4 Presławska Dywizja Piechoty (bułg. Четвърта пехотна преславска дивизия) to bułgarski związek taktyczny z okresu Księstwa i Trzeciego Carstwa, działający w latach 1891 – 1920.
Dywizja została utworzona w 1891 roku. Brała udział w I i II wojnie bałkańskiej oraz w I wojnie światowej. W 1920 roku przekształcono ją w 4 Presławski pułk piechoty.
== Działania ==
=== Wojny bałkańskie ===
W czasie I wojny bałkańskiej dywizja uczestniczyła w walkach w ramach 3 Armii, natomiast podczas II wojny bałkańskiej weszła w skład 5 Armii.
Napięcia międzynarodowe na Bałkanach doprowadziły do ogłoszenia przez cara Bułgarii, Ferdynanda I, powszechnej mobilizacji w dniu 30 września 1912 roku.
Rokowania pokojowe rozpoczęły się 30 lipca 2013 roku w Bukareszcie, a dzień później wprowadzono zawieszenie broni kończące II wojnę bałkańską. Po podpisaniu traktatu pokojowego w Bukareszcie, car Ferdynand I zarządził demobilizację armii. Jednak w związku z utrzymującym się napięciem w relacjach z Wysoką Portą, w połowie sierpnia 1913 roku dywizja została skoncentrowana na południowo-wschodnim odcinku granicy i włączona do zgrupowania operacyjnego liczącego około 43 000 żołnierzy. W miarę postępu rozmów pokojowych z Imperium Osmańskim liczba ta systematycznie malała, a pod koniec miesiąca oddziały dywizji wycofano z granicy, po czym wróciły do swoich garnizonów i zostały zdemobilizowane.
=== I wojna światowa ===
W obliczu rosnącego zagrożenia wojennego w lipcu 1914 roku w sztabie Armii Bułgarskiej rozpoczęto aktualizację planów mobilizacyjnych. W marcu 1915 roku ogłoszono wytyczne dotyczące mobilizacyjnego rozwoju jednostek, które przewidywały zmobilizowanie w dywizji sztabu, czterech pułków piechoty, dwóch rezerwowych pułków piechoty, dwóch pułków marszowych, dwóch pułków pospolitego ruszenia, pułku etapowego oraz pododdziałów wsparcia. Pułk artylerii przeszedł na etat dwupułkowej brygady artylerii, a do dywizji przydzielono także batalion inżynieryjny. Mobilizacja rozpoczęła się 24 września 1915 roku.
Po mobilizacji dywizja weszła w skład 3 Armii generała lejt. Toszewa i została rozmieszczona wzdłuż granicy z Rumunią. Po wybuchu I wojny światowej Rumunia na początku ogłosiła neutralność, jednak w lecie 1916 roku zdecydowała się dołączyć do konfliktu po stronie państw sprzymierzonych. 27 sierpnia rząd rumuński wypowiedział wojnę Austro-Węgrom, a kilka dni później do walki przeciwko Rumunii przystąpiły Niemcy, Imperium Osmańskie, a 1 września także Bułgaria, co otworzyło dla wojsk bułgarskich drugi front.
Na początku dowódca 3 Armii dysponował 4 Presławską DP, 1 Brygadą Piechoty z 1 Sofijskiej DP oraz Dywizją Kawalerii. W miarę trwania walk siły te zostały wzmocnione przez 6 Bdinską DP.
Na przełomie sierpnia i września 1916 roku dowódca GA „Mackensen” opracował plan, w którym jego formacje miały zapewnić obronę linii Dunaju, a częścią sił rozbić wojska rumuńskie w Dobrudży. Realizując ten plan, gen. Toszew postanowił zaatakować z użyciem 4 Presławskiej DP oraz 1 BP z 1 Sofijskiej DP twierdze w Tutrakanie i Silistrze. Inne siły jego armii miały prowadzić natarcie w kierunku północno-wschodnim, aby szybko opanować teren między Dunajem a wybrzeżem Morza Czarnego.
4 września 8 Primorski pułk piechoty zdobył Dobricz. Wkrótce pod miastem pojawiły się oddziały rosyjskie, które próbowały je odbić. Mimo przewagi Rosjan, miasto udało się obronić dzięki 1 Dywizji Kawalerii, która zaatakowała skrzydło nacierających wojsk rosyjskich. Trzydniowa bitwa została określona w bułgarskiej historiografii jako „Dobricka epopeja”.
W tym czasie główne siły 4 Presławskiej DP oraz 1 BP z 1 Sofijskiej DP zbliżyły się do twierdzy w Tutrakanie i 5 września zaatakowały rumuńskie pozycje. Główne uderzenie skoncentrowano w okolicy V i VI fortu. O 13:30 Bułgarzy zdobyli pierwszy fort, a wkrótce potem drugi i kolejne. Rankiem 6 września oddziały bułgarskie wznowiły natarcie, zdobywając drugą linię rumuńskiej obrony. Wzięto do niewoli 480 oficerów i 25 000 żołnierzy rumuńskich.
25 września 1918 roku dywizja stawiła opór nacierającym oddziałom francuskim na przedpolach Skopje.
30 września wprowadzono zawieszenie broni, a 4 października car Borys III podpisał dekret o powszechnej demobilizacji żołnierzy armii czynnej. Kolejne akty prawne wyłączyły z niej 4 DP. Oddziały dywizji znajdowały się wówczas w Dobrudży, gdzie do 24 listopada pełniły służbę okupacyjną.
W lipcu 1919 roku skadrowano jeden pułk piechoty. W tym czasie dywizja składała się z trzech pułków piechoty (w tym jednego skadrowanego), pułku artylerii, batalionu inżynieryjnego, szpitala polowego oraz kompanii intendenckiej.
== Struktura organizacyjna ==
W grudniu 1903 roku, na podstawie dekretów księcia Ferdynanda I, rozpoczęto reorganizację dywizji piechoty. W czasie pokoju dywizja składała się z dwóch brygad piechoty, pułku artylerii, batalionu inżynieryjnego, batalionu taborów i szpitala. W każdej brygadzie piechoty znajdowały się dwa dwubatalionowe pułki piechoty z kompanią zabezpieczenia oraz plutonem ciężkich karabinów maszynowych, a pułk artylerii składał się z dwóch dywizjonów artylerii, z których każdy posiadał dwie czterodziałowe baterie artylerii i baterię artylerii haubic.
Stan w 1907 roku:
dowództwo dywizji – Szumen
1 Brygada – Szumen
7 pułk piechoty – Szumen
19 Szumenski pułk piechoty – Silistra
2 Brygada – Warna
8 pułk piechoty – Warna
31 pułk piechoty – Dobricz
5 pułk artylerii – Szumen
W przypadku wojny struktura dywizji zwiększała się (w 1912 roku) do trzech brygad piechoty, a w miejsce pułku artylerii tworzono dwupułkową brygadę artylerii. Etatowo dywizja posiadała 12 batalionów piechoty, batalion inżynieryjny oraz 8 baterii artylerii. Jej uzbrojenie obejmowało 24 813 karabinów, 24 ciężkie karabiny maszynowe oraz 72 działa. Stan osobowy wynosił 858 oficerów, 42 urzędników wojskowych, 3455 podoficerów, 32 918 szeregowych oraz 7550 koni.
== Uwagi ==
== Przypisy ==
== Bibliografia ==
Dariusz Faszcza: Zapomniany sojusznik kajzerowskich Niemiec. Armia Bułgarska w czasie pierwszej wojny światowej. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2015. ISBN 978-83-7889-339-4.
T. Тодоров, T. Евтимов: Пътеводител на архивните фондове 1877–1945. T. 1. Sofia: Военно издателство, 1976.