Szczeciński Oddział WOP nr 3
Był to rozwiązany oddział w strukturze Wojsk Ochrony Pogranicza, który pełnił służbę graniczną na odcinku granicy polsko-niemieckiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
3 Szczeciński Oddział WOP JW 1823 (na podstawie Zarządzenia SzSG Nr 053/Org. z dnia 30 marca 1946) został utworzony w 1946 roku na fundamencie 3 Oddziału Ochrony Pogranicza, zgodnie z rozkazem NDWP nr 0153/org. z 21 września 1946. Oddział składał się z czterech komend oraz 20 strażnic, a jego stan etatowy wynosił 1597 żołnierzy oraz 14 pracowników cywilnych. Sztab oddziału miał siedzibę w Szczecinie.
W wrześniu 1946 przekazano Bałtyckiemu Oddziałowi WOP 15 komendę odcinka Międzyzdroje.
W 1947 nastąpiło ponowne przejęcie 15 komendy odcinka Międzyzdroje, a także rozformowanie grupy manewrowej i utworzenie szkoły podoficerskiej.
Zgodnie z rozkazem MON z dnia 20 marca 1948, od 1 maja 1948 Szczeciński Oddział WOP nr 3 został przekształcony w 8 Brygadę Ochrony Pogranicza.
Ochrona granicy
W latach 1945–1947 w trakcie pełnienia służby granicznej poległo 18 żołnierzy oddziału, w tym m.in.: kpt. Jerzy Zdrojewski, szer. Zenon Kubalka, szer. Marian Gabrysiak, szer. Wacław Dulkiewicz oraz st. szer. Antoni Gacki. 10 marca 1947 w rejonie Lipnik Górnych zginęło dwóch żołnierzy ze strażnicy Kamieniec 13 komendy odcinka. Zostali oni pośmiertnie odznaczeni Krzyżami Walecznych i pochowani na Cmentarzu Komunalnym w Szczecinie.
Struktura organizacyjna
W 1946 roku oddział prezentował się następująco:
- dowództwo, sztab oraz pododdziały dowodzenia
- grupa manewrowa (później przekształcona w szkołę podoficerską)
- 11 komenda odcinka – Mieszkowice oraz cztery strażnice
- 12 komenda odcinka – Chojna
- 13 komenda odcinka – Szczecin
- 14 komenda odcinka – Trzebież
Przejściowe punkty kontrolne:
- PPK Kołbaskowo (drogowy)
- PPK Nowe Linki (drogowy)
- PPK Gumieńce (kolejowy)
- PPK Szczecin (morski)
- PPK Świnoujście (rzeczny)
- PPK Gryfino (rzeczny)
W wrześniu 1946 stan etatowy oddziału obejmował: 4 komendy, 20 strażnic, 1597 żołnierzy i 14 pracowników cywilnych. Po reorganizacji w 1947 roku liczby te wynosiły: 5 komend odcinków, 24 strażnice, 1563 żołnierzy i 13 pracowników cywilnych.
Sztandar oddziału
Uroczystość wręczenia sztandaru miała miejsce 29 czerwca 1947 na Wałach Chrobrego w Szczecinie. Sztandar został przekazany przez wojewodę szczecińskiego Borkowicza, w obecności prezydenta RP Bolesława Bieruta, premiera rządu Józefa Cyrankiewicza, ministra obrony narodowej, marszałka Polski Michała Roli-Żymierskiego oraz szefa Sztabu Głównego gen. Władysława Korczyca, a odebrał go płk Aleksander Bochan.
Sztandar posiadał 44 gwoździe pamiątkowe. Z niewyjaśnionych przyczyn oraz nieznanego powodu, z drzewca usunięto 5 gwoździ.
Dowódcy oddziału
- ppłk Sergiusz Czesnakow (do 15.04.1947)
- ppłk Aleksander Bochan
Przekształcenia
3 Oddział Ochrony Pogranicza → 3 Szczeciński Oddział WOP → 8 Brygada Ochrony Pogranicza → 12 Brygada WOP → 12 Pomorska Brygada WOP → Pomorska Brygada WOP → Pomorski Oddział Straży Granicznej
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
Jan Ławski: Ochrona granic Polski Ludowej 1945–1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974.
Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek. Materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. Praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
Tadeusz Niedziela [red.]: Wojska Ochrony Pogranicza w pięćdziesiątą rocznicę objęcia służby w ochronie granicy Polski 1945-1995. Jednodniówka Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych Środowiska WOP. Czerwiec 1995. Brak numerów stron w książce
Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
Archiwum Straży Granicznej, zespół archiwalny DWOP, sygn. 1842/6, Historia Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Szczecin 1961.