37 Jekaterynburski Pułk Piechoty

37 Jekaterynburski pułk piechoty (ros. 37-й пехотный Екатеринбургский полк) to oddział piechoty z okresu Imperium Rosyjskiego, który został sformowany 29 listopada 1796 roku na rozkaz cara Pawła I. Pułk brał udział w wielu konfliktach zbrojnych, w tym w wojnach napoleońskich, wojnie krymskiej oraz I wojnie światowej. Został rozwiązany w 1918 roku.

Formowanie

Pułk został założony 29 listopada 1796 roku jako Jekaterynburski pułk muszkieterów. Jego nazwy zmieniały się w czasie:

31 października 1798 – pułk muszkieterów Generała Pewcowa,
28 marca 1801 – Jekaterynburski pułk muszkieterów,
22 lutego 1811 – Jekaterynburski pułk piechoty,
20 maja 1857 – Jekaterynburski Pułk Piechoty Jego Cesarskiej Wysokości Wielkiego Księcia Aleksego Aleksandrowicza,
25 marca 1864 – 37 Jekaterynburski Pułk Piechoty Jego Cesarskiej Wysokości Wielkiego Księcia Aleksego Aleksandrowicza,
16 listopada 1908 – 37 Jekaterynburski pułk piechoty.

Ostatecznie pułk został rozformowany w marcu 1918 roku.

Przyporządkowanie 1 stycznia 1914

5 Korpus Armijny (5 АК, 5 армейский корпус), Woroneż,
10 Dywizja Piechoty (10-я пехотная дивизия), Niżny Nowogród,
1 Brygada Piechoty – Niżny Nowogród,
37 Jekaterynburski pułk piechoty.

Historia

29 listopada?/10 grudnia 1796 roku car Paweł I nakazał sformowanie Jekaterynburskiego Pułku Muszkieterów z 5. i 6. Batalionu Syberyjskiego, które stacjonowały na linii syberyjskiej. Bataliony dotarły do Jekaterynburga, gdzie pułk został podzielony na dwa bataliony, z pięcioma rotami muszkieterów i jedną rotą grenadierów w każdym. W kwietniu 1802 roku liczba batalionów wzrosła do dwóch muszkieterskich oraz jednego grenadierskiego. W czerwcu 1806 roku wydzielono z pułku trzy roty dla utworzenia 25 Pułku Jegrów, a w sierpniu osiem rot, które stały się Kamczackim oraz Mingrelskim pułkiem muszkieterów. W 1810 roku pułk przeniesiono do Woroneża, a w 1811 do jego składu dodano czwarty batalion rezerwowy, gdzie każdy batalion miał cztery roty muszkieterów i jedną rotę grenadierów.

W 1812 roku pułk wszedł w skład 23 dywizji IV Korpusu Piechoty I Armii Zachodu. Jego chrzest bojowy miał miejsce 25 lipca 1812 roku w bitwie pod Ostrownem. 18 sierpnia pułk poniósł znaczne straty w bitwie pod Walutino. W bitwie pod Borodino bronił wsi Gorki, gdzie stracono 2 oficerów, 2 podoficerów oraz 54 żołnierzy, a 241 zaginęło. Następnie pułk brał udział w oblężeniu Wiaźmy, bitwie nad Kaczawą, bitwie pod Lipskiem, zdobyciu Reims oraz oblężeniu Paryża, gdzie przeprowadził ofensywę na Porte St. Denis, Barrière de Clichy i wzgórze Montmartre.

Po wojnie napoleońskiej, w 1815 roku pułk wrócił do Rosji, a w latach 1828-29 uczestniczył w wojnie rosyjsko-tureckiej. 28 stycznia 1833 roku do pułku przyłączono 1. i 3. batalion 33 pułku jegrów, który został rozwiązany. 30 marca tego samego roku pułk, jako kontynuator tradycji 33 pułku jegrów, otrzymał srebrną trąbkę z napisem „Za zdobycie Montmartre’u 18 marca 1814”.

Pułk brał udział w działaniach zbrojnych w Mołdawii, a następnie został przerzucony do Sewastopola. W skład 10 Dywizji, 2 listopada stoczył pierwszą bitwę podczas obrony Sewastopola. 5 listopada brał udział w bitwie pod Inkermanem. Po klęsce powrócił do Sewastopola, gdzie bronił czwartego bastionu do 25 kwietnia 1855 roku, kiedy to poniósł znaczne straty, a jego dowódca zginął. Pułk został przeniesiony do rezerwy, gdzie przekształcono go w dwa bataliony, które wzięły udział w walkach w maju 1855 roku. 8 września pułk przeszedł na północną stronę miasta. Za bohaterską obronę Sewastopola wszystkie bataliony otrzymały prawo do umieszczania na swoich sztandarach wstęg św. Jerzego z napisem „Za Sewastopol w 1854 i 1855”.

Po wojnie pułk został zakwaterowany w Łodzi. 25 października 1863 roku z 4 Batalionu Rezerwowego utworzono Jekaterynburski rezerwowy pułk piechoty, do którego przeniesiono również żołnierzy z 5 i 6 batalionu. Początkowo żołnierze byli zakwaterowani w wynajmowanych budynkach. 29 listopada?/11 grudnia 1896 roku pułk obchodził swoją 100. rocznicę istnienia. Z tej okazji Rada Miasta Jekaterynburga ufundowała sztandar pułku, który na rozkaz cara Mikołaja II został udekorowany Wstęgą Świętego Jerzego oraz Jubileuszową Wstęgą Aleksandra.

W 1892 roku pułk pod dowództwem Nikołaja Bołtina uczestniczył w tłumieniu buntu łódzkiego, który dotyczył 30-60 tysięcy robotników. Był także wysłany do Zgierza w celu opanowania sytuacji. W 1864 roku w Łodzi z okazji jubileuszu pułku wzniesiono cerkiew garnizonową św. Aleksego, którą fundowali łódzcy fabrykanci, w tym Juliusz Heinzel i Juliusz Kunitzer.

W drugiej połowie lat 90. XIX wieku zbudowano koszary dla pułku przy ulicy Konstantynowskiej 60/64 i 81/83. W 1904 roku, na rozkaz carskich władz, pułk wysłał 35 oficerów i 1134 żołnierzy na wojnę z Japonią. W 1905 roku pułk uczestniczył w tłumieniu strajków robotniczych, jednak z powodu narastającej sympatii żołnierzy do robotników, został wycofany do koszar. W 1907 roku pułk przeniesiono do Niżnego Nowogrodu, a 5 maja?/18 maja 1912 roku ustanowiono odznakę pamiątkową.

W sierpniu 1914 roku pułk przekroczył granicę z Austrią, biorąc udział w bitwie galicyjskiej, a następnie toczył walki pod Tomaszowem. Przerzucono go do Dęblina, gdzie uczestniczył w bitwie pod Warszawą i Iwanogrodem. Następnie, w składzie 45 Korpusu Armijnego, brał udział w ofensywie Brusiłowa. W lutym 1917 roku pułk wszedł w skład 34 Korpusu Specjalnej Armii. W styczniu 1918 roku, na rozkaz rządu radzieckiego, pułk wrócił do garnizonu w Niżnym Nowogrodzie, gdzie został rozwiązany w marcu 1918 roku.

Dowództwo

Szefowie pułku:

generał-porucznik Jakub Wasiljewicz Bouver (1796 – 1798),
generał-major Kuprijanow (1798),
generał-major Aleksiej Gorczakow (1798),
generał-major Aggeusz Pewcow (1798 – 1808),
generał-major książę Iwan Stefanowicz Gurielow (1812 – 1814),
wielki książę Aleksy Aleksandrowicz (1857 – 1908).

Dowódcy:

płk Gabriel Aleksiejewicz Kropotow (29.11.1796 – 02.12.1797),
mjr Wasyl Iwanowicz (13.08.1812 – 01.06.1815),
Aleksander Filipowicz Astafjew (1821- ?),
płk Ludwig Roth (1832 – 1840),
płk Paweł Uważnow-Aleksandrow (? – 24.10.1854),
płk P. O. Bagajewski (1854 – 13.04.1855),
płk Władimir Nikołajewicz Wieriowkin (04.1855 – 13.05.1863),
płk Otto von Talberg (2.03.1873 – 14.09.1877),
płk Rafał Nikołajewicz Fleischer (07.08.1895 – 01.12.1902),
płk Konstanty Władimirowicz Asmus (20.03.1906 – 22.05.1910),
płk Mikołaj Christoforowicz Kałaczow (29.05.1910 – 29.01.1913),
płk Konstanty Moldenhower (23.02.1913 – 20.12.1914),
płk Makary Nikiticz Jaroszewski (1914 – 24.05.1915),
płk Piotr Nikiticz Burow (10.06.1915 – 01.09.1916).

Insygnia

Sztandar

Gieorgiewski sztandar pułkowy nosił napis: „Za zasługi w 1814 przeciw Francuzom i za Sewastopol w latach 1854 i 1855” oraz „1796-1896”, udekorowany Aleksandrowską Wstęgą Jubileuszową z napisem: „1896 rok” oraz „1796 r. Jekaterynburski Pułk Muszkieterów”.

Odznaka honorowa

5 maja 1910 roku ustanowiono odznakę honorową pułku. Stanowił ją biały krzyż maltański ze złotym, ukoronowanym monogramem Pawła I, otoczony czerwoną lub niebieską wstęgą z napisem „Екатеринбургский мушкетерский п.” (Jekaterynburski Pułk Muszkieterów) oraz złotą gałązką dębową i laurową. Pod krzyżem znajdował się herb Jekaterynburga oraz wstęga z datami 1798 i 1898. Odznakę wieńczył złoty monogram cesarza Mikołaja II z koroną.

Upamiętnienie

W Łodzi nowo wyznaczoną ulicę, podczas budowy koszar i cerkwi św. Aleksego, nazwano na cześć pułku ulicą Ekaterynburską.

W 1859 roku w Jekaterynburgu, przy soborze św. Katarzyny, w miejscu, gdzie podczas stacjonowania pułku stał ołtarz polowy, odsłonięto pomnik. Został on wykonany z białego marmuru z tablicą, na której widniał napis: (ros) На сем месте находился престол полотняной церкви Екатеринбургского мушкетерского полка, квартировавшего в городе Екатеринбурге с 1798 г. по 1 июля 1807 г. Памятник поставлен усердием прихожан в 1859 г. вместо кирпичного, пришедшего в ветхость. Pomnik został zniszczony w 1930 roku podczas burzenia soboru.

W 2006 roku w Jekaterynburgu na miejscu starego pomnika, który istniał przed Muzeum Historii Obróbki Kamienia i Jubilerstwa, odsłonięto nowy pomnik poświęcony pułkowi.

W 1912 roku, z okazji 100. rocznicy bitwy pod Borodino, ufundowano pomnik 23 Dywizji Piechoty, na którym umieszczono tablicę upamiętniającą Jekaterynburski Pułk Piechoty.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Jurij Grigorjewicz Wieriemiejew: Екатеринбургский пехотный полк. [dostęp 2016-02-18]. (ros.).

37-й пехотный Екатеринбургский полк. regiment.ru. [dostęp 2016-02-18]. (ros.).

Памятник 23-й пехотной дивизии генерала А.Н.Бахметева. [w:] Бородино. Памятники-монументы войны 1812 года [on-line]. borodinoru.ru. [dostęp 2016-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-28)]. (ros.).

Witold Jarno, Przemysław Waingertner. Gmachy terytorialnych władz wojskowych szczebla okręgowego Wojska Polskiego w Łodzi. „Przegląd Nauk Historycznych”. 2015, R. XIV, NR 1, s. 42-45, 2015. Zbigniew Anusik. Łódź. [dostęp 2016-02-13].

Jewgienij Pawłowicz Aleksiejew, Władimir Antonowicz Czerepow, Stepan Piotrowicz Jarkow: Памятники монументального искусства Свердловской области. Jekaterynburg: Сократ, 2008, seria: Культурное наследие Свердловской области. ISBN 978-5-88664-362-6. (ros.).

Wiesław Caban: Służba rekrutów Królestwa Polskiego w armii carskiej w latach 1831-1873. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2001. ISBN 83-7181-209-4. Brak numerów stron w książce.

Waldemar Potkański: Terroryzm na usługach ugrupowań lewicowych i anarchistycznych w Królestwie Polskim do 1914. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2014, s. 186. ISBN 978-83-7181-894-3.