4 Eskadra Pilotażu Przejściowego Oficerskiej Szkoły Lotniczej nr 5 (4 epb OSL-5) – to pododdział wojsk lotniczych.
Historia – formowanie, zmiany organizacyjne
4 Eskadra Pilotażu Bojowego Oficerskiej Szkoły Lotniczej nr 5 została utworzona na podstawie dyrektywy Nr 0020/Org. Ministra Obrony Narodowej z dnia 21 lutego 1951 roku oraz rozkazu Nr 0036/Org. Ministra Obrony Narodowej z dnia 7 kwietnia 1951 roku. Powstała na radomskim lotnisku Sadków w maju 1951 roku z plutonu samolotów Jak-9, który wcześniej funkcjonował w ramach 1. eskadry szkolnej OSL-4 w Dęblinie (stacjonującej dotychczas w Radomiu) pod nazwą 1 Eskadra Pilotażu Myśliwskiego Oficerskiej Szkoły Lotniczej nr 5. Pierwszym dowódcą został mjr pil. Mieczysław Śmiechowski. Po zakończeniu pierwszego etapu formowania struktur radomskiej Oficerskiej Szkoły Lotniczej nr 5, w lipcu 1951 r. eskadra, na podstawie rozkazu komendanta, została przebazowana na lotnisko w Tomaszowie Mazowieckim. Przebazowanie do Tomaszowa odbywało się w trzech rzutach, a pod koniec lipca eskadra rozpoczęła regularne szkolenie praktyczne podchorążych.
Na przełomie września i października 1952 r. w związku z oskarżeniami o działalność 'antypaństwową’, 15 oficerów z radomskiej i dęblińskiej szkoły lotniczej zostało aresztowanych. W tym okresie kpt. pil. Stanisław Śmiechowski został usunięty z pozycji dowódcy 1 eskadry OSL-5, a jego miejsce zajął dotychczasowy pomocnik ds. szkolenia lotniczego, kpt. pil. Feliks Skrzeczkowski.
W lutym 1954 roku, z uwagi na przebudowę lotniska w Tomaszowie Mazowieckim, 1. eskadra OSL-5 została przeniesiona na lotnisko w Oleśnicy k/Wrocławia, gdzie przyjęła nazwę 1 Eskadry Pilotażu Bojowego Oficerskiej Szkoły Lotniczej nr 5.
W 1955 roku OSL nr 5, mająca na wyposażeniu 9 eskadr, przeszła zmianę etatu z 20/283 na etat 20/343 oraz związaną z tym reorganizację. 5 lutego 1955 roku 1 Eskadra została przekształcona w 4 Eskadrę Pilotażu Przejściowego OSL nr 5.
W lipcu 1955 roku eskadra została przeniesiona z Oleśnicy na lotnisko w Nowym Mieście n/Pilicą, gdzie rozpoczęła szkolenie podchorążych na samolotach typu Jak-11. Wraz z wprowadzeniem nowego sprzętu zakończono eksploatację samolotów Jak-9.
W 1958 roku rozpoczęto kolejny etap reorganizacji systemu wojskowego szkolnictwa lotniczego. Opracowano projekt zmiany struktury oficerskich szkół lotniczych, który zakładał przekształcenie eskadrowych organizacji w pułkowe, co było niezbędne ze względu na wprowadzenie nowego sprzętu i konieczność rozbudowy systemu zaopatrzenia. Zmiany te zostały wprowadzone na mocy rozkazu organizacyjnego MON nr 075/Org. z dnia 31 grudnia 1957 r. oraz rozkazu organizacyjnego DWL i OPL OK nr 02/Org. z dnia 29 stycznia 1958 r. W wyniku tych rozkazów OSL-5 przeszła na etat nr 20/466. Historia 4 eskadry zakończyła się w lutym 1958 roku, kiedy to włączono ją do nowo utworzonego 61 Lotniczego Pułku Szkolno-Bojowego w Nowym Mieście.
Dowódcy eskadr 1951-1958
mjr pil. Mieczysław Śmiechowski (1951-1952)
kpt. pil. Feliks Skrzeczkowski (1952-1953)
kpt. pil. Józef Kowalski (1953-1955)
kpt. pil. Zygmunt Kręglewski (1955-1957)
kpt. pil. Stanisław Konopiński (1957-1958)
Struktura etatowa eskadry
dowódca eskadry
zastępca dowódcy eskadry ds. politycznych
sekretarz POP
instruktor ZMP
szef sztabu
szef łączności
instruktor WF
szef eskadry
kancelista
maszynistka
instruktor wyszkolenia spadochronowego
układacz spadochronowy
nawigator eskadry
pomocnik dowódcy eskadry ds. wyszkolenia bojowego
dowódcy klucza
piloci instruktorzy
technik klucza
starszy mechanik lotniczy
mechanik lotniczy
starszy silnikowy
mechanik przyrządów lotniczych
mechanik instalacji elektrycznej
mechanik uzbrojenia lotniczego
majster radiowy
pomocnik dowódcy eskadry ds. liniowych
lekarz
felczer
dowódca kompanii podchorążych
szef kompanii podchorążych
podoficer gospodarczy
pomocnik dowódcy eskadry ds. inż.-eksploatacyjnych
inżynier osprzętu
inżynier uzbrojenia
starszy technik eksploatacyjny
technik osprzętu
technik uzbrojenia
Samoloty
Na wyposażeniu eskadry znajdowały się samoloty:
Jak–9
Jak-9P
Lissunow Li-2
Jak-11
Junak-3
MiG-15
UTIMiG-15
Przypisy
Bibliografia
Józef Zieliński: Dowódcy pułków lotnictwa polskiego 1921-2000. Poznań: Redakcja Czasopism WLOP, 2001. ISBN 83-909008-6-6.
Józef Zieliński, Marian Mikołajczuk: Historia polskiego lotnictwa wojskowego 1945 -1962. Warszawa: ZP Grupa Sp. z o.o.; Wojskowe Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „SWAT”, 2010. ISBN 978-83-61529-78-1.
Janusz Ziółkowski, Andrzej Marciniuk: Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych, 75 lat Dęblińskiej Szkoły Orląt. Toruń-Dęblin: Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-711-X.
Andrzej Marciniuk: Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych, Zeszyty Naukowe, Radom Zasłużony Ośrodek Wojskowego Szkolnictwa Lotniczego, Materiały z Konferencji Naukowej 15-16 IV 2005 r. Dęblin: Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych, 2006. ISSN 1641-9723.
Leonard Woroniecki [red.]: Oficerska Szkoła Lotnicza w Radomiu 1951 – 1964. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1967, s. 59-60; mps. Biblioteka WAP, obecnie Akademia Obrony Narodowej.
D. Kondej [red.]: Oficerska Szkoła Lotnicza im. kpt. pil. F. Żwirki i inż. S. Waligóry w Radomiu 1951-1964. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 2000, s. 56; mps. Biblioteka Akademii Obrony Narodowej.
Tadeusz Kmiecik [red]: Polskie lotnictwo wojskowe 1945-1962: organizacja, szkolenie i problemy kadrowe. Warszawa: 2002. ISBN 83-87226-29-7.