4 Dywizja Alpejska „Monterosa”

4 Dywizja Alpejska „Monterosa” (wł. 4 Divisione Alpina „Monterosa”, niem. 4 Gebirgs-Division „Monterosa”) – to jednostka taktyczna Sił Zbrojnych RSI utworzona pod koniec II wojny światowej.

Historia

Po kapitulacji Włoch 8 września oraz powstaniu Włoskiej Republiki Socjalnej 15 września 1943 roku, rozpoczęto formowanie jej sił zbrojnych. Niemcy zgodzili się na utworzenie czterech dywizji wojsk lądowych. 1 stycznia 1944 roku w Pawii ogłoszono powstanie 1 Dywizji Alpejskiej „Monterosa” (później zmieniono jej numerację na 4). Nazwa wywodzi się od znanego batalionu alpejskiego, który brał udział w wojnie z Grecją w latach 1940-1941. Dywizja składała się z około 20 tysięcy żołnierzy, przeważającej większości ochotników, zaledwie 16% stanowiły weterani z Królewskiej Armii Włoskiej. Byli oni uzbrojeni w sprzęt niemiecki, w tym 1000 karabinów maszynowych, 50 moździerzy 80 mm, 36 dział 75 mm, 12 haubic 105 mm, 21 działek przeciwpancernych 57 mm, 36 panzerschrecków, 144 panzerfaustów, 12 działek przeciwlotniczych 20 mm, 24 miotacze płomieni oraz 6 samochodów pancernych. Struktura dywizji obejmowała dwa pułki alpejskie oraz pułk artylerii, a także różne pododdziały wsparcia i służb.

Jednostka została natychmiast przetransportowana do Münsingen i Heuberg w Niemczech, gdzie przeszła przeszkolenie wojskowe. 16 lipca 1944 roku dywizję odwiedził Benito Mussolini, a następnie została wysłana na front włoski do Ligurii. Początkowo miała operować w zachodnich Alpach, jednak Niemcy zmienili plan. Dywizja otrzymała zadanie obrony wybrzeża liguryjskiego na odcinku od Gênes do La Spezia, a także ochrony linii komunikacyjnych oraz miast Parma i Piacenza przed atakami partyzantów. Włosi zostali rozmieszczeni w trzech liniach obronnych w terenach górskich wzdłuż wybrzeża. Dywizja wchodziła w skład Armii „Liguria” pod dowództwem marszałka Rodolfo Grazianiego.

Po lądowaniu wojsk alianckich w południowej Francji w połowie sierpnia (patrz: operacja Dragoon), dywizję przeniesiono na Linię Gotów, co spowodowało spadek morale wśród Włochów. Pojawiły się dezercje, a w 2 Batalionie Uzupełnieniowym „Vestone” doszło do buntu. Dowództwo dywizji jednak poradziło sobie z tą sytuacją. Od września 1944 roku dywizja została podzielona na dwie Grupy Bojowe: „Alpy” i „Fretter-Pico”. Grupa Bojowa „Alpy” (Bataliony „Bassano” i „Tirano” oraz Grupa Artyleryjska „Vicenza”) została wysłana w południowe Alpy w rejon granicy włosko-francuskiej, gdzie stoczyła intensywne walki z amerykańskimi i francuskimi oddziałami nacierającymi z południa. Silna Grupa Bojowa „Fretter-Pico” (Bataliony „Intra” i „Brescia”, kompania z Batalionu „Aosta”, Grupy Artyleryjskie „Bergamo” i „Montova”, Dywizyjna Grupa Zwiadowcza „Cadelo”, batalion saperów, batalion łączności, 101 Kompania Przeciwpancerna, dywizyjna kompania przeciwpancerna, pododdziały zaopatrzeniowe oraz szpital polowy) została skierowana do rejonu miejscowości Garfagnana, gdzie dołączyła do niemieckiej 184 Dywizji Piechoty gen. Ottona Frettera-Pico. Obie jednostki wojskowe stoczyły walki z oddziałami brazylijskimi i amerykańskimi. W dniach 26-30 grudnia 1944 roku wzięły udział w udanej operacji „Wintergewitter” w rejonie Sommocolonia-Monte Pania Secca, która była ostatnim przejawem niemieckich działań ofensywnych na froncie włoskim. W wyniku tej operacji do niewoli trafiło około 100 żołnierzy z amerykańskiej 92 Dywizji Piechoty. Włosi i Niemcy zdobyli również znaczne ilości broni i sprzętu wojskowego. W rezultacie front w tym rejonie ustabilizował się do początku kwietnia 1945 roku, kiedy to wojska alianckie rozpoczęły ofensywę przeciwko siłom niemiecko-włoskim, przełamując front pod Bolonią. Batalion „Intra” i Grupa Artyleryjska „Bergamo”, które były rozmieszczone w Dolinie Serchio, były ostatnimi jednostkami, które po ciężkich walkach opuściły swoje pozycje. 29 kwietnia dotarły do rejonu Fornovo Taro, gdzie otrzymały informacje o kapitulacji sił włoskich. Ostatecznie 7 maja poddała się jako ostatnia jednostka dywizji 10 bateria artylerii górskiej, broniąca Przełęczy Piccolo San Bernardo.