33 Batalion Celny
33 Batalion Celny to jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.7300/Mob. z dnia 9 czerwca 1921 roku, w miejsce batalionów etapowych powstały bataliony celne. 33 batalion celny został utworzony w Brześciu Litewskim, na podstawie II/IV i V/IV batalionu etapowego. Etat batalionu obejmował 14 oficerów oraz 600 szeregowych, a jednostka ta podlegała Ministerstwu Spraw Wewnętrznych.
Choć batalion był pełnoprawnym oddziałem wojskowym, nie był częścią pokojowego etatu armii, co uniemożliwiało pozyskiwanie rekrutów z normalnego poboru. Ministerstwo Spraw Wojskowych często przydzielało batalionowi żołnierzy przeznaczonych do zwolnienia, a także oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów, którzy zostali uznani przez dowództwa okręgów generalnych za niezdolnych do dalszej służby wojskowej.
W listopadzie 1921 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych podjęło decyzję o powołaniu brygad celnych, a 33 batalion celny został włączony w struktury 7 Brygady Celnej.
Od momentu swojego utworzenia do listopada 1921 roku sztab batalionu stacjonował w Mikaszewiczach. Następnie, w grudniu 1921 roku przeniesiono go do Korotycz, w lutym 1922 roku do Olszan, w marcu do Sienkiewicz, a 1 kwietnia 1922 roku do Prozoroków, gdzie jednostka pozostała aż do swojego rozwiązania w jesieni 1922 roku.
Realizując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922 roku, Minister Spraw Wewnętrznych na podstawie rozkazu z 9 listopada 1922 roku zmienił nazwę „Bataliony Celne” na „Straż Graniczna” i wprowadził nową organizację wewnętrzną w formacji. 33 batalion celny został przekształcony w 33 batalion Straży Granicznej.
Służba celna
Zgodnie z rozkazem poleskiego inspektora wojskowego granicy wschodniej z 19 października 1921 roku, 33 batalion celny obsadził odcinek granicy od Prypeci do wsi Radziwiłowicze, gdzie znajdowało się dowództwo batalionu.
Odcinek batalionowy został podzielony na cztery pododcinki, które były obsadzane przez kompanie odpowiedzialne za wystawianie posterunków oraz patrole. Posterunki były rozmieszczane wzdłuż linii granicznej w taki sposób, aby mogły się nawzajem widzieć w ciągu dnia. W tej kwestii batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej, które wystawiały swoje jednostki w głębi strefy, poza linią graniczną, podczas gdy batalion zabezpieczał samą linię graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście.
Sąsiednie bataliony
- 24 batalion celny ⇔ 29 batalion celny – IX 1921
- 40 batalion celny ⇔ 37 batalion celny – XII 1921
Kadra batalionu
Dowódcy batalionu
Dowódcy kompanii
Struktura organizacyjna
Dyslokacja batalionu w listopadzie 1921 roku:
- dowództwo batalionu – Maleszewo Duże
- 1 kompania celna – Maleszewo Małe
- 2 kompania celna – Rubryń
- 3 kompania celna – Radziłowicze
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
Teresa T. Prengel-Boczkowska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
Ordre de bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn. 110/350 i 110/351)
Materiały dotyczące dyslokacji Inspektoratu Wojskowego Granicy Wschodniej Województwa Poleskiego, 1921–1922 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Sprawy organizacyjno−dyslokacyjne Inspektoratu Granicy Wschodniej „Polesie” → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.