3xKlan

3xKlan (alternatywna pisownia: 3-X-Klan) to polski zespół zajmujący się muzyką hip-hopową, który został założony w 1994 roku w Mikołowie. W jego skład weszli Sebastian „Rahim” Salbert, Mateusz „Matho Radamez” Rajda, Arkadiusz „Bak” Juńczyk, Sebastian „DJ Bambus” Michalski oraz nieznany z nazwiska „Mephiston”. Grupa wydała swój jedyny album zatytułowany Dom pełen drzwi, którego premierę poprzedził singiel „Łza wyobraźni”. Album ukazał się pod koniec 1997 roku dzięki S.P. Records, a w następnym roku zespół został rozwiązany.

Historia

Nazwa zespołu pochodzi od Osiedla XXX-lecia PRL, z którego wywodzili się założyciele 3xKlanu. Termin „Klan” odnosi się do amerykańskiej grupy Wu-Tang Clan. Początkowo zespół nazywał się Three X Clan, jednak pod wpływem Kalibra 44, który promował hip-hop w Polsce, zdecydowano się na spolszczenie nazwy.

Historia 3xKlanu zaczyna się w listopadzie 1994 roku. W jednym z wywiadów, Sebastian „Rahim” Salbert wspomniał, że w młodości zainteresował się produkcją muzyczną i zaczynał tworzyć pierwsze bity na komputerze Amiga 500 oraz samodzielnie wykonanym samplerze. Tworzył je dla Mateusza Rajdy, znanego jako „Matho Radamez”, który wtedy grał w podziemnym zespole hip-hopowym Boys n the Hood.

W miarę upływu czasu Rahim zaczął tworzyć muzykę również dla siebie, co doprowadziło do założenia zespołu z Arkadiuszem „Bakiem” Juńczykiem, z którym przyjaźnił się od dzieciństwa. Bak zyskał dużą popularność w lokalnym środowisku hip-hopowym jako jeden z pierwszych beatbokserów w Polsce. Po pół roku do zespołu dołączył Matho Radamez, prywatnie kolega Rahima ze szkoły podstawowej, co ukształtowało trzon formacji.

Swój pierwszy koncert młodzi raperzy dali na urodzinach przyjaciółki, występując dla dwudziestu osób na scenie zrobionej z połączonych stołów.

Później do zespołu dołączył Sebastian „DJ Bambus” Michalski, którego Rahim poznał podczas gry w koszykówkę. Początkowo próbował rapować, ale zniechęcony rezultatami postanowił zostać DJ-em. Nie miał jednak gramofonów, więc na czas nauki pełnił rolę akustyka i technika. Ostatnim członkiem zespołu został grafik „Mephiston”, którego Rahim poznał na urodzinach Tomasza „Boryga” Boryckiego w Kielcach.

W 1995 roku 3xKlan nagrał swoje pierwsze demo zatytułowane Demo 1995r, które zawierało pięć utworów: „Postacie w kapturach”, „Strach”, „Sen”, „Spacer po linie” i „Koszmar”, oraz beatbox Baka. Niestety, nagrania nie zachowały się do dziś.

Moment przełomowy dla zespołu nastał dzięki Rafałowi Wywiołowi, znanemu jako „Gano”, przyjacielowi Rahima z technikum, który był byłym członkiem popularnej grupy Kaliber 44. Gano zaproponował, że przedstawi Rahima i Baka członkom Kalibra, na co ci się zgodzili. Spotkali się z Piotrem „Magikiem” Łuszczem, Rafałem „Jajonaszem” Łukaszczykiem oraz Marcinem „Abradabem” Martenem. Muzycy szybko nawiązali przyjaźń, a Rahim i Magik szczególnie się zżyli. Członkowie Kalibra postanowili pomóc młodszym kolegom w doskonaleniu ich umiejętności tworzenia bitów. Owocem tej współpracy był utwór „Psychodela”, który znalazł się na debiutanckim albumie Kalibra, Księga Tajemnicza. Prolog, wydanym w 1996 roku przez S.P. Records. Rahim był również autorem muzyki do utworu „Moja obawa (Bądź a klęknę)”.

W 1996 roku 3xKlan wydał swoje drugie demo zatytułowane 3X, które zawierało trzy utwory: „Łza wyobraźni”, „Pozytywka” i „Bestia w klatce”.

W międzyczasie Rahim założył solowy projekt MZD, w którym występował z Radosławem „Kamsem” Kamyckim, Łukaszem „Lelo” Brząkałą, nieznanym z nazwiska „Kewem” oraz DJ-em Bambusem. MZD i 3xKlan nagrali wspólny utwór „Rymologia”.

W końcu S.P. Records podpisało kontrakt z 3xKlanem. W 1997 roku ukazał się singiel „Łza wyobraźni”, który zapowiadał debiutancki album studyjny. Na płycie znalazły się utwory „Pozytywka” oraz „Łza wyobraźni”, do których powstały teledyski. Piosenki zdobyły pewną popularność, osiągając odpowiednio 3. i 10. miejsce na Szczecińskiej Liście Przebojów Polskiego Radia.

W tym samym roku zespół wydał debiutancki album Dom pełen drzwi, który stylistycznie zbliżony był do debiutanckiego albumu Kalibra 44, opierającego się na stylu zwanym „psychorapem”. Album odniósł spory sukces artystyczny, zdobywając nominację do nagrody Fryderyka w kategorii Album roku – rap & hip-hop. Niestety, jego wydanie wpłynęło negatywnie na sytuację finansową członków zespołu, którzy musieli pokryć część kosztów produkcji, co sprawiło, że nie zarobili na płycie, a wręcz musieli do niej dołożyć. Dom pełen drzwi nie spełnił oczekiwań sprzedażowych wydawcy, sprzedając się w kilkudziesięciu tysiącach kopii, co w latach 90. nie stanowiło znaczącej liczby, zwłaszcza w porównaniu do sukcesu Kalibra 44, którego Księga Tajemnicza. Prolog rozeszła się w ponad stu tysiącach egzemplarzy.

W 1997 roku zespół wziął udział w projekcie wytwórni R.R.X. pt. Wspólna scena, gdzie nagrali utwór „Jak to się stało…”. Utwór „Zielona relacja” z albumu Dom pełen drzwi otwierał kompilację hip-hopową S.P. Records Hip-Hopla.

Wkrótce rozpoczęto prace nad drugim albumem, którego zapowiedzią był utwór „Tunel”, umieszczony na składance magazynu Klan. W tym samym roku zespół zagrał krótką trasę koncertową, a podczas grudniowego występu w Warszawie jako support wystąpił Warszafski Deszcz, znany wtedy jako Trzyha.

W 1998 roku utwór „Olewały go” z albumu Dom pełen drzwi znalazł się na składance dołączonej do magazynu Brum.

W międzyczasie, po odejściu Magika z Kalibra 44, który początkowo nie planował angażować się w nową formację, przystał na propozycję Wojciecha „Fokusa” Alszera, aby założyć nowy zespół, do którego zaprosił Rahima jako trzeciego członka. Rahim zgodził się, co doprowadziło do powstania Paktofoniki. Decyzja o równoczesnym udziale w dwóch projektach wywołała negatywne reakcje w 3xKlanie. Mimo zapewnień Rahima, że poradzi sobie z równoległą działalnością, reszta zespołu postawiła mu ultimatum: miał wybrać nowy projekt lub macierzysty zespół. Ta sytuacja zbiegła się z napięciami w grupie, spowodowanymi brakiem rentowności działalności artystycznej i osobistym konfliktem Rahima z Matho, którego oskarżał o zazdrość wobec Paktofoniki. Rahim postanowił współpracować z Magikiem i Fokusem, co doprowadziło do jego odejścia z 3xKlanu. Zespół jeszcze przez pewien czas istniał, zastępując Rahima nieznanym członkiem, ale do końca 1998 roku 3xKlan zakończył swoją działalność.

W 1999 roku, po rozpadzie zespołu, Matho założył formację Alkomatyka, w której skład weszli Mephiston (który zmienił pseudonim na „Vega” i zaczął rapować) oraz producent Dariusz „Kipper” Łamacz, późniejszy współpracownik Paktofoniki. 15 grudnia 1999 roku wydali EP-kę-nielegal zatytułowaną po prostu Alkomatyka, nagraną z DJ-em Bambusem. Grupa szybko się rozpadła. Kipper zaczął współpracować z Paktofoniką, a DJ Bambus stał się muzykiem sesyjnym i koncertowym zespołu Rahima. W późniejszych latach dołączył do tria Pokahontaz. Vega, wraz z Kamsem i Lelo z MZD, założyli grupę Ósemka, która 4 października 2005 roku wydała nielegalne Demo, nagrane w studiu MaxFloStudio należącym do Rahima.

Muzyczną działalność kontynuował również Bak, utrzymując przyjazne relacje z Rahimem (wystąpił między innymi na jego solowym debiucie Experyment Psyho, pożegnalnym koncercie Paktofoniki oraz na albumie Archiwum kinematografii). Założył duet EBS z Krzysztofem „Żorskim” Żurem, który zaangażował się w projekt Dziewiętnasty Południk, skupiający śląskich wykonawców undergroundowych. Projekt ten zaowocował wydanym w 2000 roku nielegalem Katowice, na którym wystąpili między innymi eRKa, Fokus oraz członkowie jego pierwszego zespołu Kwadrat Skład. Powstał również duet Cztery Pokoje Projekt z Michałem „Goozkiem” Gauzą, do którego dołączyli wokalistka Anna Ruttar i DJ Becla. Udało im się wydać album 4 w 2006 roku, ale przeszedł on bez echa, co doprowadziło do zakończenia działalności grupy. W 2013 roku Bak stworzył duet z Robertem „Czipenem” Czypionką, ale nie nagrali żadnej płyty.

W późniejszych latach Dom pełen drzwi zyskał status białego kruka, a jego egzemplarze osiągały wysokie ceny na rynku wtórnym. Dlatego podejmowano próby przekonania S.P. Records do reedycji albumu. Przez wiele lat przeszkodą w podpisaniu wymaganych dokumentów był brak kontaktu z Matho. Ostatecznie, Dom pełen drzwi został wydany ponownie w 2020 roku zarówno na płycie CD, jak i na winylu oraz kasecie magnetofonowej. Reedycja albumu dotarła do siódmego miejsca na liście OLiS.

Członkowie zespołu

Sebastian „Rahim/Rahim-o-Logus” Salbert – wokal, słowa, produkcja
Mateusz „Matho Radamez” Rajda – wokal, słowa
Arkadiusz „Bak” Juńczyk – wokal, słowa, produkcja, skrecze, trąbka, beatbox
Sebastian „DJ Bambus” Michalski – skrecze, zaplecze techniczne
„Mephiston” – oprawa graficzna
nieznany z nazwiska i pseudonimu członek zastępujący Rahima u schyłku istnienia grupy