4/I Batalion Wartowniczy – jednostka Wojsk Wartowniczych i Etapowych, odpowiedzialna za ochronę granicy II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
4/I batalion wartowniczy został utworzony w 1919 roku. Działał w ramach Okręgu Generalnego „Warszawa”. W skład batalionu wchodziło dowództwo oraz cztery kompanie, z których każda składała się z trzech plutonów. W dowództwie, oprócz dowódcy batalionu, służyli oficerowie: sztabowy, adiutant, prowiantowy oraz kasowy; podoficerowie: mundurowy, prowiantowy, rusznikowy, sanitarny, a także sześciu ordynansów. Na początku 1921 roku batalion miał swoją siedzibę w Warszawie.
Służba graniczna
Pod koniec września 1920 roku Ministerstwo Spraw Wojskowych podjęło decyzję o rozformowaniu Korpusu Strzelców Granicznych. 29 września 1920 roku wydano dyrektywę, która nakazywała batalionom wartowniczym przejęcie ochrony granic. Z 48 batalionów wartowniczych, 21 zostało wyznaczonych do służby granicznej. Rozporządzenie Ministerstwa Spraw Wojskowych z 13 listopada 1920 roku nakładało obowiązek luzowania kolejnych pułków Strzelców Granicznych. 4 Pułk Strzelców Granicznych, który ochraniał granicę zachodnią od Bałtyku do granicy DOG „Poznań”, oraz batalion morski, który zabezpieczał granicę morską, luzowały trzy bataliony wartownicze: 2/I z siedzibą w Chojnicach, 4/I w Kościerzynie oraz 1/VIII z Wejherowa.
Luzowanie oddziałów Strzelców Granicznych w DOG „Pomorze” rozpoczęło się 4 grudnia 1920 roku. Całość granicy przylegającej do tego okręgu podzielono na pięć odcinków. Odcinek czwarty, rozciągający się od Bałtyku do Jeziora Kruszyńskiego, został obsadzony przez batalion nr 4/I, którego dowództwo miało swoją siedzibę w Kościerzynie. Długość tego odcinka wynosiła 120 km. Dowództwa kompanii rozlokowano w Wejherowie, Tłuczewie, Sierakowicach i Parchowie.
Sąsiednie bataliony
1/VIII batalion wartowniczy ⇔ 2/I batalion wartowniczy – 1920
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”, nr 24, 2003. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
Teresa T. Prengel-Boczkowska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Wartownicze”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
Rozkaz Dowództwa Okręgu Generalnego „Pomorze” dotyczący obsady granicy → Archiwum Straży Granicznej, Szczecin.
Wykaz garnizonów znajdujących się na terenie podległym Ministerstwu Spraw Wojskowych według stanu z dnia 1 lutego 1921 roku, L. 11000 taj./Piech. I Ewid. [w:] Adiutantura Generalna Naczelnego Wodza, sygn. 701/2/94 [on-line]. Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, 1 lutego 1921. [dostęp 4 października 2017].