4 Dywizjon Samochodowy (4 dsam) – to pododdział wojsk samochodowych w Wojsku Polskim II RP.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Organizacja wojsk samochodowych w Łodzi rozpoczęła się już w grudniu 1918 roku, kiedy to przejęto od Niemców warsztaty samochodowe zlokalizowane przy ul. Emilii.
W 1919 roku warsztaty te zdołały wyremontować 354 samochody.
Utworzono również niewielki oddział szoferów, a równocześnie rozpoczęto zakładanie szkoły kierowców. Pierwszy kurs ukończyło 18 kierowców, drugi 25, a trzeci 43.
Latem 1921 roku dywizjon nadal stacjonował w Łodzi (Okręg Korpusu Nr IV). W sierpniu 1929 roku zlikwidowano kolumnę szkolną.
31 marca 1930 roku dywizjon został skadrowany i przemianowany na „Kadrę 4 dyonu samochodowego”. W 1932 roku w kadrze służyło czterech oficerów, w tym komendant oraz trzech poruczników (Ksawery Marian Pobóg-Pągowski, Józef Czajka i Teofil Janiszewski).
Na początku 1934 roku kadra została przekształcona w jednostkę administracyjną oraz ośrodek szkolenia kierowców, a jej etat liczył 13 oficerów, 110 podoficerów i szeregowców oraz 11 pracowników cywilnych.
14 listopada 1935 roku kadra została przekształcona w Kadrę 10 Batalionu Pancernego.
19 maja 1927 roku minister spraw wojskowych, marszałek Polski Józef Piłsudski, ustalił 25 lipca jako datę święta dywizjonu.
Żołnierze dywizjonu
Dowódcy batalionu (od 1930 roku – komendanci kadry)
płk sam. Henryk Buczyński (1921 – 20 XI 1924)
mjr / ppłk sam. Aleksander Rzeszowski (20 XI 1924 – III 1930 → szef Wydziału Samochodowego w Dep. Zaop. Inż. MSWojsk.)
kpt. / mjr sam. Sergiusz Gwiazdowski (1930 – †16 III 1933 Łódź)
kpt. sam. Kazimierz II Horoszkiewicz (p.o. IV 1933 – VI 1934 → 1 baon czołgów i samochodów pancernych)
mjr sam. Henryk Emil Cybulski (VI 1934 – 1935 → komendant Kadry 10 bpanc)
Zastępcy dowódcy dywizjonu
mjr sam. Jan Kanty Norbert Prószyński (1923 – †30 I 1928 Łódź)
Oficerowie
por. sam. Rudolf Gundlach
Odznaka pamiątkowa
14 lipca 1928 roku minister spraw wojskowych, marszałek Polski Józef Piłsudski, zatwierdził wzór oraz regulamin odznaki pamiątkowej 4 dsam.
Odznaka o wymiarach 38 x 38 mm ma kształt krzyża Orderu Virtuti Militari, pokrytego czarną emalią z amarantowym obrzeżem. W centrum znajduje się miniatura odznaki Szkoły Samochodowej, a na otoku widnieje napis „4 DYWIZJON SAMOCHODOWY”. Pomiędzy ramionami krzyża znajdują się srebrne promienie. Odznaka oficerska składa się z trzech części, wykonana jest ze srebra i emaliowana, łączona dwoma nitami.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
Piotr Rudzki, Jerzy Kulesza, Józef Jeszka. Krótki rys historyczny powstania i pracy formacyj samochodowych. „Przegląd Wojskowo-Techniczny. Broń Pancerna.”. 4 (6), s. 1193-1246, 1928. Warszawa: Drukarnia Ministerstwa Spraw Wojskowych; Dowództwo Saperów; Dowództwo Broni Pancernych; Dowództwo Wojsk Łączności.
Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 83-204-3299-5.
Jan Tarczyński, Krzysztof Barbarski, Adam Jońca: Pojazdy w Wojsku Polskim = Polish Army vehicles : 1918-1939. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”; Londyn: Komisja Historyczna b. Sztabu Głównego PSZ, 1995. ISBN 83-85621-57-1. Brak numerów stron w książce.
Marian Żebrowski: Zarys historii polskiej broni pancernej 1918–1947. Londyn: Zarząd Zrzeszenia Kół Oddz. Broni Pancernej, 1971. Brak numerów stron w książce.