33 Dywizja Strzelców
33 Dywizja Strzelców była jednostką piechoty Armii Czerwonej w czasie wojny domowej w Rosji, obejmującej również wojnę polsko-bolszewicką.
Formowanie i walki
Dywizja została sformowana w październiku 1918 roku w Astrachaniu jako 1 Dywizja Strzelców. W marcu 1919 zmieniono jej nazwę na 33 Kubańską Dywizję Strzelców. Walczyła w składzie 8 Armii i 11 Armii na froncie południowym, biorąc udział w bitwach pod Astrachaniem, Kantymirowką, Pawłowem i Woroneżem. W marcu 1920 dołączyła do 9 Armii, a w maju 1920 przeszła do 10 Armii. W czerwcu została podporządkowana dowódcy Frontu Zachodniego, Tuchaczewskiemu, biorąc udział w jego ofensywie, walcząc w rejonie Mołodeczna, nad Niemnem oraz Narwią.
Na dzień 1 sierpnia 1920 dywizja liczyła w stanie bojowym 442 żołnierzy, w tym 3130 piechoty. Jej uzbrojenie obejmowało 139 ciężkich karabinów maszynowych oraz 28 dział.
Dywizja doświadczyła znacznych strat podczas odwrotu znad Wisły i została rozformowana 30 sierpnia 1920.
Dowódcy dywizji
W czasie starć z Polakami dywizją dowodzili: O.A. Stigga (od 3 marca do 25 sierpnia) oraz N.A. Szabanow (od 25 do 30 sierpnia).
Struktura organizacyjna
Skład dywizji w sierpniu 1920 przedstawiał się następująco:
- 97 Brygada Strzelców
- 289 pułk strzelców
- 290 pułk strzelców
- 291 pułk strzelców
- 98 Brygada Strzelców
- 292 pułk strzelców
- 293 pułk strzelców
- 294 pułk strzelców
Przypisy
Bibliografia
Józef Moszczeński: Rosyjski plan bitwy nad Wisłą w 1920. W: Izabela Borańska-Chmielewska (projekt): Polskie zwycięstwo dla wolności Europy; księga pamiątkowa arma virumque cano; 100-lecie bitwy warszawskiej 1920. Warszawa: Wojskowy Instytut Wydawniczy; Centralna Biblioteka Wojskowa, 2020. ISBN 978-83-955800-5-5.
Materiały do historii wojny 1918-1920 r. T. I/1 Bitwa Warszawska – Bitwa nad Bugiem 27 VII – 7 VIII 1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1935.
Grzegorz Łukomski, Bogusław Polak, Mieczysław Wrzosek: Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1990, seria: Monografie Instytutu Nauk Społecznych.
J. Odziemkowski, Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919 – 1920, wyd. RYTM, Warszawa 2004.