3 Zaporoska Brygada Strzelców – jednostka piechoty wchodząca w skład Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
W wyniku rozmów atamana Symona Petlury z naczelnikiem państwa oraz naczelnym wodzem wojsk polskich Józefem Piłsudskim, które miały miejsce w grudniu 1919, Piłsudski wyraził zgodę na utworzenie ukraińskich jednostek wojskowych w Polsce.
Brygada została powołana na podstawie rozkazu dowódcy 1 Zaporoskiej Dywizji Strzelców nr 99 z dnia 22 października 1920. W jej skład weszły: 4 Bohuński kureń piechoty oraz Bohuno-Karmelucki kureń piechoty. W późniejszym czasie brygada była uzupełniana w wyniku mobilizacji przeprowadzonej w Międzyborzu i jego okolicach, co pozwoliło na skompletowanie trzech pełnych pododdziałów: 7 kureń im. płk. Iwana Bohuna, 8 kureń im. Atamana Jana Karmeluka oraz nowotworzonego 9 kurenia im. Hetmana Piotra Sahajdacznego.
W wyniku podpisania przez Polskę układu o zawieszeniu broni na froncie przeciwbolszewickim, od 18 października ukraińskie wojska były zmuszone do prowadzenia działań zbrojnych samodzielnie.
W dniu 21 listopada, pod naporem wojsk sowieckich, brygada poniosła znaczące straty i przeszła na zachodni brzeg Zbrucza, gdzie została internowana przez Wojsko Polskie. Żołnierze zostali skierowani do obozu internowania w Pikulicach.
Zgodnie z rozkazem dowódcy dywizji nr 171 z 21 czerwca 1921, 3 Zaporoska Brygada Strzelców została przekształcona w jeden zbiorczy kureń z dwoma sotniami, który wszedł w skład 2 Zaporskiej Brygady Zbiorczej, początkowo nosząc numer porządkowy 6, a od 26 czerwca – numer 4.
Na mocy rozkazu dowódcy dywizji nr 181 z 30 czerwca, 4 kureń zbiorczy ponownie otrzymał imię atamana Jana Karmeluka, jego 1 sotnia – płk. Iwana Bohuna, a 2 sotnia – hetmana Piotra Sahajdacznego.
Zgodnie z rozkazem dowódcy 1 Zaporoskiej Dywizji Strzelców nr 252 z 6 października 1922, kureń został przekształcony w sotnię zbiorczą, a sotnie w czoty, przy czym pododdziały zachowały swoje tradycyjne nazwy.
Struktura organizacyjna
Organizacja brygady w listopadzie 1920:
- dowództwo i sztab
- drużyna łączności
- oddział zaopatrzenia
- 7 Zaporoski kureń strzelców im. płk. Iwana Bohuna
- 8 Zaporoski kureń strzelców im. Atamana Jana Karmeluka
- 9 Zaporoski kureń strzelców im. hetm. Piotra Sahajdacznego
Żołnierze oddziału
Przypisy
Bibliografia
Jacek Legieć: Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w kampanii polsko-bolszewickiej 1920 r.. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2002. ISBN 83-7322-529-3.
Janusz Odziemkowski, Andrij Rukkas: Polska – Ukraina 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Volumen”, 2017. ISBN 978-83-64708-29-9.
Andrij Rukkas: Razem z Wojskiem Polskim. Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w 1920 roku. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej–Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8098-843-9.
Sebastian Szajdak: Polsko–ukraiński sojusz polityczno–wojskowy w 1920 roku. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2005. ISBN 83-7399-132-8.