4 Batalion Straży Granicznej

4 Batalion Straży Granicznej to jednostka organizacyjna Straży Granicznej w II Rzeczypospolitej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na mocy uchwały Rady Ministrów z dnia 23 maja 1922 roku, Minister Spraw Wewnętrznych, wydając rozkaz 9 listopada 1922 roku, zmienił nazwę „Bataliony Celne” na „Straż Graniczną”. Jednocześnie wprowadzono nową strukturę organizacyjną. 4 batalion celny został przekształcony w 4 batalion Straży Granicznej.

4 batalion Straży Granicznej działał w ramach Komendy Powiatowej Straży Granicznej w Wilnie, a jego dowództwo miało swoją siedzibę w Mejszagole. W skład jednostki wchodziły cztery kompanie strzeleckie oraz jedna kompania karabinów maszynowych, licząca 3 plutony, z których każdy wyposażony był w 2 karabiny maszynowe. Dowódca batalionu dysponował uprawnieniami dyscyplinarnymi dowódcy pułku. Całkowity skład osobowy batalionu wynosił etatowo 614 żołnierzy, w tym 14 oficerów.

W 1923 roku batalion przekazał swój odcinek Policji Państwowej i został rozwiązany.

Służba graniczna

W 1923 roku zlikwidowano pas neutralny na granicy z Litwą. Komenda Wojewódzka Straży Granicznej w Wilnie 6 marca 1923 roku wydała zarządzenie dotyczące nowej obsady granicy. 7 batalion Straży Granicznej miał przekazać swój odcinek 15. i 43 batalionowi SG oraz przenieść się do Podbrodzia.

4 batalion SG, po oddaniu części zajmowanego odcinka 7 batalionowi SG, podzielił swój odcinek na cztery pododcinki:

od jeziora Olany do Romiszkańców z siedzibą komendy kompanii w Folwarku
od koty 161 do m. Użyblińdzie z siedzibą komendy w Jawniunach
od Użyblindzia do m. Podwłożańce z siedzibą komendy w Majlunach
od Podwłożanców do m. Surmańce z siedzibą komendy w Bujwidach

Sąsiednie bataliony:

17 batalion Straży Granicznej ⇔ 43 batalion Straży Granicznej – 1 grudnia 1922
17 batalion Straży Granicznej ⇔ 7 batalion Straży Granicznej − III 1923

Kadra batalionu

Dowódcy batalionu

Struktura organizacyjna

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.

Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.

Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4.

Teresa Prengel-Boczkowska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Straż Graniczna (1922−1923)”. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.

Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa: ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.

Wykaz placówek niektórych batalionów Straży Granicznej, 1922 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.

Materiały dotyczące spraw dyslokacyjnych: przeniesienia siedzib komend, batalionów Straży Granicznej, obszary odcinków granicznych, 1922–1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.161/53.)

Szkice dyslokacyjne batalionów Straży Granicznej 1922−1923. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn. 161/46.)

Rozkazy organizacyjne Głównej Komendy Straży Granicznej 1922−1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.161/77.)

Zarządzenia władz zwierzchnich dotyczące likwidacji Straży Granicznej → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.161/15.)