36 batalion saperów
36 batalion saperów był samodzielnym pododdziałem wojsk inżynieryjnych ludowego Wojska Polskiego.
Jednostka została utworzona w październiku 1944 roku w miejscowości Oleśniki na podstawie rozkazu Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego nr 41 z dnia 6 października 1944, jako część 5 Mazurskiej Brygady Saperów.
Przysięgę żołnierze batalionu złożyli 7 stycznia 1945 roku w zespole dworskim w Trawnikach, gdzie wcześniej odbywało się szkolenie.
Szlak bojowy
W trakcie całej wojny batalion wchodził w skład 5 BSap. Brał udział w rozminowywaniu Warszawy w rejonie Żoliborza oraz Bielan. W okresie od 23 lutego do 5 marca 1945 roku zabezpieczał most na Wiśle w Puławach podczas wiosennego spływu lodów. 8 marca 1945 roku został skierowany do Serocka, gdzie rozminowywał północne obszary województwa warszawskiego, w szczególności przyczółek modliński. Działania te trwały aż do zakończenia wojny. Od marca 1945 roku batalion został przeniesiony do Pułtuska, aby kontynuować rozminowywanie północnych regionów województwa warszawskiego oraz przyczółka modlińskiego. Po wojnie, razem z innymi jednostkami brygady, brał udział w rozminowywaniu terenów byłych Prus Wschodnich.
3 grudnia 1945 roku, w ramach wsparcia w rozminowywaniu, 5 Brygada otrzymała batalion niemieckich jeńców wojennych w liczbie 369 osób. Jeńcy zostali przydzieleni do Pułtuska i włączeni do 34 bsap, gdzie przeszli szkolenie z zakresu organizacji i metod rozminowywania, ponieważ większość z nich to byli żołnierze piechoty. Wiosną 1946 roku 79 osób zostało przydzielonych do 36 batalionu. Jeńcami w batalionie dowodzili niemieccy oficerowie i podoficerowie saperzy pod nadzorem polskich dowódców. Od wiosny 1946 roku prowadzili prace rozminowujące w rejonach Serocka, Pułtuska, Ostrołęki, Łomży oraz nad Biebrzą. Straty wśród jeńców w 1946 roku wyniosły 17 zabitych i 13 rannych. Warunki rozminowania w obszarach nad Narwią i Biebrzą były bardzo trudne, z warstwą mułu osiągającą nawet 60 cm po wielokrotnych wylewach rzek. Dodatkowo bujna roślinność często maskowała miny, co prowadziło do przypadków samookaleczenia wśród jeńców. Niemcy realizowali zadania rozminowania do 1947 roku, a liczba wydobytych min przez nich była wliczana do ogólnego stanu batalionu.
Batalion nie posiadał żadnych mian ani odznaczeń.
W 1951 roku 36 batalion saperów 5 psap został przekształcony w 3 batalion saperów 5 psap. Bojowe tradycje 36 bsap przejął nowo formujący się w Głogowie 36 batalion saperów 2 Korpusu Zmechanizowanego.
Obsada personalna
Dowódcy batalionu:
- mjr Wasyl Dudar
Dowództwo batalionu w czasie wojny:
- mjr Wasyl Dudar
- szef sztabu – kpt. Anatol Puzyrew
- zastępca dowódcy ds. polityczno-wychowawczych – ppor. Czesław Ruszkowski
- pomocnik dowódcy ds. technicznych – kpt. inż. Jan Zgierski
- pomocnik dowódcy ds. materiałowo-technicznego zaopatrzenia – kpt. Włodzimierz Jeremczuk
Struktura organizacyjna
Etat 012/109:
- dowództwo i sztab
- dowódca 1 ksap – por. Stefan Miszczenko
- dowódca 2 ksap – ppor. Andrzej Żukow
- pluton dowodzenia
- 3 x kompania saperów
- 3 x pluton saperów
- drużyna zaopatrzenia
- kwatermistrzostwo
- punkt pomocy medycznej
- lazaret weterynaryjny
- warsztaty i magazyn techniczny
- drużyna gospodarcza
Razem:
żołnierzy – 321 (w tym oficerów – 31, podoficerów – 62, szeregowych – 228)
Sprzęt:
miny – 483
W Siłach Zbrojnych PRL
Zgodnie z „Planem zamierzeń organizacyjnych na lata 1951–1952” oraz rozkazem Ministra ON Nr 0045/0rg z 17 maja, w OW „Śląsk” w Głogowie sformowano 36 batalion saperów dla 2 Korpusu Zmechanizowanego. Batalion zakończył formowanie 1 grudnia 1952 roku, przejmując numer „wojenny” batalionu 3 Brygady Saperów.
Struktura organizacyjna:
- dowództwo i sztab
- drużyna dowodzenia
- trzy kompanie saperów
- pluton szkolny
- pluton techniczny
- pluton sprzętu przeprawowego
- pluton gospodarczy
- sekcja samochodowa
Razem 301 żołnierzy oraz 3 cywili.
Plan mobilizacyjny „PM 53” zakładał, że batalion sformuje:
36 pułk saperów 2 KZ (N-3).
Przypisy
Bibliografia
Zdzisław Barszczewski: Przywrócone życiu. Rozminowanie ziem Polski. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 1998. ISBN 83-11-08751-2.
Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945–1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
Juliusz Malczewski, Roman Polkowski: Wojsko Polskie. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek inżynieryjno-saperskich, drogowych i chemicznych. T. 4. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1970.
5 Brygada Saperów im. gen. Ignacego Prądzyńskiego w 50 rocznicę powstania. Szczecin-Podjuchy 1994.