38 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.11069/Mob. z dnia 13 sierpnia 1921 roku, w miejsce batalionów etapowych i wartowniczych utworzono bataliony celne. 38 batalion celny został sformowany od podstaw w granicach DOG Lwów. Etat tego batalionu wynosił 14 oficerów oraz 600 szeregowych, a jednostka podlegała Ministerstwu Spraw Wewnętrznych.
Zadanie utworzenia batalionu powierzono 12. i 5. Dywizji Piechoty. 12 DP oddelegowała 300 szeregowych ze swojego składu, natomiast 5 DP dodała po 150 żołnierzy z 38. i 39. pułku piechoty Strzelców Lwowskich. Proces formowania odbył się w Tarnopolu.
Mimo że batalion był w pełni wojskową jednostką, nie wchodził w skład pokojowego etatu armii, co uniemożliwiało uzupełnianie go z normalnego poboru rekrutów. Ministerstwo Spraw Wojskowych często przydzielało mu żołnierzy przeznaczonych do zwolnienia, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów uznanych przez dowództwa okręgów generalnych za nienadających się do dalszej służby.
29 października 1921 roku wojewoda tarnopolski wydał zarządzenie, w którym podzielił granicę państwową w województwie tarnopolskim na cztery odcinki. IV odcinek, obejmujący granicę powiatów skałackiego i zbarskiego, obsadził 38 batalion celny z Bogdanówki.
W listopadzie 1921 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych postanowiło powołać brygady celne, a 38 batalion celny włączono do struktury 5 Brygady Celnej.
Na mocy uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922 roku, Minister Spraw Wewnętrznych, rozkazem z 9 listopada 1922 roku, zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”. Wprowadzono również nową organizację wewnętrzną w formacji, a 38 batalion celny przemianowano na 38 batalion Straży Granicznej.
Służba celna
Odcinek batalionowy był podzielony na cztery pododcinki, które były obsadzane przez kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki były umieszczane wzdłuż linii granicznej, w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w ciągu dnia. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca ta polegała na tym, że Policja Państwowa wystawiała swoje patrole w głębi strefy, poza linią graniczną, podczas gdy batalion zabezpieczał granicę.
W kwietniu 1922 roku bataliony celne na terenie DOG Lwów otrzymały zadanie ochrony wiaduktów, mostów kolejowych i dworców w obszarze swojej odpowiedzialności. Takie same zadanie otrzymał również 38 batalion celny w Kamionce.
Sąsiednie bataliony
- 23 batalion celny ⇔ 25 batalion celny – XII 1921
Kadra batalionu
Dowódcy batalionu
Struktura organizacyjna
Przypisy
Bibliografia
Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
Teresa T. Prengel-Boczkowska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
Ordre de bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.110/350 i 110/351)
Materiały dotyczące ochrony granicy na odcinku 10 batalionu celnego → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Materiały dotyczące dyslokacji, wykazy placówek, rozkład pododdziałów, korespondencja 39 batalionu celnego, 1921 – 1922 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Materiały dotyczące spraw organizacyjnych 39 bc, 1921 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Rozkazy organizacyjne Komendy Głównej Straży Granicznej 1922−1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.