4/II Batalion Wartowniczy
Pododdział Wojska Polskiego odpowiedzialny za ochronę granicy II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
4/II batalion wartowniczy został utworzony w 1919 roku. Działał w ramach Okręgu Generalnego Lublin. W jego skład wchodziło dowództwo oraz cztery kompanie, z których każda składała się z trzech plutonów. W dowództwie, obok dowódcy batalionu, służyli oficerowie: sztabowy, adiutant, prowiantowy i kasowy, a także podoficerowie: mundurowy, prowiantowy, rusznikowy, sanitarny oraz sześciu ordynansów.
Pod koniec września 1920 roku podjęto decyzję o likwidacji Korpusu Strzelców Granicznych. Z dniem 29 września 1920 roku, na mocy dyrektywy Ministerstwa Spraw Wojskowych, bataliony wartownicze zostały zobowiązane do ochrony granic. W sumie z 48 batalionów wartowniczych, 21 zostało przeznaczonych do służby granicznej.
Rozporządzenie MSWojsk. z 13 listopada 1920 roku nakazało luzowanie kolejnych pułków Strzelców Granicznych.
Batalion wartowniczy nr 4/II, który został przeniesiony z Dorohuska do Grudziądza, miał za zadanie zastąpienie 3 pułku Strzelców Granicznych, który wówczas pełnił służbę w Prusach Wschodnich, na odcinku od Mławy do rozwidlenia Wisły z Nogatem.
Służba graniczna
Proces luzowania oddziałów Strzelców Granicznych w DOG „Pomorze” rozpoczął się 4 grudnia 1920 roku. Całość granic przylegających do tego okręgu podzielono na pięć odcinków. Pierwszy odcinek, od szosy Białuckiej do rozwidlenia Nogatu i Wisły, obsadził batalion wartowniczy nr 4/II, z dowództwem ulokowanym w Grudziądzu. Długość tego odcinka wynosiła 225 km.
Z uwagi na zbyt niski stan osobowy, 4/II batalion nie był w stanie obsadzić całej długości odcinka. W tymczasowym rozlokowaniu obsadził jedynie odcinek od szosy Białuckiej do jeziora Żaryń, a siedzibą dowództwa była Lubawa. Rozkaz dowódcy OGen. określał następujące miejsca rozmieszczenia dowództw kompanii: Krasnołęka, Szczuplin, Grabowo oraz Sempławo.
Sąsiednie bataliony
- ? ⇔ 3/VIII batalion wartowniczy − 1920
Dowódcy batalionu
- płk piech. Ferdynand Vogt (1920)
- ppłk piech. Eugeniusz Witwicki
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
Teresa T. Prengel-Boczkowska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Wartownicze”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
Rozkaz Dowództwa Okręgu Generalnego „Pomorze” dotyczący obsady granicy → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.