3 pułk dragonów
3 pułk dragonów to jednostka jazdy dywizyjnej Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej w czasie wojny polsko-bolszewickiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Na mocy rozkazu Ministerstwa Spraw Wojskowych z dnia 17 czerwca 1919 roku, z luźno zorganizowanych szwadronów przydzielonych do jednostek piechoty jako kawaleria dywizyjna, powstały cztery pułki dragonów: 1. w Lublinie, 2. w Pińczowie, 3. w Tarnowie oraz 4. pułk dragonów kresowych.
Pułki te miały różną liczbę dywizjonów i szwadronów, a 3 pułk początkowo składał się z trzech szwadronów.
Etat szwadronu polowego pułku dragonów obejmował: 5 oficerów, 1 podchorążego, 23 podoficerów oraz 140 szeregowych. W składzie znajdowało się 146 koni wierzchowych, 14 koni taborowych, jedna kuchnia polowa oraz 6 wozów.
Pułk nie posiadał odrębnej komisji gospodarczej, a jego dowództwo było obsługiwane przez komisję gospodarczą dowództwa frontu, na którym działały jego dywizjony.
Dodatkowo, pułk dysponował szwadronem zapasowym, który dzielił się na dwie sekcje: sztabową i rekrutów. Etat szwadronu zapasowego składał się z 8 oficerów (w tym dowódcy, adiutanta, 2 ujeżdżaczy koni, dowódcy oddziału rekrutów, oficera kasowego, lekarza i weterynarza), 15 podoficerów, 100 szeregowych oraz 93 koni wierzchowych i 10 taborowych.
Do 3 pułku dragonów, z siedzibą szwadronu zapasowego w Tarnowie, włączono szwadrony 5 i 6 Dywizji Piechoty oraz Brygady Górskiej.
W jesieni 1919 roku dokonano reorganizacji jazdy dywizyjnej, a cztery istniejące pułki dragonów przekształcono w cztery pułki strzelców konnych. Dowództwa tych pułków pełniły jedynie funkcje inspekcyjne, nie dowódcze. W wrześniu, dwudywizjonowy 3 pułk strzelców konnych przekazał swój I dywizjon 6 Dywizji Piechoty, a II dywizjon oddał Dywizji Górskiej.
Przemianowanie na strzelców konnych nie wprowadziło żadnych zmian strukturalnych wewnątrz pułków, jednak dawni dragoni przestali nosić zielone patki na kołnierzach.
Wkrótce pułki rozrosły się do czterech dywizjonów, a każdy z nich posiadał nominalnie po 8 szwadronów oraz szwadron zapasowy.
W drugiej połowie 1920 roku wprowadzono nowe etaty wojenne dla pułków strzelców konnych.
Nowe etaty zakładały, że pułk składał się z trzech dywizjonów numerowanych I–III oraz szwadronu zapasowego. Dywizjon obejmował dowództwo dyonu, pluton ckm na taczankach oraz dwa szwadrony z wewnętrzną numeracją pułkową 1–6.
Szwadron zapasowy był podzielony na dowództwo ze sztabem i sekcją łączności oraz oddziały: rekrutów, ozdrowieńców, ujeżdżania koni oraz karabinów maszynowych.
W międzyczasie do pułku włączono szwadron konny żandarmerii oraz 2 szwadron kujawski Newelskiego.
W 1921 roku, w ramach pokojowej organizacji jazdy, postanowiono utrzymać dziesięć pułków strzelców konnych jako jazdę dywizyjną. Pułki te zostały podporządkowane dowódcom okręgów korpusów, w których stacjonowały lub były eksterytorialnie. Dokonano reorganizacji „wojennych” pułków strzelców konnych. Istniejący III dywizjon 3 pułku strzelców konnych przekształcił się w 23 pułk ułanów, a 1 szwadron stał się zalążkiem 9 pułku ułanów.
Struktura organizacyjna
Pierwszy skład:
- dowództwo pułku w Tarnowie
- szwadron kawalerii lwowskiej „Wilki”
- 2 szwadron jazdy wołyńskiej
- 1 szwadron 2 pułku ułanów
Żołnierze pułku
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Jerzy Grobicki. Zarys historyczny organizacji kawalerii dywizyjnej w latach 1918–1921. „Przegląd Kawaleryjski”. 6 (16), listopad–grudzień 1926. Warszawa: Departament II Kawalerii MSWojsk..
Jerzy Grobicki. Organizacja kawalerii polskiej w latach 1918 – 1921. „Przegląd Kawaleryjski”. 9 (2), s. 97-120, 1932. Warszawa: Departament Kawalerii M.S.Wojsk..
Andrzej Kostrzewski: 3 Pułk Strzelców Konnych im. Hetmana Polnego Koronnego Stefana Czarnieckiego. Pruszków: Oficyna wydawnicza Ajaks, 1992, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej, zeszyt 16. ISBN 83-85621-00-8.
Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
Arkadiusz Tuliński: 6 Armia Wojska Polskiego w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. T. 1 i 2. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8229-062-2.
Lech Wyszczelski: Wojsko Polskie w latach 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2006. ISBN 83-89729-56-3.