4 Armia Pancerna
4 Armia Pancerna (niem. 4. Panzerarmee) to niemiecka formacja pancerna, która działała w czasie II wojny światowej.
Formowanie i walki
Armia została utworzona 17 lutego 1941 roku jako 4 Grupa Pancerna, w ramach dowództwa XVI Korpusu Armijnego.
W chwili rozpoczęcia ofensywy na Związek Radziecki, która miała miejsce 22 czerwca 1941 roku, 4 Armia Pancerna składała się z:
- XXXXI Korpusu Armijnego (1 DPanc., 6 DPanc., 36 DZmot., 269 DP) oraz
- LVI Korpusu Pancernego (8 DPanc., 3 DZmot., 290 DP, a w rezerwie znajdowała się Dywizja SS „Totenkopf”).
W styczniu 1942 roku jednostka została przemianowana na 4 Armię Pancerną. W grudniu 1942 roku uczestniczyła w nieudanej akcji mającej na celu uwolnienie 6 Armii, która została okrążona pod Stalingradem. Od grudnia 1942 do stycznia 1943 roku była również znana jako Grupa Armijna Hotha. W styczniu i lutym 1943 roku toczyła zacięte walki obronne nad rzekami Dońcem i Mjusem, osłaniając odwrót niemieckich wojsk z Kaukazu oraz powstrzymując ofensywę Armii Czerwonej po bitwie stalingradzkiej. W marcu 1943 roku, wspólnie z II Korpusem Pancernym SS, przeprowadziła kontruderzenie i odzyskała Charków.
Armia brała udział w bitwie pod Kurskiem w lipcu 1943 roku, a następnie prowadziła walki odwrotowe w rejonie Charkowa, na linii Dniepru oraz pod Kijowem. W kolejnych etapach wojny walczyła w rejonie Chełma, Lublina oraz nad Wisłą, utrzymując front do stycznia 1945 roku.
Do odwrotu z linii Wisły armia została zmuszona przez Armię Czerwoną, która 12 stycznia 1945 roku rozpoczęła operację wiślańsko-odrzańską. Po wycofaniu się z Polski, armia przeszła nad Odrę, gdzie uczestniczyła w walkach pod Zgorzelcem. Konflikt zakończyła nad Łabą.
4 Armia Pancerna była podporządkowywana kolejno różnym Grupom Armii: B, C, Północ, Środek, Południe, B, Don, Południe, Północna Ukraina oraz A. Środek.
Dowództwo armii
Dowódcy:
- gen. płk Erich Höpner (styczeń 1941 – styczeń 1942)
- gen. płk Richard Ruoff (styczeń – maj 1942)
- gen. płk Hermann Hoth (maj 1942 – listopad 1943)
- gen. płk Erhard Raus (listopad 1943 – maj 1944)
- gen. wojsk panc. Walther Nehring (czerwiec – sierpień 1944)
- gen. wojsk panc. Hermann Balck (sierpień – wrzesień 1944)
- gen. wojsk panc. Fritz-Hubert Gräser (wrzesień 1944 – maj 1945)
Szefowie sztabów:
- płk Wilhelm Knüppel
Struktura organizacyjna
Jednostki armijne, w tym 4 armijny pułk łączności.
Skład w październiku 1941:
- XII Korpus Armijny
- 31 Dywizja Piechoty
- 34 Dywizja Piechoty
- 98 Dywizja Piechoty
- XL Korpus Zmotoryzowany
- 2 Dywizja Pancerna
- 10 Dywizja Pancerna
- 258 Dywizja Piechoty
- XLVI Korpus Zmotoryzowany
- 5 Dywizja Pancerna
- 11 Dywizja Pancerna
- 252 Dywizja Piechoty
- LVII Korpus Pancerny
- Dywizja Piechoty Zmotoryzowanej SS „Das Reich”
- 3 Dywizja Piechoty Zmotoryzowanej
- 19 Dywizja Pancerna
- 20 Dywizja Pancerna
Skład w kwietniu 1942:
- V Korpus Armijny
- IX Korpus Armijny
- VII Korpus Armijny
- XX Korpus Armijny
Skład w październiku 1944:
- LVI Korpus Armijny
- XXXXII Korpus Armijny
- XXXXVIII Korpus Armijny
- XXIV Korpus Pancerny
- 501 batalion czołgów ciężkich
Skład w kwietniu 1945:
- V Korpus Armijny
- LVII Korpus Pancerny
- Grupa Korpuśna Moser
- 193 Dywizja Zapasowa
- 404 Dywizja Zapasowa
- 464 Dywizja Zapasowa
- 20 Dywizja Pancerna
- 21 Dywizja Pancerna
- Dywizja Ochrony Führera
- 1 Dywizja Pancerno-Spadochronowa Hermann Göring
Przypisy
Bibliografia
- Chris Bishop: Niemieckie wojska pancerne w II wojnie światowej. Warszawa: 2009. ISBN 978-83-11-11391-6.
- Michał Fiszer, Jerzy Gruszczyński: Operacja Barbarossa 1941. Hitlera uderza na ZSRR. Poznań: 2009. ISBN 978-83-261-0286-8.
- Robert Forczyk, Howard Gerrard: Moskwa 1941. Pierwsza porażka Hitlera. Kraków: 2008. ISBN 978-83-7396-709-0.
- Samuel Mitcham: Niemieckie siły zbrojne 1939-1945. Wojska pancerne. Warszawa: 2010. ISBN 978-8311-11725-9.
- Rafał Podsiadło: Niemieckie fortyfikacje Stellung a2 i ich przełamanie w styczniu 1945 r. Na linii Raby, Szreniawy i Pilicy. Warszawa: 2014. ISBN 978-83-7339-136-9.