4 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej Lekkiej (4 paplot. lek.) to jednostka artylerii przeciwlotniczej w ramach Polskich Sił Zbrojnych.
Formowanie i zmiany organizacyjne
W grudniu 1943 roku, w składzie 2 Dywizji Grenadierów Pancernych (kadrowej), powstał 2 Pułk Artylerii Przeciwlotniczej Lekkiej. W maju 1944 roku pułk został rozwiązany, z wyjątkiem I dywizjonu, który włączono do 3 Pułku Artylerii Motorowej. W lutym 1945 roku, w miejscowości Gullane, rozpoczęto formowanie 4 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej Lekkiej, który stał się organiczną jednostką artylerii przeciwlotniczej 4 Dywizji Piechoty. W marcu 1945 roku pułk przeniesiono do Buddon Camp, w pobliżu Monifeth koło Dundee, z planem osiągnięcia gotowości bojowej do 1 czerwca 1945 roku. Pułk nie brał udziału w walkach na froncie. W skład oficerów wchodzili żołnierze z I Korpusu Polskiego, z czego 20 pochodziło z 1 pułku artylerii przeciwlotniczej lekkiej 1 Dywizji Pancernej, a kilku z pułków artylerii przeciwlotniczej II Korpusu Polskiego. W około 95% składał się z Polaków przymusowo wcielonych do Wehrmachtu oraz organizacji Todta. Od stycznia 1945 roku rozpoczęto intensywne szkolenie żołnierzy przeznaczonych do 4 paplot. 3 stycznia, w ramach I/2 paplot, utworzono szkołę podoficerską w składzie trzech plutonów i 122 elewów. 20 lutego powołano kurs kierowców, który liczył 80 żołnierzy, 9 marca zorganizowano kurs działonowych, a 16 kwietnia kurs puszkarzy z 9 kursantami. 23 kwietnia rozpoczęto drugi kurs kierowców z 75 uczestnikami. W kwietniu pułk przeszedł intensywne strzelania z broni ręcznej. 4 maja wystartował kurs sanitarny, a 17 maja zorganizowano trzeci kurs kierowców dla 75 kursantów. Od 22 maja rozpoczęto kurs jazdy na motocyklach dla 24 kursantów. 11 czerwca zainaugurowano czwarty kurs kierowców dla 3 oficerów i 87 szeregowych. 16 czerwca miała miejsce inspekcja pułku przez Naczelnego Wodza, generała dyw. T. Bora-Komorowskiego, w obecności dowódcy I Korpusu Polskiego, generała dyw. S. Maczka, oraz dowódcy 4 DP, generała bryg. K. Glabisza, i dowódcy artylerii 4 DP, pułkownika E. Luśniaka. W okresie od 24 czerwca do 7 lipca 4 paplot przeprowadził ostre strzelania na poligonie, osiągając pełną gotowość bojową. Pułk został zorganizowany w 3 dywizjony z 12 bateriami przeciwlotniczymi. Uzbrojenie obejmowało 12 armat plot. 20 mm typu „Polsten”, 24 armaty plot. kal. 40 mm „Boforsa” oraz 12 armat plot. kal. 40 mm typu 402 „S.P”. Stan etatowy pułku wynosił 52 oficerów i 1027 szeregowych. Pod koniec sierpnia 1945 roku pułk został przeniesiony do Alyth w Pertshire.
10 marca 1947 roku pułkownik Eugeniusz Luśniak polecił z oddziałów artylerii dywizyjnej 4 DP zorganizować Jednostkę Nr 4 PKPR (ang. Unit Nr 4 P.R.C.). Żołnierze pułku zostali wcieleni do 4 Pułku Artylerii Przeciwpancernej. Likwidacja 4 paplot zakończyła się 14 maja 1947 roku.
Z dniem 15 sierpnia 1996 roku tradycje 4 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej Lekkiej przyjął 4 Zielonogórski Pułk Przeciwlotniczy w Czerwieńsku.
Obsada personalna
Organizacja i obsada etatowa na czerwiec 1945 roku z uwzględnieniem zmian:
dowódca pułku – ppłk Olgierd Eminowicz
zastępcy dowódcy pułku:
mjr Stefan Sztukowski (XII 1944 – 5 VI 1945)
kpt. dypl. Eugeniusz Kostelecki (od 1 VI 1945)
mjr Michał Dżugaj (od 6 VI 1945)
mjr Borys Godunow
mjr Stefan Sztukowski (IV – X 1946)
adiutant pułku – kpt. Zenon Leber
dowódca I dywizjonu – mjr Michał Dżugaj
zastępcy dowódcy dywizjonu – kpt. Zbigniew Idzik, por. Aleksander Pastewski, kpt. dypl. Eugeniusz Kostelecki
dowódcy baterii:
1 bateria – ppor. Tadeusz Bakanowski
2 bateria – por. Zygmunt Faber
3 bateria – por. Jan Handke
4 bateria – por. Mieczysław Wartalski
dowódca II dywizjonu – mjr Borys Godunow
zastępca dowódcy dywizjonu – por. Aleksander Pastewski
dowódcy baterii:
5 bateria – por. Z. Lesiak
6 bateria – por. Stefan Turski, por. Władysław Wychowski
7 bateria – ppor. K. Sekuła
8 bateria – ppor. Eugeniusz Wojciechowski
dowódca III dywizjonu – kpt. dypl. M. Jasiński
zastępca dowódcy dywizjonu – por. Hieronim Krzemień
dowódcy baterii:
9 bateria – ppor. Walerian Lewandowski, ppor. Hawranko
10 bateria – por. Z. Keller
11 bateria – por. W. Lodziński
12 bateria – por. Wiktor Magiera
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
4 Dywizja Piechoty – Pamięci żołnierzy 4 Dywizji Piechoty i ich dowódcy gen. Glabisza. Tuchowo: Mała poligrafia WSD Redemptorystów.
Marian Kopczewski: Obrona przeciwlotnicza Wojska Polskiego w latach 1919-1994. Koszalin: Wydawnictwo naukowe WSOWOPlot, 1994. ISBN 83-901489-0-0. Brak numerów stron w książce
Zbigniew Wawer: Organizacja Polskich Wojsk Lądowych w Wielkiej Brytanii 1940-1945. Bellona, Warszawa 1992. ISBN 83-11-08218-9.
Tadeusz Mirowski: Tradycje bojowe jednostek przeciwlotniczych, Przegląd Wojsk Lądowych Nr 8 z 2001, s. 86-93.