31
31 to amerykańsko-brytyjski film fabularny z 2016 roku, którego reżyserem oraz scenarzystą jest Rob Zombie. W głównych rolach występują Sheri Moon Zombie, Jeff Daniel Phillips, Malcolm McDowell, Meg Foster oraz Richard Brake. Jest to horror, w którym bohaterowie – pracownicy wesołego miasteczka – zostają porwani i zmuszeni do uczestnictwa w brutalnej grze o życie. Światowa premiera miała miejsce 23 stycznia 2016 roku podczas Sundance Film Festival. 16 września tego samego roku film zadebiutował w kinach w Stanach Zjednoczonych. W Polsce po raz pierwszy wyemitowano go na stacji Cinemax 31 marca 2017 roku. Mimo mieszanych recenzji krytyków, film zdobył nominacje do siedmiu nagród filmowych.
Fabuła
Akcja rozgrywa się w Halloween. Piątka pracowników objazdowego wesołego miasteczka, w tym Charly, zostaje porwana przez grupę zamaskowanych szaleńców. W zamkniętym miejscu zwanym Murder World muszą walczyć o przetrwanie przez dwanaście godzin, odpierając ataki psychopatycznych porywaczy. Jeśli uda im się przeżyć, zostaną uwolnieni.
Obsada
- Sheri Moon Zombie – Charly
- Meg Foster – Venus Virgo
- Richard Brake – Doom-Head
- Jeff Daniel Phillips – Roscoe Pepper
- Malcolm McDowell – Ojciec Napoleon-Horatio-Silas Murder
- Lawrence Hilton-Jacobs – Panda Thomas
- Kevin Jackson – Levon Wally
- Jane Carr – Siostra Serpent
- Judy Geeson – Siostra Dragon
- Pancho Moler – Sick-Head
- David Ury – Schizo-Head
- Lew Temple – Psycho-Head
- Torsten Voges – Death-Head
- Elizabeth Daily – Sex-Head
- Daniel Roebuck – pastor Victor
- Ginger Lynn – Cherry Bomb
- Tracey Walter – Lucky Leo
- Michael „Red Bone” Alcott – Fat Randy Bumpagussy
- Esperanza America – Snoopy
- Andrea Dora – Trixie
Produkcja
Plany dotyczące nakręcenia filmu ogłosił Rob Zombie w maju 2014 roku, publikując teaserowy plakat z zakrwawioną maską klauna i liczbą 31, opatrzony zdaniem „a Rob Zombie film”. Media spekulowały, że projekt może być sequelem lub prequelem filmów Dom tysiąca trupów (2003) i Bękarty diabła (2005), w których głównym antagonistą był Kapitan Spaulding (Sid Haig). Zombie zaprzeczył tym doniesieniom, twierdząc, że jego film oparty jest na oryginalnym pomyśle, a tytuł nawiązuje do dnia 31 października – halloween. W lipcu 2014 roku, w wywiadzie dla Entertainment Weekly, ujawnił, że fabuła skupi się na piątce ludzi zmuszonych do udziału w makabrycznej grze. Jake Perlman z tej samej redakcji określił film mianem „killer clown movie” (film o morderczych klaunach). Inspirację dla filmu stanowiły statystyki dotyczące zaginięć w dniu halloween. Zombie odwiedził też pałac strachów Great American Nightmare, gdzie zobaczył pracowników przebranych za klaunów z piłami mechanicznymi. W lipcu 2014 roku reżyser zapowiedział, że nakręci „paskudny, naturalistyczny” horror w stylu „guerrilla”.
W obsadzie znalazł się zespół aktorów, z którymi Zombie regularnie współpracuje. Sheri Moon Zombie, Meg Foster, Judy Geeson, Jeff Daniel Phillips, Torsten Voges oraz Daniel Roebuck zagrali w filmie The Lords of Salem (2012). W marcu 2015 roku ogłoszono, że do obsady dołączy Malcolm McDowell (Halloween, Halloween II). Wstępne doniesienia sugerowały, że Bill Moseley i Sid Haig odrzucili propozycję występu w filmie, chociaż w rzeczywistości nie zaproponowano im ról. Efekty specjalne stworzył Wayne Toth.
Latem 2014 roku Zombie ogłosił, że część produkcji zostanie sfinansowana dzięki crowdfundingowi, co miało związek z przekształcającymi się warunkami w branży filmowej. W lutym 2015 roku ruszyła druga kampania na stronie Fanbacked.com, mająca na celu dalsze dofinansowanie projektu. Zdjęcia do filmu rozpoczęły się z miesięcznym opóźnieniem na początku marca 2015 roku i trwały do kwietnia, przez dwadzieścia dni. Zombie określił 31 jako „najbrutalniejszy film, jaki dotychczas nakręcił”.
W trakcie postprodukcji Zombie intensywnie promował film, publikując zdjęcia oraz organizując cichy pokaz nieukończonego obrazu we wrześniu 2015 roku. W pierwszym tygodniu stycznia 2016 roku zaprezentowano oficjalny plakat filmowy.
Wydanie filmu
Na początku listopada 2015 roku spekulowano, że 31 zadebiutuje podczas nadchodzącego Sundance Film Festival, co okazało się prawdą. 23 listopada ogłoszono, że film wejdzie w skład oficjalnej selekcji styczniowej edycji festiwalu, a premiera miała miejsce 23 stycznia 2016 roku. Po premierze festiwalowej Alchemy, oficjalny dystrybutor, zapowiedział wydanie filmu do kin latem 2016 roku. Ostatecznie komercyjna premiera miała miejsce 16 września 2016 roku, a film został udostępniony w serwisach VOD przez Saban Films. Premiera w Rosji miała miejsce 15 września, a w Wielkiej Brytanii film zadebiutował 23 września. 30 września film zadebiutował w Indonezji, a 21 października trafił do wybranych kin w USA. W Japonii pojawił się 22 października, a w Niemczech 27 października. W styczniu 2017 roku film dystrybuowano w krajach skandynawskich, w tym w Szwecji i Norwegii. Poza Sundance, film był prezentowany na festiwalach w Korei Południowej, Irlandii, Szwecji i Francji. W Polsce obraz nie był pokazywany w kinach, lecz zadebiutował w telewizji na Cinemax 31 marca 2017 roku.
Kategoria wiekowa
31 był trzykrotnie zgłaszany do Motion Picture Association of America (MPAA) w celu przyznania kategorii wiekowej. Rob Zombie starał się o kategorię „R”, która pozwala osobom poniżej 17. roku życia oglądać film tylko w towarzystwie rodzica lub opiekuna. MPAA dwukrotnie przyznała filmowi kategorię „NC-17”, co oznacza, że jest przeznaczony tylko dla widzów powyżej 17. roku życia. Ostatecznie 5 stycznia 2016 roku film uzyskał kategorię, o którą starał się reżyser.
Opinie
Redaktor portalu hisnameisdeath.com uznał 31 za jeden z najlepszych horrorów 2016 roku, przyznając mu piętnaste miejsce w rankingu dwudziestu pięciu tytułów. Podobne opinie wyrazili dziennikarze współpracujący z serwisem horrornchill.com.
Recenzje
Film zyskał mieszane opinie krytyków. Serwis Rotten Tomatoes, analizując 32 recenzje, przyznał mu 50-procentowe wsparcie (wcześniej było to 56% na podstawie 16 recenzji). Jako pierwszy recenzję filmu opublikował Chris Bumbray z Joblo.com, chwaląc reżysera za przedstawienie postaci jako „ludzi z krwi i kości”, a nie stereotypowych „seksownych nastolatków”. Najbardziej docenił występ Meg Foster. Ocenił film jako „solidną robotę gatunkową” i stwierdził, że „fani mocnego gore pokochają każdą sekundę filmu”. Dennis Harvey z Variety zauważył, że film „wygląda i brzmi dobrze”, jednak krytykował jego zbyt karykaturalny przebieg oraz „podziurawione” dialogi. Christopher Cushing z ShockTillYouDrop.com zauważył, że film jest nawiązaniem do klasyków, takich jak The Most Dangerous Game (1932) i Lunapark (1981) Tobiego Hoopera, widząc również inspiracje w Teksańskiej masakrze piłą mechaniczną (1974). Cushing podsumował 31 jako „udany, hołdujący kinu lat wcześniejszych i szybko nakręcony film exploitation”. Matt Oakes z Silver Screen Riot ocenił film na „D+”, krytykując „nieokiełznany mizoginizm” oraz „bezsensowną przemoc”. Albert Nowicki (His Name Is Death) zauważył, że film przypomina momentami najgorsze pozycje nurtu found footage, a niestabilna kamera nie koncentruje się na efektach gore, ale jednocześnie zaznaczył, że defekty nie umniejszają wartości filmu Zombie. Kreacja Richarda Brake’a, odtwórcy roli Doom-Heada, zyskała pozytywne opinie krytyków.
Kontrowersje
W sierpniu i wrześniu 2016 roku amerykańskie media informowały o niepokojących incydentach związanych z osobami przebranymi za klauny, które prześladowały mieszkańców w wielu stanach. Dziennikarze, w tym Ben Guarino z The Washington Post, sugerowali, że mogło to być nietypową formą promocji filmu 31.
Nagrody i wyróżnienia
2015, Moviepilot Fan Horror Awards:
nagroda w kategorii najbardziej oczekiwany film
2016, Fright Meter Awards:
nominacja do nagrody Fright Meter w kategorii najlepszy aktor drugoplanowy (wyróżniony: Richard Brake)
nominacja do nagrody Fright Meter w kategorii najlepsza charakteryzacja (Wayne Toth)
nominacja do nagrody Fright Meter w kategorii najlepsza ścieżka dźwiękowa (Chris Harris, John 5, Bob Marlette, Rob Zombie)
2016, BloodGuts UK Horror Awards:
nominacja do nagrody BloodGuts UK Horror w kategorii najlepszy aktor (Richard Brake)
nominacja do nagrody BloodGuts UK Horror w kategorii najlepsza aktorka drugoplanowa (Meg Foster)
nominacja do nagrody BloodGuts UK Horror w kategorii najlepszy aktor drugoplanowy (Malcolm McDowell)
2017, Fangoria Chainsaw Awards:
nominacja do nagrody Chainsaw w kategorii najlepszy aktor drugoplanowy (Richard Brake)