4 Korpus Zmechanizowany (ZSRR)

4 Korpus Zmechanizowany

4 Korpus Zmechanizowany (ros. 4-й механизированный корпус) był wyższym związkiem taktycznym wojsk zmechanizowanych Armii Czerwonej w czasie II wojny światowej.

Historia

Alarm bojowy w korpusie ogłoszono 20 czerwca 1941 roku, w związku z planowaną agresją III Rzeszy na ZSRR. Pierwsza potyczka z wojskami niemieckimi miała miejsce 22 czerwca, kiedy to 3 Pułk Motocyklowy zaatakował jednostki Wermachtu, które przeprawiały się przez San w okolicy miasta Laszki. Tego samego dnia dowództwo podjęło decyzję o przemieszczeniu korpusu w rejon Brodów. Z powodu chaosu, jaki zapanował w pierwszych dniach wojny, radzieckie jednostki nie zdołały wykonać postawionego przed nimi zadania. 24 czerwca z korpusu wyłączono 8 Dywizję Pancerną, przekazując ją do 15 Korpusu Zmechanizowanego. W obliczu trudnej sytuacji radzieckich sił, korpus rozpoczął odwrót na wschód. 29 czerwca opuścił rejon Lwowa, a 3 lipca dotarł do Zbaraża. 7 lipca, w wyniku odwrotu, w składzie korpusu pozostało jedynie 126 czołgów. 9 lipca jednostka dotarła do Iwanopola. 12 lipca korpus przekroczył Dniepr w okolicy miasta Pryłuki, oddalając się od niemieckich jednostek oraz od 6 Armii, której podlegał.

12 lipca rozwiązano obie dywizje pancerne korpusu. Na bazie 8 Dywizji Pancernej powstała 130 Brygada Pancerna, a na bazie 32 Dywizji: 1 Brygada Pancerna oraz 8 Brygada Pancerna.

Od września do grudnia 1942 roku korpus walczył w składzie 57 Armii, a następnie 5 Armii Uderzeniowej Frontu Stalingradzkiego. 23 listopada 1942 roku, 4 KZmech połączył się z 4 Korpusem Pancernym pod Kałaczem, zamykając pierścień okrążenia wokół niemieckich wojsk walczących w Stalingradzie.

Na mocy rozkazu NKO nr 394 z 18 grudnia 1942 roku, 4 Korpus Zmechanizowany przekształcono w 3 Gwardyjski Korpus Zmechanizowany.

Dowódcy korpusu

generał major Michaił Potapow – 04 czerwca 1940 – 17 stycznia 1941,
generał major Andriej Własow – 17 stycznia 1941 – lipiec 1941.

Skład korpusu

I formowanie

Pierwsze formowanie Korpusu rozpoczęto w lipcu 1940 roku w Kijowskim Specjalnym Okręgu Wojskowym. Dowództwo Korpusu znajdowało się we Lwowie, na terenie niedawno zajętej Ukrainy, i zostało sformowane na bazie dowództwa 49 Korpusu Strzeleckiego.

Skład:

2 Dywizja Pancerna,
5 Dywizja Pancerna – do lutego 1941 roku,
32 Dywizja Pancerna – od lutego 1941 roku,
84 Dywizja Zmotoryzowana

Oddziały korpuśne: 3 pułk motocyklowy, 441 korpuśny pułk artylerii, 445 korpuśny pułk artylerii, 184 samodzielny batalion łączności, 48 samodzielny zmotoryzowany batalion saperów oraz 104 korpuśna eskadra lotnicza.

Na dzień 1 czerwca 1941 roku korpus liczył 28 098 żołnierzy. Z kolei 22 czerwca 1941 roku posiadał na wyposażeniu 979 czołgów, w tym: 414 T-34 i KW-1, 175 samochodów pancernych, 134 armaty, 152 moździerze, 2854 samochody, 274 ciągniki oraz 1050 motocykli.

II formowanie

Drugie formowanie 4 Korpusu Zmechanizowanego miało miejsce we wrześniu 1942 roku na podstawie dyrektywy NKO nr 1104915ss z 8 września 1942 roku w Moskiewskim Okręgu Wojskowym.

Skład korpusu:

36 Brygada Zmechanizowana,
26 Pułk Czołgów,
59 Brygada Zmechanizowana,
20 Pułk Czołgów,
60 Brygada Pancerna,
21 Pułk Czołgów,
55 Pułk Czołgów,
158 Pułk Czołgów,
603 pułk przeciwlotniczy,
334 dywizjon gwardyjskich moździerzy (BM-13),
44 batalion samochodów pancernych,
61 batalion motocyklowy,
Oddziały korpuśne: 31 samodzielny batalion saperów (od 24.10.1942 r.), 79 batalion remontowy (od 24.10.1942 r.), 346 samodzielny batalion łączności (od 18.02.1943 r.), 27 samodzielny batalion saperów (od 15.10.1942 r.), 36 samodzielna kompania inżynieryjno-minowa (od 24.10.1942 r.), 28 samodzielna kompania transportowa (od 24.10.1942 r.), 1801 poczta polowa (od 25.10.1942 r.).

Zobacz też

Korpusy zmechanizowane Armii Czerwonej

Przypisy

Bibliografia

Robert Forczyk: Wojna pancerna na froncie wschodnim 1941-1942. Schwerpunkt. Łódź: 2019. ISBN 978837731253-7.
Joachim Hoffmann: Rosyjscy sojusznicy Hitlera. Własow i jego armii. Warszawa: 2008. ISBN 978-83-11-11145-5.
Mark Siemiowicz Sołonin. Czerwiec 1941. Ostateczna diagnoza. Wyd. Rebis, Poznań 2015. ISBN 978-83-7818-616-8.
Mark Siemiowicz Sołonin: 22 czerwca 1941 czyli Jak zaczęła się Wielka Wojna Ojczyźniana. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2007, seria: Historia. ISBN 978-83-7510-130-0. OCLC 750110162. (pol.).