4 Galicyjski Pułk Ochotniczy SS -Policyjny (Galizisches SS Freiwilligen Regiment 4 – Polizei) to niemiecki pułk policji SS, który został założony 5 lipca 1943 roku. Utworzono go z pierwszej grupy ukraińskich ochotników, którzy zgłosili się, ale nie zostali przyjęci do 14 Dywizji Grenadierów SS z powodu problemów zdrowotnych lub fizycznych. Dowództwo nad pułkiem sprawowała niemiecka kadra. Jednostka została rozwiązana 9 czerwca 1944 roku.
Historia
Pułki policji SS, o numerach od 4 do 8, powstały z pierwszego poboru ochotników, którzy nie zostali przyjęci do 14 Dywizji Grenadierów SS. Ich przeznaczeniem były działania policyjne, dlatego ochotnicy przeszli specjalne szkolenie przygotowujące do służby w policji i nosili mundury policyjne. Proces formowania tych jednostek był nadzorowany przez sztab utworzony w Berlinie, na czele którego stał płk Schutzpolizei Richard Stahn. Głównym celem tych oddziałów było zabezpieczenie tyłów niemieckiej armii w Małopolsce Wschodniej oraz innych okupowanych terenach, takich jak Holandia i Francja.
Początkowo pułk był szkolony w Niemczech, a później w Holandii, liczył na początku 1264 żołnierzy i oficerów, a jego dowódcą był Oberstleutnant der Ordnungspolizei Siegfried Binz.
W połowie lutego 1944 roku pułk został rozmieszczony na linii Złoczów – Brody – Zbaraż, w pobliżu frontu. Brał udział w operacjach przeciwpartyzanckich i był zaangażowany w zbrodnie w Hucie Pieniackiej, Podkamieniu oraz Palikrowach.
W marcu 1944 roku 4 i 5 galicyjskie pułki policyjne zostały podporządkowane dowódcy SS i policji w Krakowie, który, mimo wydanych rozkazów, zdecydował się na ich rozformowanie dopiero w czerwcu 1944 roku. 22 kwietnia 1944 roku Heinrich Himmler nakazał, aby pułki policji zostały skierowane na front wschodni, jednak polecenie to nie zostało zrealizowane przez władze policyjne. Tylko dwa bataliony (I i II) 4. pułku policji SS walczyły na froncie i zostały zniszczone w lipcu 1944 roku pod Brodami. Jak wskazuje Grzegorz Motyka, w związku z ofensywą Armii Czerwonej, 3. batalion 4. pułku został wysłany na linię frontu wiosną 1944 roku. Znaczna część żołnierzy batalionu zginęła w walkach pod Zbarażem i Tarnopolem, podczas gdy pozostałe bataliony nie miały możliwości uczestniczenia w bitwie pod Brodami.
Po rozbiciu 14 Dywizji w bitwie pod Brodami w lipcu 1944 roku, ukraińscy policjanci z pułków policyjnych, w tym resztki 4. pułku policji SS, zostali włączeni do 14 Dywizji Grenadierów SS w ramach jej odbudowy w obozie ćwiczebnym w Neuhammer.
Zbrodnie
W Polsce trwa obecnie śledztwo prowadzone przez pion śledczy Instytutu Pamięci Narodowej w związku z zbrodnią wojenną dokonaną w Hucie Pieniackiej przez funkcjonariuszy SS-Galizien oraz ukraińskich nacjonalistów, gdzie 28 lutego 1944 roku zamordowano 868 Polaków. 16 kwietnia 1944 roku ukraińscy policjanci dokonali również masakry Polaków w Chodaczkowie Wielkim, gdzie według różnych źródeł zginęło od 250 do 854 mieszkańców tej wsi.
Sprawcami zbrodni na ludności polskiej w wymienionych lokalizacjach, według dotychczasowych ustaleń śledczych, były pododdziały 4 pułku policji SS (w niemieckiej nomenklaturze znanego jako Galizisches SS Freiwilligen Regiment 4 – Polizei), które były zaangażowane w walki przeciwpartyzanckie na bezpośrednim zapleczu frontu wschodniego. Śledztwo IPN dotyczące ustalenia sprawców zbrodni w Hucie Pieniackiej wskazuje na przynależność 4 pułku do Dywizji SS-Galizien.
4 pułk policji SS, poza zbrodniami w Hucie Pieniackiej i Chodaczkowie Wielkim, brał także udział w zbrodniach w Podkamieniu, Palikrowach, gdzie w Maleniskach zamordowano 40 osób, a w Pańkowcach 30 osób. Udział pułku w innych represyjnych akcjach w Galicji Wschodniej, według Grzegorza Motyki, wymaga dalszych badań.
Przypisy
Literatura
Marek M. Jasiak, Stanowisko i los Ukraińców w Generalnym Gubernatorstwie (bez Galicji) w latach okupacji niemieckiej, [w:] Polska-Ukraina. Trudne pytania, t. 4, ISBN 83-908944-4-4. Brak numerów stron w książce.
Grzegorz G. Motyka, Ukraińska partyzantka 1942–1960, Warszawa 2006, ISBN 978-83-88490-58-3. Brak numerów stron w książce.
Henryk H. Komański, Szczepan S. Siekierka, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939–1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487.