36 Łużycki pułk piechoty – oddział piechoty ludowego Wojska Polskiego.
Pułk był częścią 8 Drezdeńskiej Dywizji Piechoty, która wchodziła w skład 2 Armii Wojska Polskiego.
Formowanie
Pułk został sformowany w Siedlcach na podstawie rozkazu nr 8 Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego z dnia 20 sierpnia 1944, w oparciu o sowiecki etat pułku strzeleckiego nr 04/501. Uroczystość zaprzysiężenia miała miejsce 21 października 1944 roku w miejscowości Mordy.
Skład etatowy
- dowództwo i sztab
- 3 bataliony piechoty
- kompanie: dwie fizylierów, przeciwpancerna, rusznic ppanc, łączności, sanitarna, transportowa
- baterie: działek 45 mm, dział 76 mm, moździerzy 120 mm
- plutony: zwiadu konnego, zwiadu pieszego, saperów, obrony pchem, żandarmerii
Razem:
- żołnierzy: 2915 (w tym oficerów – 276, podoficerów – 872, szeregowców – 1765)
Sprzęt:
- 162 rkm
- 54 ckm
- 66 rusznic ppanc
- 12 armat ppanc 45 mm
- 4 armaty 76 mm
- 18 moździerzy 50 mm
- 27 moździerzy 82 mm
- 8 moździerzy 120 mm
Działania bojowe
Od momentu sformowania aż do zakończenia wojny, pułk brał udział w akcjach w ramach 8 Dywizji Piechoty. Po forsowaniu Nysy, zdobył przyczółek, a następnie toczył walki na kierunkach Nieder-Neundorf, Wehrkirch, Ödernitz oraz Diehsa. Pułk ścigał nieprzyjaciela w stronę Drezna, a podczas odpierania niemieckich ataków pancernych z południa prowadził walki obronne na południe od Niska. Następnie walczył na północ od Budziszyna w rejonie Gross- i Kleinwelka. W operacji praskiej kontynuował pościg w Sudetach, walcząc pod Lisci i Mikulašovice. Szlak bojowy zakończył 10 maja 1945 roku we wsi Lukov.
Sztandar pułku
Sztandar został wręczony pułkowi w dniu przysięgi, 23 października 1944 roku w Siedlcach.
Opis sztandaru:
Płat o wymiarach 82 × 124 cm, drzewce wykonane z jasnego drewna. Głowica ma kształt ażurowego, płaskiego grotu, wewnątrz której w otoku wieńca laurowo-dębowego umieszczono dwustronnie orły tego samego rodzaju, jakie noszono na czapkach 1 Armii Wojska Polskiego.
Strona główna:
Na tle biało-czerwonym, na czerwonym aplikowanym polu w kształcie koła haftowany białą nicią orzeł.
Strona odwrotna:
Na tle biało-czerwonym napis haftowany czarną nicią: „36 PUŁK PIECHOTY”, poniżej haftowane zielono-czarną nicią dwie skrzyżowane gałązki.
Pułk w okresie pokoju
Po krótkim pobycie w Niemczech, pułk wrócił do kraju i rozpoczął służbę patrolową na zachodniej granicy. 20 maja 1945 roku dowódca pułku wysłał grupę operacyjną samochodami, aby jak najszybciej wystawić posterunek na moście na Odrze w Nowej Soli. Następnie pułk zabezpieczał odcinek od Sulechowa do Nowej Soli, a jego sztab stacjonował w Kargowej. Tego samego dnia pułk przeszedł do obrony granicy na Nysie Łużyckiej, osadzając 25-kilometrowy odcinek od Zasiek do Mużakowa, z sztabem w Tuplicach.
W październiku 1946 roku 36 pp został tymczasowo podporządkowany dowódcy 9 Drezdeńskiej Dywizji Piechoty i działał na terenie województwa rzeszowskiego przeciw oddziałom UPA. Kilka tygodni później powrócił do macierzystej dywizji i został przetransportowany do Łowicza, gdzie zajął „czerwone koszary”, w których przed wojną stacjonował 10 pułk piechoty. Pułk rozpoczął służbę garnizonową oraz szkolenie rekrutów.
Na podstawie rozkazu MON nr 0046/Org. z dnia 30 marca 1949 roku, dowódca 8 DP przekazał 36 pułk piechoty – JW 1784 Łowicz w podporządkowanie dowódcy 2 DP. Tym samym rozkazem pułk został przeniesiony do Lublińca i zakwaterowany przy ul. 15 Grudnia, a później przy ul. Sobieskiego.
Rozkazem MON nr 0026/Org. z dnia 4 września 1956 roku, pułk został podporządkowany dowódcy 7 Dywizji Piechoty z Nysy. 7 Dywizja w tym czasie przechodziła reorganizację i przejęła nazwę rozwiązywanej 2 Dywizji Piechoty z Częstochowy. W tym samym roku pułk został skadrowany i przekształcony w 36 pułk zmechanizowany, który w kolejnych miesiącach został rozwiązany.
Tradycje
Na podstawie rozkazu nr 07/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 maja 1967 roku, dotyczącego przekazania jednostkom wojskowym historycznych nazw i numerów oddziałów frontowych oraz ustanowienia dorocznych świąt jednostek, nazwę 36 Łużyckiego pułku zmechanizowanego przyjął 39 pułk zmechanizowany z Trzebiatowa.
Miejsce stacjonowania jednostki
- Kargowa – w okresie służby granicznej 1945
- Lesko 1945
- Łowicz ul. Stanisławskiego – 1949
- Lubliniec ul. 15 Grudnia, ul. Sobieskiego 35 – 1949 do 1956
Żołnierze pułku
Dowódcy pułku
ppłk Mikołaj Kiryluk (28 sierpnia 1944 – do końca wojny)
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Wanda Bigoszewska, Henryk Wiewióra: Sztandary ludowego Wojska Polskiego 1943 – 1974. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974.
Mieczysław Juchniewicz: 36 Łużycki. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej, T. 1, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek piechoty. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1965.
Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945–1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
Stanisław Rzepski: 8 Dywizja Piechoty. Z dziejów 8 Drezdeńskiej Dywizji Piechoty im. Bartosza Głowackiego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1970.