38 pułk piechoty – jednostka piechoty ludowego Wojska Polskiego.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Powstał w Łodzi na mocy rozkazu nr 58 Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego z 15 marca 1945 roku, oparty na etacie wojennym sowieckiego pułku strzeleckiego.
Wchodził w skład 11 Dywizji Piechoty, a później 4 Dywizji Piechoty. Mieścił się w Kożuchowie.
Przeorganizowany na 38 pułk zmechanizowany, a w 1967 roku przekształcony w 13 pułk zmechanizowany.
Struktura etatowa
dowództwo i sztab
3 bataliony piechoty
kompanie: dwie fizylierów, przeciwpancerna, rusznic przeciwpancernych, łączności, sanitarna, transportowa
baterie: działek 45 mm, dział 76 mm, moździerzy 120 mm
plutony: zwiadu konnego, zwiadu pieszego, saperów, obrony przeciwchemicznej, żandarmerii
liczba żołnierzy: 2915 (w tym oficerów – 276, podoficerów – 872, szeregowców – 1765).
Sprzęt:
162 ręcznych karabinów maszynowych, 54 ciężkich karabinów maszynowych, 66 rusznic przeciwpancernych, 12 armat przeciwpancernych 45 mm, 4 armaty 76 mm, 18 moździerzy 50 mm, 27 moździerzy 82 mm, 8 moździerzy 120 mm.
Okres powojenny
38 pułk piechoty 11 Dywizji Piechoty, w celu ochrony granicy, stacjonował w Gubinie. 20 czerwca 1945 roku został zakwaterowany w koszarach przy stacji kolejowej. Dowódca pułku postanowił zająć strefę pograniczną wzdłuż Nysy Łużyckiej trzema batalionami.
W Międzylesiu (obecnie nieistniejącym) znajdował się sztab II batalionu, 2 kompania moździerzy, 2 kompania ckm oraz 2 kompania rusznic ppanc. i dwa posterunki graniczne nad Nysą; Kosarzyn – 6 kompania piechoty i posterunek graniczny pomiędzy Kosarzynem a Żytowaniem; Budoradz – 4 kompania piechoty oraz posterunek graniczny na skraju lasu; Gubin – sztab pułku i cztery posterunki graniczne od torów stacji kolejowej do Lubszy; w mieście komenda, której komendantem został kpt. Władysław Bomba; od mostu na Lubszy do torów rejon Gubinka – 5 kompania piechoty oraz jeden posterunek graniczny; Gubinek – 7 kompania piechoty i jeden posterunek.
Sękowice – III batalion piechoty, 3 kompania ckm, 3 kompania moździerzy, 3 kompania rusznic ppanc., 8 kompania piechoty i jeden posterunek graniczny; Polanowice – 9 kompania piechoty, a pomiędzy Polanowicami a Sadzarzewicami pluton 9 kompanii i posterunek graniczny; Markosice – pluton 9 kompanii; Późna – 1 kompania piechoty.
Strzegów – sztab I batalionu, 2 kompania piechoty, 1 kompania ckm, 1 kompania rusznic ppanc., dwa posterunki graniczne nad Nysą; pomiędzy drogą Strzegów–Briesnig dwa posterunki graniczne; Mielno – 3 kompania piechoty oraz trzy posterunki graniczne.
Dowódca pułku mianował także komendantów miejscowości: Lubsko – ppłk Kazimierz Ilnicki; Gubinek – dowódca 7 kompanii piechoty ppor. Jan Buczkowski; Budoradz – dowódca 4 kompanii strzeleckiej por. Donat Bilski; Drzeńsk Mały – dowódca plutonu 5 kompanii strzeleckiej ppor. Józef Bober; Drzeńsk Wielki – dowódca 2 kompanii ckm. ppor. Tadeusz Barwicki; Strzegów – dowódca 2 kompanii strzeleckiej ppor. Marian Listwoń; Pole – dowódca kompanii ppor. Kurowski; Wężyska – dowódca baterii 76 mm por. Mikołaj Dunin; Brody – dowódca 3 kompanii rusznic ppanc. ppor. Bolesław Kozłowski; Sarbia – dowódca 2 baterii 45 mm ppor. Antoni Pilecki; Sadzarzewice – dowódca plutonu 9 kompanii strzeleckiej ppor. Antoni Jajkowski; Luboszyce – dowódca 3 kompanii ckm ppor. Zenon Przeradzki; Koperno – dowódca plutonu gospodarczego III batalionu plut. Kazimierz Olejnik; Polanowice – dowódca 9 kompanii strzeleckiej ppor. Franciszek Smalczyk; Sękowice – dowódca III batalionu por. Zbigniew Budzan; Kosarzyn – dowódca 6 kompanii strzeleckiej por. Władysław Jamszewski; Międzylesie – dowódca II batalionu mjr Eugeniusz Żłobin; Mielno – dowódca 3 kompanii strzeleckiej por. Marek Zaremba; Późna – dowódca 1 kompanii strzeleckiej ppor. Jan Acher.
W 1945 roku pluton saperów pułku brał udział w rozminowywaniu terenów od ujścia Nysy Łużyckiej do Mużakowa.
25 września 1945 roku 38 pp przekazał odcinek pogranicza 15 pułkowi piechoty 5 Dywizji Piechoty. Ze strony pułku akt zdawczo-odbiorczy podpisał jego dowódca płk Kropielnicki oraz szef sztabu mjr Smulski, a ze strony 15 pp zastępca ds. liniowych mjr Żuk i pierwszy pomocnik szefa sztabu kpt. Marklewicz.
Od 1946 roku, zgodnie z rozkazem dowódcy 11 Dywizji Piechoty, został przeniesiony do Kożuchowa. W wyniku reorganizacji 11 Dywizji Piechoty w 1946 roku, 38 pułk piechoty został podporządkowany 4 Dywizji Piechoty w Krośnie Odrzańskim.
Zgodnie z rozkazem Ministra Obrony Narodowej nr 0045/org. z 17 maja 1951 roku, 38 pułk piechoty został przeformowany na etat nr 2/120 i liczył 1974 żołnierzy oraz 35 kontraktowych.
W 1952 roku, będąc częścią 2 Korpusu Armijnego, stacjonował w Kożuchowie.
W 1958 roku, w wyniku reorganizacji Wojska Polskiego, 38 pułk piechoty ponownie przeszedł pod 11 Dywizję Zmechanizowaną, zmieniając jednocześnie strukturę na zmechanizowaną. Jednostka zmieniła także swój numer (JW) z 3564 na 3001.
W rezultacie kolejnych zmian w żagańskiej dywizji, 38 pułk zmechanizowany po raz drugi wyszedł poza strukturę 11 Dywizji Zmechanizowanej i został podporządkowany 5 Saskiej Dywizji Pancernej im. płk. Waszkiewicza.
Żołnierze pułku
Dowódcy pułku
ppłk Kropielnicki (1946)
mjr Piotr Kluczyński (w 1956)
Oficerowie pułku
Mieczysław Mierzyński
Przekształcenia
38 pułk piechoty → 38 pułk zmechanizowany → 13 pułk zmechanizowany
13 pułk piechoty ↘ rozformowany w 1957 roku
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej, T. 1, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek piechoty. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1965.
Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945–1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
Edward, Jan Nalepa: Pacyfikacja zbuntowanego miasta. Wojsko Polskie w czerwcu 1956 r. w Poznaniu w świetle dokumentów wojskowych. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992. ISBN 83-11-07959-5.
Paweł Piotrowski: Śląski Okręg Wojskowy: przekształcenia organizacyjne, 1945–1956. Warszawa: Wydawnictwo TRIO: Instytut Pamięci Narodowej, 2003. ISBN 83-88542-53-2. OCLC 830528040.
Wydawnictwo Lubuskiego Towarzystwa Kultury, 1987 r. – Zeszyty Lubuskie nr. 22 /Gubin, zarys historii miasta
Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Gubińskiej, Gubińskie Towarzystwo Kultury, czerwiec 2010 – Kalendarium Gubina 1945-2009 ISBN 978-83-927655-6-1
Zygmunt Traczyk: Ziemia Gubińska 1939 – 1949…. Gubin: Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Gubińskiej, 2011, s. 94-96. ISBN 978-83-88059-54-4.