4 Armia (bułg. Четвърта армия) to bułgarski związek operacyjny funkcjonujący w okresie Trzeciego Carstwa w latach 1912–1944.
Formowanie i działania
Wojny bałkańskie
Napięcia w relacjach międzynarodowych na Bałkanach skłoniły cara Bułgarii, Ferdynanda I, do ogłoszenia powszechnej mobilizacji 30 września 1912 roku. 18 października 1912 roku bułgarskie siły wkroczyły do wschodniej Tracji, a w dniach 22–23 października, w bitwie spotkaniowej pod Kırklareli, zadały tureckiej Armii Wschodniej znaczące straty, co zmusiło ją do odwrotu. W kolejnej bitwie, stoczonej od 28 października do 2 listopada, pomiędzy Lüleburgaz a Pınarhisar, Bułgarzy znowu pokonali armię turecką. Bułgarskie 1 i 3 Armia kontynuowały ofensywę w kierunku Konstantynopola. W grudniu 1912 roku, aby zapewnić bezpieczeństwo południowej flance zgrupowania uderzeniowego, powołano 4 Armię pod dowództwem generała majora Stilijana Kowaczewa.
30 maja 1913 roku podpisano traktat pokojowy pomiędzy Imperium Osmańskim a państwami bałkańskimi, kończący I wojnę bałkańską. Mimo to napięcia na Bałkanach nie zostały rozwiązane. Pojawiły się poważne różnice wśród byłych sojuszników dotyczące podziału wyzwolonych terytoriów. W obliczu braku innych rozwiązań, Bułgaria postanowiła zaatakować swoich dotychczasowych sojuszników, a dowództwo Armii Polowej rozpoczęło mobilizację jednostek i ich przerzut na nowy front. Oddziały zajęły stanowiska wzdłuż linii rozgraniczającej pozycje wojsk greckich, serbskich i bułgarskich od wybrzeża Morza Egejskiego po Dunaj. Najsilniejsza, 4 Armia pod dowództwem generała majora Kowaczewa, została rozmieszczona w rejonie Szopur–Sztip–Koczani, mając wspólnie z 5 Armią prowadzić działania w Macedonii Wardarskiej.
Operacja rozpoczęła się w nocy z 29 na 30 czerwca atakiem bułgarskich wojsk w Macedonii. Z powodu sprzecznych rozkazów i chaosu decyzyjnego działania 4 Armii przybrały formę nieskoordynowanych akcji. W trakcie dziesięciodniowej bitwy nad rzeką Bregalnica, która trwała od 30 czerwca do 9 lipca, Bułgarzy zostali odparci przez Serbów i zmuszeni do odwrotu.
W kolejnych tygodniach sytuacja stawała się coraz bardziej krytyczna, a 21 lipca car Bułgarii zwrócił się do króla Rumunii o pomoc w jak najszybszym zawarciu pokoju. 30 lipca w Bukareszcie rozpoczęły się rozmowy pokojowe, a dzień później wprowadzono zawieszenie broni.
Po podpisaniu pokoju w Bukareszcie car Ferdynand I ogłosił demobilizację armii. W ramach tej decyzji, w sierpniu 1913 roku, rozformowano sztab armii.
I wojna światowa
W trakcie I wojny światowej 4 Armia została ponownie aktywowana. Na jej czele początkowo stanął generał lejt. Sawa Panajotow Sawow, a później generał lejt. Stefan Toszew.
Wiosną 1918 roku zajmowała ona pozycje obronne na froncie salonickim wzdłuż wybrzeża Morza Egejskiego. W jej skład wchodził sztab dywizji, niepełna 10 Białomorska Dywizja Piechoty, 2 Dywizja Kawalerii oraz oddziały znane jako Obrona Białomorska. Dywizja dysponowała jedynie sześcioma batalionami piechoty, 24 szwadronami kawalerii oraz 44 działami.
Struktura organizacyjna
Stan w czerwcu 1913 roku:
- dowództwo armii
- 7 Rilska Dywizja Piechoty
- 8 Tundżanska Dywizja Piechoty
- 2 Tracka Dywizja Piechoty
- 1 BP z 3 Bałkańskiej Dywizji Piechoty
- Macedońskie Pospolite Ruszenie
Przypisy
Bibliografia
Dariusz Faszcza: Zapomniany sojusznik kajzerowskich Niemiec. Armia Bułgarska w czasie pierwszej wojny światowej. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2015. ISBN 978-83-7889-339-4.