4 Pułk Piechoty (austro-węgierski)

4 Dolnoaustriacki Pułk Piechoty Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego

(niem. Niederösterreichisches Infanterieregiment Hoch- und Deutschmeister Nr. 4) – pułk piechoty cesarskiej i królewskiej Armii.

Historia pułku

Pułk został założony w 1696 roku.

Nosil imię wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego (niem. Hoch- und Deutschmeister).

Kolory pułkowe to jasnoniebieski (himmelblau), a guziki były złote.

W 1847 roku sztab pułku miał swoją siedzibę w Wadowicach, a okręg werbunkowy znajdował się w Wiedniu.

W latach 1867–1868 sztab pułku stacjonował w Dubrowniku (wł. Ragusa), a komenda okręgu uzupełnień była zlokalizowana w Wiedniu, natomiast kancelaria rachunkowa mieściła się w Korneuburgu. W 1869 roku sztab przeniesiono do Grazu, a pułk otrzymał przydomek „Dolnoaustriacki”. Komenda rezerwowa pułku funkcjonowała w Korneuburgu.

W 1903 roku komenda pułku oraz wszystkie bataliony (I-IV) były stacjonowane w Wiedniu.

W 1904 roku komenda pułku oraz trzy bataliony (I–III) przebywały w Mostarze, a IV batalion stacjonował w Wiedniu.

W 1909 roku komenda pułku oraz trzy bataliony (I–III) powróciły do Wiednia, a IV batalion został detaszowany w Konjicy, w Bośni i Hercegowinie.

W 1912 roku I batalion został przeniesiony do Wöllersdorfu.

W 1914 roku pułk wchodził w skład II Korpusu Austro-Węgier. Okręg uzupełnień pułku znajdował się w Wiedniu.

W 1914 roku skład narodowościowy pułku wynosił 95% Niemców.

Pułk brał udział w walkach z Rosjanami pod koniec 1914 oraz na początku 1915 roku w Galicji i w Królestwie Kongresowym. Żołnierze pułku zostali pochowani na cmentarzach w Jędrzejowie oraz Włodowicach.

Szefowie pułku

Pierwszym szefem pułku był płk Franz Ludwig, palatyn reński oraz książę von Neuburg (1696 – †18 IV 1732). Po nim funkcję tę sprawowali kolejni wielcy mistrzowie zakonu krzyżackiego:

  • płk Klemens August, elektor Kolonii (1732 – †6 II 1761),
  • FM Karol Lotaryński (1761 – †4 VII 1780),
  • Maksymilian Franciszek Habsburg, elektor Kolonii (1780 – †26 VII 1801),
  • FM Karol Ludwik Habsburg (1801–1804, zrzekł się tytułu wielkiego mistrza na rzecz młodszego brata Antoniego),
  • FZM Antoni Wiktor Habsburg (1804 – †2 IV 1835),
  • FZM Maksymilian Habsburg-Este (1835 – †1 VI 1863),
  • FZM Wilhelm Habsburg (1863 – †29 VII 1894),
  • FM Eugeniusz Ferdynand Habsburg (od 1894).

Żołnierze

Komendanci pułku

  • płk Heinrich von Habermann (1847)
  • płk Johann Töply von Hohenvest (1866–1868 → brygadier w 15 Dywizji)
  • płk Karl Bolzano von Kronstätt (1869 – )
  • płk Gustav Borosini von Hohhenstern (1895)
  • płk Ferdinand Pfeiffer (1900)
  • płk Norbert Knopp von Kirchwald (1903–1904)
  • płk Hugo Daler (1905–1908)
  • Eduard Pölz (1909–1912)
  • płk Adolf Sterz von Ponteguerra (1913–1914)
  • płk Ludwig von Holzhausen (1914)

Oficerowie i żołnierze pułku

  • kpt. Antoni Chitry de Freyselsfeld
  • kpt. Emil Fey
  • por. Wenzel Messenhauser (do 1848)
  • ppor. Roman Saphier
  • Damian Hugo Freiherr von Viermund zu Neersen (1666–1722)
  • Edward Rydz-Śmigły, jednoroczna służba wojskowa w latach 1910–1911
  • Wilhelm August Jurek (1870–1934), muzyk, służba w latach 1891–1894
  • Hans Moser (1880–1964), aktor, służba w latach 1910–1912 oraz 1914–1918
  • Hugo Flink (1879–1947), aktor

Przypisy

Bibliografia