Lubelskim
22 września 1939 roku Grupa Operacyjna Kawalerii gen. Andersa, w ramach Frontu Północnego, podjęła próbę przebicia się przez okrążenie wojsk niemieckich w kierunku południowym ku granicy węgierskiej. 4 psk, razem z baterią 2/9 dak, przystąpił do natarcia w I rzucie brygady na jej lewym skrzydle. Przed zmrokiem strzelcy konni zajęli las Majdan, a następnie, przy wsparciu artylerii, 2 i 3 szwadronem zdobyli wieś Majdan Sielec. W nocnym wypadu 1, 2, 4 i 5 szwadronów pod dowództwem ppłk. M. Stempkowskiego usiłowano opanować miejscowość Huta, jednak w ciemnościach szwadrony nacierające w dwóch rzutach pogubiły się lub pomieszały, a w końcowej fazie walki doszło do ostrzelania się wzajemnego. 23 września nad ranem dowódca pułku otrzymał informację o otwarciu drogi przez okrążenie przez 2 szwadron 2 pułku strzelców konnych Wołyńskiej BK w kierunku Krasnobrodu. W związku z tym, poprowadził pułk za oddziałami Kombinowanej BK płk. Zakrzewskiego, maszerując przez Polanówkę dotarł do lasów w pobliżu Suchowoli. Jednocześnie stracił kontakt z macierzystą Nowogródzką BK. Osłaniając od strony Zamościa zgrupowane w lesie oddziały, zajął stanowiska na skraju lasu na stoku Potoczka do Suchowoli 1, 2 i 5 szwadronem, a 3 i 4 zgrupowały się 100 m dalej w drugiej linii. Na pozycje obronne pułku nieprzyjacielska piechota przeprowadziła natarcie ze wsparciem artylerii. 4 psk z 2 baterią 9 dak prowadził walkę w podpalonym przez niemiecką artylerię lesie. Wkrótce wprowadzono do walki pluton kolarzy i 3 szwadron. Pułk poniósł duże straty w zabitych i rannych. Po godzinie 13.30 dowódca pułku nakazał oderwać się szwadronom od wroga i wycofać się. Sam, wraz z 4 szwadronem, wycofał się na Krasnobród, tracąc kontakt z pozostałymi siłami pułku. Wycofujący się 4 szwadron w pobliżu majątku Krasnobród został rozproszony przez niemiecki pojazd pancerny. Ranny dowódca pułku 24 września został odwieziony do szpitala, a część 4 szwadronu zebrał i przeprowadził na zachodni brzeg rzeki Wieprz jego dowódca.
1 szwadron, wraz z dowódcą, przebił się w walce na bagnety w rejon zajmującego stanowiska 3 szwadronu i razem z nim, pod dowództwem mjr. Nowackiego, wyszedł z lasu w kierunku Suchowoli, gdzie połączył się z dużą grupą 2 szwadronu przedzierającego się na prawe skrzydło pułku. Dowódca dywizjonu mjr Nowacki poległ w potyczce z nieprzyjacielem podczas rozpoznania drogi za Wieprz. Dowództwo nad dywizjonem przejął rtm. Leopold Peszkowski. Szwadrony, maszerując głównie pieszo, 25/26 września dotarły w rejon Huty Różanieckiej i Rudy Różanieckiej, staczając po drodze potyczki z wojskami niemieckimi. W lesie w rejonie Niemirowa, maszerując nocą, szwadrony straciły ze sobą łączność. 1 szwadron maszerował na Rawę Ruską, gdy otrzymał wiadomość o jej zajęciu przez wojska sowieckie, rtm. Peszkowski rozwiązał szwadron. 2 szwadron, po utracie kontaktu z pozostałymi, pod dowództwem por. Morawskiego, zarekwirował w napotkanej wsi cywilne ubrania, zakopał broń i po przebraniu się, udał się w kierunku północno-zachodnim, rozpraszając się. Część 3 szwadronu po utracie kontaktu z resztą również się rozproszyła, a grupa w sile około plutonu pod dowództwem st. wachm. A. Górniaka dotarła do Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” i wzięła udział w bitwie pod Kockiem. Część 4 szwadronu z dowódcą po przejściu za Wieprz maszerowała na Sambor, a 28 września została otoczona przez wojska sowieckie i wzięta do niewoli. Straty 4 pułku strzelców konnych w kampanii wrześniowej wyniosły łącznie 8 oficerów, 6 podchorążych, 101 podoficerów i strzelców.
Szwadron marszowy
Szwadron marszowy pułku został sformowany w I rzucie mobilizacji powszechnej i dowodzony był przez rtm. Tomasza Pniewskiego. W pierwszych dniach września opuścił Płock i przemaszerował przez Łąck, Lwówek k/Gąbina, Czerniewo, Puszczę Kampinoską, Leszno, Ulrychów, Warszawę oraz Wiązownę do Garwolina. Zakwaterował w Rudzie Talubskiej. 7 lub 8 września w nocy szwadron wziął udział w akcji przeciwko dywersantom niemieckim w okolicach Garwolina. Z powodu zniszczeń spowodowanych bombardowaniem w dniu 8 września, szwadron nie otrzymał pełnego wyposażenia, w tym końskiego, oraz broni. Z broni ciężkiej posiadał jedynie 1 ckm. 10 września szwadron wymaszerował z Garwolina i poprzez Parczew dotarł 18 września do rejonu Chełma Lubelskiego. Tam dopiero z wagonów kolejowych pobrał pełne wyposażenie, broń i zaopatrzenie. 20 lub 21 września szwadron marszowy 4 psk dołączył do Wileńskiej Brygady Kawalerii i wraz z 4 pułkiem ułanów toczył walki z oddziałami niemieckimi pod Komarowem oraz na szosie Krasnystaw-Zamość. Po przebiciu się na południe, dołączył do 25 pułku ułanów i współdziałał z nim aż do 27 września, kiedy to pułk został rozwiązany. Dowódca szwadronu rtm. Pniewski przedzierał się w kierunku granicy węgierskiej w grupie szefa sztabu Nowogródzkiej BK mjr. dypl. A. Sołtana. Grupa ta 29 września pod Starym Samborem dostała się do niewoli sowieckiej.
Dowódca szwadronu marszowego 4 psk – rtm. Tomasz Pniewski
Zastępca dowódcy szwadronu marszowego – por. rez. Tadeusz Wysocki (do 18/19 IX), por. rez. Konstanty Wiktor Tabęcki (od 18/19 IX)
dowódca plutonu – ppor. Tadeusz Świerczewski
dowódca plutonu – ppor. rez. Jan Brudnicki
dowódca plutonu – plut. pchor. rez. Zbigniew Żółtowski
dowódca plutonu – plut. pchor. Stefan Walesiak
szef szwadronu – plut. rez. Szymański.
Pododdziały improwizowane w Oddziale Zbierania Nadwyżek 4 psk i Ośrodku Zapasowym Mazowieckiej Brygady Kawalerii
Po wyjściu z koszar sformowanych w ramach mobilizacji alarmowej pododdziałów, do koszar pułku nadal napływali rezerwiści oraz konie. 1 września 1939 roku część nieumundurowanych i nieuzbrojonych rezerwistów, wraz z końmi, dyslokowano do majątku Gulczewo, aby oczekiwać na transport do Ośrodka Zapasowego Mazowieckiej Brygady Kawalerii w Garwolinie. 4 września por. rez. Edmund Hera został mianowany dowódcą sformowanego plutonu liniowego z sekcją kolarzy z nadwyżek pułkowych i wysłany do zabezpieczenia Płocka w miejscowości Staroźreby. Pododdział ten chronił Płock do 8 września, po czym został wcielony jako uzupełnienie do 1 szwadronu oraz plutonu kolarzy 4 pułku strzelców konnych. Do Oddziału Zbierania Nadwyżek 4 psk napłynęło około 400 rezerwistów. Koszary pułku w Płocku były bombardowane 1 września oraz w nocy 2/3 września.
Z Oddziału Nadwyżek 4 psk sformowano do 3 września dwa szwadrony liniowe strzelców konnych, oba z minimalną ilością uzbrojenia, częściowo umundurowane, z końmi z mobilizacji, ale bez siodeł, prowadzone pieszo (uzbrojenie osobiste, mundury i częściowo osiodłane konie posiadali jedynie oficerowie oraz podoficerowie służby stałej oraz oficerowie i podchorążowie rezerwy). 4 września szwadrony przemaszerowały w ślad za szwadronem marszowym przez Gąbin, Warszawę do Ośrodka Zapasowego Mazowieckiej BK w Garwolinie, gdzie dotarły 8 lub 9 września. Pozostałości OZN 4 psk, po sformowaniu szwadronów przez rtm. rez. Zgliczyńskiego i por. Ike-Duninowskiego, wymaszerowały z Płocka 6 września w kierunku Garwolina, prowadzone przez rtm. Henryka Bartoszewicza, gdzie były bombardowane w trakcie marszu w Kiernozi w dniu 7 lub 8 września. Na temat losów pozostałości brakuje danych. Rotmistrz Bartoszewicz został zamordowany wiosną 1940 roku w Charkowie.
Szwadron rtm. rez. Stanisława Zgliczyńskiego, wraz z Ośrodkiem Zapasowym Mazowieckiej i Pomorskiej BK, pomaszerował 10 września, zbrojąc się po drodze, przez Łuków w kierunku Chełma i Hrubieszowa. Szwadron maszerował w kierunku granicy rumuńskiej i węgierskiej na południe kraju. Wziął do niewoli niemieckiego lotnika z samolotu, który przymusowo lądował. Około 29-30 września szwadron dotarł do rzeki Sołokiji w rejonie Rawa Ruska-Uchnów, gdzie, po informacji o kapitulacji Warszawy, rtm. rez. Zgliczyński rozwiązał szwadron.
Dowódca szwadronu OZ 4 psk – rtm. rez. Stanisław Zgliczyński
dowódca plutonu – por. Ludwik Duczymiński
dowódca plutonu – ppor. Józef Ciechomski
dowódca plutonu – wachm. pchor. rez. Wojciech Krzymuski.
Szwadron por. kaw. rez. Stefana Jana Ike-Duninowskiego, wraz z OZKaw. Mazowieckiej i Pomorskiej BK, wymaszerował częściowo uzbrojony w kierunku południowym. Losy szwadronu nie są znane. Wiadomo, że dowódca szwadronu dostał się do niewoli sowieckiej. Jego nazwisko figuruje na Ukraińskiej Liście Katyńskiej.
Pułk został reaktywowany w Armii Krajowej, działając w okolicach Sochaczewa, Grójca i Błonia. W styczniu 1945 roku pułk ostatecznie rozwiązano.
Obsada personalna pułku we wrześniu 1939
Symbole pułkowe
Sztandar
Obywatele ziemi Łęczyckiej postanowili wręczyć pułkowi sztandar, aby w ten sposób udokumentować swoją więź z jednostką. 23 maja 1920 roku w Łęczycy, w obecności przedstawiciela Naczelnika Państwa gen. Józefa Leśniewskiego, odbyła się uroczystość wręczenia sztandaru. Na jednej stronie sztandaru, na białej materii, znajduje się duży równoramienny krzyż karmazynowy, na górnym ramieniu którego widnieje haftowany napis „2-gi pułk”, a na dolnym „strzelców konnych ziemi Łęczyckiej”. Na lewym ramieniu umieszczono napis „Honor”, a na prawym „Ojczyzna”. Na czterech polach haftowanych złotem znajdują się również dwójki. Na środku krzyża umieszczono srebrnego orła w złotym wieńcu wawrzynowym. Z drugiej strony sztandaru, na górze na złotej tarczy, znajduje się wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej, a pod nim napis „Bogarodzica Dziewica”. Z lewej strony, w połowie wysokości, umieszczono herb miasta Łęczycy, a po prawej herb ziemi Łęczyckiej. U dołu, na całej szerokości, widnieją mury zamku Łęczyckiego. Sztandar jest przymocowany do drzewca 18 gwoździami.
Odznaka pamiątkowa
Odznaka została zatwierdzona przez Dz. Rozk. MSWojsk nr 46, poz. 653 z dnia 18 listopada 1924 roku. Ma kształt krzyża maltańskiego, którego ramiona są emaliowane w barwach szmaragdowo-amarantowych z białym paskiem. Na środku krzyża nałożona jest emaliowana tarcza herbowa Ziemi Łęczyckiej. Występuje w dwóch wersjach: oficerskiej, wykonanej w srebrze i emaliowanej, oraz żołnierskiej w tombaku, lakierowanej. Wymiary wynoszą 40×40 mm.
Wykonanie: Chaim Rubin – Włocławek.
Oznaka
Na naramiennikach widnieje cyfra pułkowa „4”.
Barwy
Żurawiejka
Strzelcy konni z Płocka
Dowódcy i zastępcy dowódcy pułku
Żołnierze 4 pułku strzelców konnych – ofiary zbrodni katyńskiej
Biogramy zamordowanych oficerów można znaleźć na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego.
Tradycje
Tradycje 4 pułku strzelców konnych Ziemi Łęczyckiej kultywuje Stowarzyszenie Jeździeckie im. 4 Pułku Strzelców Konnych Ziemi Łęczyckiej z siedzibą w Gostyninie.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
Убиты в Катыни. Книга Памяти польskich военнопленных – узников Козельского лагеря НКВД, расстрелянных по решению политбюро ЦК ВКП(б) от 5 марта 1940 года. Лариса Еремина (red.). Москва: Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья», 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
Tadeusz Chrostowski: 4 Pułk Strzelców Konnych Ziemi Łęczyckiej w Płocku. Koń w historii.. T. 3. Płock: Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Płocku, 1992, seria: Z kart oręża płockiego. ISBN 83-900741-0-9.
Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
Krzysztof Filipow, Bohdan Wróblewski: Odznaki pamiątkowe Wojska Polskiego 1921–1939. Kawaleria. Warszawa: Feniks editions, 1992. ISBN 83-900217-3-0.
Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
Jerzy Gliński, Franciszek Karassek: Zarys historji wojennej 4-go Pułku Strzelców Konnych Ziemi Łęczyckiej. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1932, seria: Zarys historii wojennej formacji polskich 1918–1920.
Zbigniew Gnat-Wieteska: 4 Pułk Strzelców Konnych Ziemi Łęczyckiej. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 1995, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 41. ISBN 83-85621-73-3.
Szymon Kucharski, Juliusz Tym: 4 pułk strzelców konnych. T. 9. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2019, seria: Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918–1939. Odznaki kawalerii. ISBN 978-83-8164-151-7.
Lesław Kukawski: Historia pułku. W: 4 Pułk Strzelców Konnych Ziemi Łęczyckiej. Krzysztof Mijakowski (red.). T. 34. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2013, seria: Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918-1939. ISBN 978-83-7769-361-2.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Adiutor, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Pantera Books, 2007. ISBN 83-204-3299-5.
Henryk Smaczny: Księga kawalerii polskiej 1914-1947. Warszawa: Przedsiębiorstwo zagraniczne TESCO, 1989. ISBN 83-00-02555-3.
Księga Jazdy Polskiej. Bolesław Wieniawa-Długoszowski (red.), Bronisław Rakowski (red.), Władysław Dziewanowski (red.), Karol Koźmiński (red.), Stanisław Strumph-Wojtkiewicz (red.), Stanisław Ostoja-Chrostowski (red.). Warszawa: Zakłady Graficzne Instytutu Wydawniczego „Biblioteka Polska”, 1938.
Jerzy Wojciechowski: Kawaleria w planie mobilizacyjnym „S”. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2010. ISBN 978-83-62046-24-9.