31 Armia Rakietowa (ros. 31-я ракетная армия (31РА)) to związek operacyjny Wojsk Rakietowych Przeznaczenia Strategicznego Związku Radzieckiego, a później Rosji. Sztab tej armii ma swoją siedzibę w mieście Orenburg, położonym na Uralu, o numerze JW 29452.
Dowództwo armii zostało utworzone 8 czerwca 1970 roku na podstawie 18 Samodzielnego Korpusu Rakietowego z Permu, zgodnie z dyrektywą Głównodowodzącego Wojsk Rakietowych Przeznaczenia Strategicznego ZSRR z 23 kwietnia 1970 roku.
Skład
W skład świeżo utworzonego związku operacyjnego weszły:
- 13 Dywizja Rakietowa. Jej jednostki są ulokowane w miejscowości Jasnyj w obwodzie orenburskim, znanej również jako Dombarowskij, która jest miastem zamkniętym ZATO Komarowskij (Комаровский, Оренбургская область) – JW 68545;
- 59 Dywizja Rakietowa. Jej jednostki rozmieszczone są w miejscowości Kartały w obwodzie czelabińskim – JW 68547;
- 52 Tarnopolsko-Berlińska Dywizja Rakietowa. Jednostki tej dywizji znajdują się w miejscowości Perm-75, znanej jako Berszet, która jest faktycznie miastem zamkniętym ZATO Zwiozdnyj (Звёздный, Пермский край) – JW 54090;
- 42 Tagilska Dywizja Rakietowa. Jej jednostki są rozmieszczone w miejscowości Niżnyj Tagił-39, znanej jako Iwa w obwodzie swierdłowskim – JW 34103;
- 38 Dywizja Rakietowa. Jej jednostki ulokowane zostały w Dierżawinsk-1, znanym również jako Stepnoj, w byłym obwodzie torgajskim w Kazachstanie – JW 33738;
- Brygada Rakietowa w miejscowości Szadrinsk w obwodzie kurgańskim;
- Brygada Rakietowa w miejscowości Sary-Ozek w obwodzie tałdy-kurgańskim w Kazachstanie;
- Brygada Rakietowa w miejscowości Kattakurgan w Uzbekistanie.
W 1975 roku do 31 Armii Rakietowej włączono 8 Melitopolską Dywizję Rakietową z miejscowości Jurja-2 (miasto zamknięte ZATO Pierwomajskij – Первомайский, Кировская область) – JW 44200, która została przeniesiona z 27 Armii Rakietowej. Wkrótce potem do armii dołączono 14 Dywizję Rakietową z dowództwem w miejscowości Joszkar-Oła – JW 34096, która w 1996 roku została włączona do 27 Armii Rakietowej.
W 1991 roku rząd Kazachstanu podpisał umowę o statusie bez broni jądrowej, co doprowadziło do stopniowej likwidacji jednostek 38 Dywizji Rakietowej z Dierżawinska, a w 1996 roku dywizja została całkowicie rozformowana.
W początkowym okresie 31 Armia Rakietowa dysponowała rakietami typu R-14 (kod NATO: SS-5 Skean) oraz R-16 (kod NATO: SS-7 Saddler). W 1978 roku wprowadzono do uzbrojenia rakiety RSD-10 Pionier (kod NATO: SS-20 Saber), które jako pierwsze otrzymały pułki dywizji rakietowej w Niżnym Tagile. W 1989 roku rozpoczęto wyposażanie jednostek w rakiety typu RS-22 (kod NATO: SS-24 Scalpel), które jako pierwsze otrzymały jednostki dywizji rakietowej w Permie. Od 1995 roku podstawowe uzbrojenie stanowią rakiety typu Topol-M (kod NATO: Stalin).
Obecnie 31 Armia Rakietowa uznawana jest za najsilniejszy związek operacyjny rosyjskich Wojsk Rakietowych Przeznaczenia Strategicznego.
Dowódcy 31 Armii Rakietowej
27 czerwca 1970 – 5 czerwca 1979 – gen. płk Iwan Szewcow
5 czerwca 1979 – 8 listopada 1985 – gen. płk Władimir Gierasimow
8 listopada 1985 – 7 sierpnia 1988 – gen. mjr (od 17 lutego 1986 – gen. por.) Nikołaj Cziczewatow
7 sierpnia 1988 – 2 listopada 1993 – gen. mjr (od 20 lutego 1990 – gen. por.) Igor Pustowoj
4 listopada 1993 – 22 czerwca 2002 – gen. major (od 6 maja 1994 – gen. por.) Anatolij Borzienkow
22 czerwca 2002 – 12 października 2007 – gen. por. Jurij Kononow
12 października 2007 – 4 września 2010 – gen. mjr Iwan Riewa
od 4 września 2010 – gen. por. Anatolij Kułaj.
Przypisy
Bibliografia
B. Potyrała, W. Szlufik – „Dowództwo sił Zbrojnych ZSRR od rewolucji naukowo-technicznej do równowagi strategicznej”, wyd. WSP Częstochowa, 2000 r.
„Orenburska strategiczna. Kronika podstawowych faktów z historii Orenburskiej armii rakietowej”, Wyd. Perm 2001 r.
„Perechen woinskich czastiej 1946-1991”, wyd. Tomsk, 2002 r.
W. Fieskow, K. Kałasznikow, W. Golikow – „Armia Radziecka w latach zimnej wojny 1946-1991”, wyd. Tomsk, 2004 r.
Stanisław Zarychta: Broń jądrowa w kształtowaniu bezpieczeństwa 1945–2015. Warszawa: Bellona SA, 2016. ISBN 978-83-11-14235-0.