4 Brygada Kadrowa Strzelców (4 BKS) to kadrowa brygada piechoty w składzie Polskich Sił Zbrojnych.
Historia brygady
Formowanie 4 Brygady Kadrowej Strzelców rozpoczęto 9 lipca 1940 roku w Elliock, w hrabstwie Dumfries and Galloway, jeszcze przed oficjalnym podpisaniem umowy pomiędzy Polską a Wielką Brytanią. Dowództwo nad jednostką objął płk. dypl. Stanisław Sosabowski. Brygada miała służyć jako kadrowy fundament dla wojsk polskich, które były formowane w Kanadzie, stąd jej pierwotna nazwa – Kanadyjska Brygada Strzelców.
Na początku brygada liczyła około 500 żołnierzy, w tym oficerów z 4 Dywizji Piechoty, która została ewakuowana z Francji, oraz szeregowców z kategorią zdrowia C i D.
W związku z niewielkim zainteresowaniem wśród Polonii kanadyjskiej wstąpieniem do Wojska Polskiego, 15 sierpnia 1940 roku jednostkę przemianowano na 4 Brygadę Kadrową Strzelców. Pod koniec 1940 roku z oficerów tej brygady zaczęto rekrutować ochotników, którzy po specjalnym przeszkoleniu mieli być zrzuceni do Polski w celu wsparcia działań dywersyjnych, znanych później jako cichociemni.
23 października 1940 roku brygada została przeniesiona na półwysep Fife. Otrzymała nowe zadania, mając bronić wschodniego wybrzeża Szkocji na odcinku 25 km od Anstruther do Buckhaven, co wymagało utworzenia oficerskiego batalionu piechoty.
Na koniec stycznia 1941 roku pojawiła się możliwość przeszkolenia ochotników na skoczków spadochronowych w ośrodku w Ringway. W związku z tym płk Sosabowski postanowił zorganizować nieoficjalną brygadę spadochronową, wysyłając kolejne grupy żołnierzy na szkolenie w Ringway.
Na podstawie rozkazu L.dz. 774/Szef.Sąd./Tjn./41 Naczelnego Wodza i Ministra Spraw Wojskowych z 30 września 1941 roku, zniesiono Sądy Polowe przy 4, 5, 7 i 8 Brygadach Kadrowych Strzelców, tworząc w ich miejsce 2 Sąd Polowy przy Brygadzie Szkolnej.
Naczelny Wódz, gen. Sikorski, rozkazem z 9 października 1941 roku przekształcił 4 Brygadę Kadrową Strzelców w 1 Samodzielną Brygadę Spadochronową. Nowo powstała jednostka nadal była przedstawiana Brytyjczykom jako kadrowa brygada strzelców, a jej skład został wzmocniony przez 2 batalion z 1 Brygady Strzelców. Ostateczne uznanie istnienia brygady spadochronowej przez Brytyjczyków miało miejsce w sierpniu 1942 roku.
Obsada personalna brygady
Kwatera Główna 4 Brygady Kadrowej Strzelców
- 10 batalion kadrowy strzelców – ppłk Franciszek Targowski
- 11 batalion kadrowy strzelców – ppłk dypl. Marian Radwański
- 12 batalion kadrowy strzelców – ppłk piech. Czesław Rzedzicki
- 4 dywizjon kadrowy artylerii lekkiej
- 4 kompania kadrowa przeciwpancerna – ppłk dypl. Alojzy Mazurkiewicz
- 4 oddział kadrowy rozpoznawczy
- 4 kompania kadrowa łączności
- 4 kompania kadrowa saperów
- 4 pluton kadrowy żandarmerii
- 4 Sąd Polowy
Skład batalionu
- dowództwo
- pluton łączności
- oddział rozpoznawczy
- trzy kompanie strzelców
- trzy plutony strzelców
- drużyna ckm
- drużyna moździerzy (działon)
- pluton artylerii polowej
- pluton artylerii przeciwpancernej
Obsada personalna dowództwa
- dowódca brygady – płk dypl. Stanisław Sosabowski
- zastępca dowódcy brygady – płk dypl. Roman Saloni
- szef sztabu – ppłk dypl. Witold Barlog
- dowódca artylerii – płk art. dr Roman Odzierzyński
Przypisy
Bibliografia
- Akta jawne II 1940 – XII 1942. [w:] Kancelaria Przyboczna Naczelnego Wodza, sygn. A.XII.1/2 [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie.
- Maciej Szczurowski: Artyleria Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w II wojnie światowej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-918-X.
- Zbigniew Wawer, Polscy spadochroniarze w Wielkiej Brytanii 1940-1945 – 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa, „Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska”, Ośrodek Badań Historii Wojskowej Muzeum Wojska w Białymstoku, Białystok 1988.
- Zbigniew Wawer: Organizacja polskich wojsk lądowych w Wielkiej Brytanii 1940–1945. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992. ISBN 83-11-08218-9.
- Narodziny jednostki spadochronowej. W: Piotr Witkowski: Polskie jednostki powietrznodesantowe na zachodzie. Wyd. pierwsze. Warszawa: Bellona SA, 2009, s. 62-78. ISBN 978-83-11-11640-5. (pol.).