3/VIII Batalion Wartowniczy – jednostka Wojska Polskiego, która realizowała służbę ochronną na granicach II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
3/VIII batalion wartowniczy powstał w 1919 roku.
Był częścią struktury Okręgu Generalnego Toruń. W jego skład wchodziło dowództwo oraz cztery kompanie, z których każda składała się z trzech plutonów. W dowództwie, oprócz dowódcy batalionu, pracowali oficerowie: sztabowy, adiutant, prowiantowy oraz kasowy; a także podoficerowie: mundurowy, prowiantowy, rusznikowy, sanitarny oraz sześciu ordynansów.
Pod koniec września 1920 roku podjęto decyzję o rozwiązaniu Korpusu Strzelców Granicznych. 29 września 1920 r. dyrektywa Ministerstwa Spraw Wojskowych nakazała batalionom wartowniczym zabezpieczenie granic. Z 48 batalionów wartowniczych, 21 zostało przydzielonych do służby granicznej.
Proces luzowania jednostek Strzelców Granicznych w DOG „Pomorze” rozpoczął się 4 grudnia 1920 roku. Granice przylegające do tego okręgu podzielono na pięć odcinków. Drugi odcinek, obejmujący granicę z Wolnym Miastem Gdańskiem, przejął batalion wartowniczy nr 3/VIII, którego dowództwo stacjonowało w Tczewie.
14 kwietnia 1920 roku batalion wartowniczy 3/VIII został włączony do 4 pułku Strzelców Granicznych.
Służba graniczna
27 marca 1920 roku 3/VIII batalion wartowniczy, wspólnie z pododdziałami 4 pułku strzelców granicznych, zabezpieczał zachodnią granicę Okręgu Generalnego „Pomorze”, a jego dowództwo miało siedzibę w Wejherowie.
Na początku 1921 roku dowództwo batalionu oraz 2. kompania stacjonowały w garnizonie Tczew, natomiast kompania graniczna znajdowała się w garnizonie Gniew.
Zgodnie z rozkazem DOG „Pomorze” z 29 listopada 1920 roku, batalion obsadził odcinek granicy od Falkonau do Kolubek, co stanowiło punkt styku północnej granicy Wolnego Miasta Gdańska z granicą polską. Długość tego odcinka wynosiła 140 km. Dowództwo batalionu stacjonowało w Tczewie, a dowództwa kompanii w Tczewie, Goniszewie, Żukominie i Mapowie.
Sąsiednie bataliony
- 4/II batalion wartowniczy ⇔ 1/VIII batalion wartowniczy − 1920
Przypisy
Bibliografia
Wykaz garnizonów znajdujących się na terenie podległym Ministerstwu Spraw Wojskowych według stanu z dnia 1 lutego 1921 roku, L. 11000 taj./Piech. I Ewid.. [w:] Adiutantura Generalna Naczelnego Wodza, sygn. 701/2/94 [on-line]. Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, 1 lutego 1921. [dostęp 4 października 2017].
Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”, nr 24, 2003. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
Teresa T. Prengel-Boczkowska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Wartownicze”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
Wiktor Brummer, Wacław Zawadzki. Spis byłych oddziałów Wojska Polskiego. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”, nr 2 (183), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
Rozkaz Dowództwa Okręgu Generalnego „Pomorze” dotyczący obsady granicy → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Dyslokacja oddziałów Strzelców Granicznych 1920–1921 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.