3,6-metrowy teleskop ESO
3,6-metrowy teleskop ESO to urządzenie należące do Europejskiego Obserwatorium Południowego, znajdujące się w Obserwatorium La Silla, położonym około 600 km na północ od Santiago de Chile. Jest to jeden z największych teleskopów optycznych, które powstały w latach 70. XX wieku. Teleskop został uruchomiony w 1976 roku, a jego nieustanna modernizacja komponentów czyni go jednym z najefektywniejszych instrumentów astronomicznych, wykorzystujących optykę adaptatywną.
Zdolność obserwacyjna
Teleskop ma zdolność do obserwacji obiektów o kącie godzinnym od −5,5 do 5,5, w zasięgu poniżej 70° odległości zenitalnej oraz od −120° do 29,5° deklinacji, co oznacza, że może badać obiekty „po drugiej stronie bieguna południowego”, w zakresie do −60°.
Obserwacje są wstrzymywane w przypadku wystąpienia poniższych warunków pogodowych:
- prędkość wiatru przekraczająca 20 m/s,
- wilgotność powietrza wyższa niż 90%,
- temperatura nieprzekraczająca 2° powyżej punktu rosy,
- obecność rosy na kopule,
- zachmurzenie nieba z możliwością opadów deszczu.
Poszukiwanie planet pozasłonecznych
Teleskop jest kluczowym instrumentem na Ziemi wykorzystywanym do badań z zastosowaniem spektrografu HARPS (High Accuracy Radial velocity Planet Searcher). Od czasu modernizacji i rozpoczęcia badań metodą pomiarów prędkości radialnej, odkrył on ponad 150 egzoplanet. W przeciwieństwie do Teleskopu Kosmicznego Keplera, HARPS koncentruje się na układach planetarnych bliskich Ziemi, co pozwala na przeprowadzanie dodatkowych obserwacji. Wśród odkryć znajduje się planeta HD 85512 b, która uważana jest za najlepszą z dotychczas odkrytych superziem, na której mogło rozwinąć się życie. W 2012 roku zidentyfikowano planetę w układzie najbliższej nam gwiazdy – Alfy Centauri.
Inne odkrycia
Zespół astronomów pod kierownictwem prof. Grzegorza Pietrzyńskiego odkrył pierwszy układ podwójny OGLE-LMC-CEP-0227, w którym jedna z gwiazd jest cefeidą. Teleskop był także wykorzystywany w projekcie Araucaria, który umożliwił zmierzenie odległości do Wielkiego Obłoku Magellana, co pozwoliło na wyznaczenie stałej Hubble’a z dokładnością do 3%.
Aparatura badawcza wycofana z użycia
- CES – spektrograf pracujący w paśmie 346–1028 nm,
- EFOSC2 – kamera oraz spektrograf przeznaczony do badań słabo widocznych obiektów,
- TIMMI-2 – wielofunkcyjne narzędzie do badań w podczerwieni (zakres pracy od 3 do 25 mikrometrów).
Galeria
Przypisy
Linki zewnętrzne
Strona internetowa Europejskiego Obserwatorium Południowego (pol. • ang.)
„The dynamical mass of a classical Cepheid variable star in an eclipsing binary system” – publikacja naukowa (ang.)
G. Pietrzyński et al. An eclipsing-binary distance to the Large Magellanic Cloud accurate to two per cent. „Nature”. 495, s. 76–79, 2013-03-07. DOI: 10.1038/nature11878. (ang.).